این روزها مصادف است با سالروز سفر امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان به لیبی که با توطئه‌ای پیچیده به دست معمر قذافی حاکم وقت این کشور ربوده شد و به مکان نامعلومی منتقل گردید. این حادثه در شرایطی به وقوع پیوست که لبنان در التهابات ناشی از جنگ های داخلی بود و ایران هم در تب و تاب حوادث مرتبط با انقلاب اسلامی در سال 1357 قرار داشت. همین وضعیت موجب شد اقدام مهمی در آن روزها برای نجات ایشان انجام نشود.

پس از پیروزی انقلاب، اگر از برخی پیگیری‌های موردی بگذریم، باید گفت که این موضوع، هیچگاه یک دغدغه جدی نبود و بعضا موانعی هم در مسیر پیگیری ایجاد شد. به عبارتی اگر سوخت مفیدی به موتور پیگیری ریخته نشد، در عوض ترمزهایی هم برای آن ساخته شد!
متاسفانه، شماری از افراد، با بهانه قرار دادن جنگ تحمیلی و همکاری‌های تسلیحاتی لیبی ( که در همین زمینه ابهام‌ها و تردیدهای جدی مطرح است) سعی در کاستن از اولویت‌های مرتبط با پیگیری پرونده امام موسی صدر داشتند.

البته امام خمینی هیچگاه زیر بار این توجیه نرفتند و نه تنها اجازه سفر قذافی به ایران را ندادند که به بسیاری از مسئولان هم دائماً بر ضرورت پیگیری موضوع تاکید داشتند. همچنین، رییس جمهور وقت(مقام معظم رهبری) در جریان سفر به لیبی و به رغم عدم تمایل قذافی، صریحا او را مورد پرسش و اعتراض در این زمینه قرار دادند. اما با وجود چنین تاکیدات و گرایش‌هایی، آنگونه که انتظار می‌رفت، تلاش سازماندهی شده و موثری انجام نشد. این در حالی است که امام موسی صدر اهل و تبعه ایران است و دولت جمهوری اسلامی موظف به پیگیری موضوع بوده است.

از سوی دیگر بسیاری از مسئولان فعلی و سابق جمهوری اسلامی، مستقیم و یا غیر مستقیم، برخوردار از خدمات و الطاف امام موسی صدر بوده‌اند و همواره از اندیشه و عملکرد ایشان به نیکی یاد کرده و او را یکی از سرمایه‌های جهان اسلام دانسته و فراقش را خسارتی بزرگ می‌دانند. اما همین‌ها وقتی با این پرسش مواجه می‌شوند که چرا برای کمک به روند پیگیری، اقدامی عملی انجام نمی‌دهید، یا پاسخی ندارند و یا خود را به نشنیدن می‌زنند!

اینکه مسئولین جمهوری اسلامی در انجام مسئولیت حقوقی و سیاسی خود در قبال یافتن امام موسی صدر، تا کنون چه کرده‌اند، فعلا موضوع بحث نیست. پرسش اصلی این است که آن‌ها در برابر مسئولیت اخلاقی مرتبط با این موضوع، چه کرده و یا خواهند کرد؟
در روایتی از رسول خدا(ص) نقل شده: «هرکس صدای کمک خواستن مردی را بشنود و به کمک او نرود مسلمان نیست». امام صادق(ع) نیز فرمود: «مسلمان برادر مسلمان است، نباید به او ستم کند و نباید او را تنها بگذارد و نسبت به وضع او بی تفاوت باشد … پس بر مسلمانان لازم است … کمک و رسیدگی به هم .»

آیا مسئولان محترم، وظیفه‌ای متوجه خود نمی دانند؟ آیا امام موسی صدراز اتباع ایران نیست؟ آیا کمک‌های او به نیروهای انقلابی و همراهی با انقلاب اسلامی را دوستان قدیمی فراموش کرده‌اند؟ آیا وی در ارتقای جایگاه شیعیان لبنان که برای ما اهمیت فراوانی دارد، نقش تعیین کننده‌ای نداشته است؟ آیا او یکی از برجستگان تقریب و وحدت مسلمانان در عصر حاضر نبوده؟ آیا وی نماد همزیستی مسالمت آمیز پیروان ادیان توحیدی در جهان پر از خشم و خشونت امروز نیست؟

اگر پاسخ همه این پرسش‌ها و ده‌ها پرسش دیگر در این زمینه مثبت است، پس مسئولان محترم توضیح دهند که چرا تا کنون اقدام شایسته‌ای برای یافتن ایشان انجام نداده‌ و نمی دهند؟

اگر اخلاق و مولفه‌های مرتبط با آن، یکی از سرمایه‌های اجتماعی به شمار می‌آید، بیش از هرکس، مسئولان و مدیران جامعه و به ویژه مسئولان حکومت دینی نسبت به حفاظت و پیگیری آن‌ها باید حساس باشند که گفته‌اند: «الناس علی دین ملوکهم.»

* روزنامه‌نگار و محقق حوزه تاریخ شفاهی

/6262