برترین‌ها: «اوشین» و «هانیکو» یادگارهایی از دهه پرمصیبت 60 هستند که در خاطر جمعی ما شکل گرفته‌اند، اولی را حتی برخی در سال‌های اخیر متهم کردند که آن کاره بوده و خلاصه که این مطلب خواندنی و دیدنی در باب دو کاراکتر فراموش‌ناشدنی‌ست.

 دو سریال به نام‌های «سال‌های دور از خانه» با نام اصلی «اوشین» و «داستان زندگی» با عنوان اصلی «هانیکو»، بیش از دیگر مجموعه‌ها، مخاطبان تلویزیون را به خود جلب کردند و به یکی از نوستالژیک‌ترین سریال‌های آن دوران تبدیل شدند. نکته جالب توجه این بود که داستان هر دو مجموعه، تقریباً در یک برهه تاریخی ژاپن می‌گذشت؛ برهه‌ای پرفراز و نشیب که طی آن، این کشور پوسته قدیمی خود را دور انداخت و مبدل به یک کشور صنعتی و مدرن شد. آن‌چه در این نوشتار به دنبال آن هستیم، بازخوانی این تاریخ و صحبت از حوادثی است که در این دو سریال محبوب روایت می‌شود.

۳ مرحله تاریخی و گذار از سنت و مدرنیسم

بخش‌های مختلف زندگی اوشین و هانیکو، قهرمانان این دو سریال، همزمان با سه دوره تاریخی در ژاپن است؛ عصر «مِیجی»، ۱۸۶۸ تا ۱۹۱۲ میلادی (۱۲۴۷ تا ۱۲۹۱ خورشیدی)، عصر «تایشو»، ۱۹۱۲ تا ۱۹۲۶ میلادی (۱۲۹۱ تا ۱۳۰۵ خورشیدی) و عصر «شووا»، ۱۹۲۶ تا ۱۹۸۹ میلادی (۱۳۰۵ تا ۱۳۶۸ خورشیدی). در این سه دوره تاریخی، به‌ترتیب «میجی»، «تایشو» و «هیروهیتو» امپراتور‌های ژاپن بودند. عصر میجی، دورانی است که پس از حمله آمریکایی‌ها به خلیج «ادو» در نزدیکی توکیو، در سال ۱۸۵۰ میلادی (۱۲۲۹ خورشیدی) و وادار کردن ژاپنی‌ها به پایان دادن سیاست در‌های بسته یا «ساکوکو» آغاز می‌شود. امپراتور تصمیم گرفت نظام حاکم بر ژاپن را در همه عرصه‌ها، از الگوی سنتی به الگوی غربی تغییر دهد و این رویه، تغییرات زیادی را در جامعه ایجاد کرد. سامورایی‌ها تغییر رفتار دادند و فعالیتشان در عرصه سیاسی کانالیزه شد و مِن بعد باید به لباس و آداب جدید رو می‌آوردند.

نسلی  میان ۲ دوره تاریخی

پدر و پدربزرگ هانیکو (کوجیرو و نابورو تاچیبانا)، دو نفر از این سامورایی‌های تغییر شکل داده شده هستند که نمی‌توانند با مدرنیسم حاکم بر عصر «میجی» و بعد از آن «تایشو»، کنار بیایند. آن‌ها تقریباً تا آخر عمر به شیوه زندگی خود وفادار می‌مانند، هرچند که در عصر «شووا» مبدل به افرادی با رویه‌ی متفاوت در جامعه ژاپن می‌شوند. سریال «اوشین»، عصر میجی را با تغییرات در ساختار اداری کشور و عبور از فئودالیسم به سرمایه‌داری نشان می‌دهد.

اوشین، خود نمادی بارز از افرادی است که تغییرات را می‌پذیرد و به شیوه جدید زندگی، مظاهر نوین تمدن ماشینی و سر سپردن به آداب جدید رو می‌آورد؛ اما آن‌چه در زندگی او به چشم می‌آید، اولاً، فقر و مصیبت جانکاهی است که از ساختار تاریخ مصرف گذشته فئودالی بر او و خانواده‌اش تحمیل می‌کند و ثانیاً، بحران‌های اقتصادی و عاطفی متعددی است که به دلیل پناه بردن بهدلیل تغییرات ساختاری و حرکت طبیعی یک جامعه به سمت پیشرفت و مدرنیته دچار آن‌ها می‌شود در واقع همان هزینه گذار از بدوت به سمت مدرنیسم.

این دو موضوع، دقیقاً حاشیه‌های اجتماعی تاریخ ژاپن در دو عصر «میجی» و «تایشو» است. در واقع این دو مجموعه نشان می‌دهد که در سایه تولد ژاپن جدید و رشد سرمایه‌داری در این کشور، چه تبعات موقتی دامن‌گیر مردم این کشور شد و تبعاتی که البته با پیشرفت‌های امروز ژاپن، نشان می‌دهد که ارزشش را داشته.

حرکت به سمت توسعه و پیشرفت

ویژگی تاریخی دیگر دوران زندگی اوشین و هانیکو، قدرت گرفتن و شتاب حرکت به سمت مدرنیته و میل به بازسازی کشور است.

بخش‌های پایانی هر دو مجموعه، در عصر «شووا» یا دوران امپراتوری «هیروهیتو» می‌گذرد؛ دورانی که ژاپن در جنگ جهانی دوم شکست می‌خورد و پای سربازان آمریکایی به این کشور باز می‌شود. استقرار نیرو‌های آمریکایی به فرماندهی «داگلاس مک‌آرتور»، سرآغازی برای پیش‌گرفتن یک رویکرد کاملا غرب‌گرایانه و رو به تمدن نوین در فرهنگ ژاپن بود؛ به دیگر سخن، بسیاری از ژاپنی‌ها، از این دوره به بعد، رابطه خود را با گذشته همراه با یک دیالکتیک سازنده کردند و روشی غیر از پیشینیان خود را پیش گرفتند. این رویه را می‌توان در سال‌های پایانی زندگی اوشین و نحوه رفتار فرزندان و نوه‌های او با یکدیگر، به خوبی مشاهده کرد.

این مطلب با تغییراتی از روزنامه خراسان برداشته شده است.