اصطلاح نامه روانشناسی

نگرش                                                                                    Attitude

   نگرش تمايلي كم و بيش ثابت است به واكنش مثبت يا منفي به رده هايي خاص از آدمها  يا اشياء. واژه نگرش در زمينه هايي جز روانشناسي هم به كار مي رود و كاربرد آن در زمينه اي ديگر ما را در درك عميق تر معناي آن ياري مي دهد .

   معمولاً مي گويند نگرش سه ويژگي دارد كه عبارتند از : شناختي ، هيجاني و رفتاري . ويژگي شناختي به معني عقايد آگاهانه فرد درباره موضوع نگرش است . ويژگي هيجاني به معني احساسات خوشايند يا نا خوشايند ي است كه در وقت فعال شدن نگرش انگيخته مي شود . ويژگي رفتاري كاركرد هاي عملي كه در پاسخ به نگرش رخ مي دهند .                                                            ( برونو   ،  1370  )

   نوعي آمادگي رواني براي عمل كردن يا واكنش نشان دادن در جهت خاص نوعي تمايل براي پاسخ دادن به شيوه اي خاص نسبت به اشخاص ، اشياء ، حوادث و اوضاع و احوال .                                                                 ( ساعتچي  ، 1374 )

نما د                                                                                       Symbol

   نما به كليه محركهايي گويند كه به نشان  تصور يا شيئي سواي خود عمل مي كنند . واژه صندلي نماد خود صندلي موجود عيني است . يعني نماد آن شيء كه مي بينيم ، رويش مي نشينيم و به آن اشاره مي كنيم .

   تفكر تا حد زيادي به سبب توانايي انسان در استفاده از نماد ها امكان پذير است . شكي نيست كه بخش اعظم تفكر را مي توان تر تيب دادن و آرايش مجدد واژه ها بر طبق قواعد منطق و دستور زبان تلقي كرد .                    ( بر ونو  ،   1370 )

نو جواني                                                                           Adolescence

   نو جواني ، به دوره گذار از كودكي به بزرگسالي اطلاق مي شود . اين دوره مرز هاي سني مشخصي ندارد ، اما تقريباً از 12 سالگي آغاز مي گردد . و تا آخرين سالهاي دهه دوم زندگي كه رشد جسماني كم و بيش كامل مي شود ، ادامه مي يابد . در اين دوره ، نوجوان به بلوغ جنسي دست مي يابد ، هويت خود راجدا از هويت خا نوادگيش بنا مي نهد و با مسأله نحوه تامين معاش خود روبه رو مي شود .

                                                                      ( اتكينسون و هيلگارد ، 1983 )      

نياز هاي ا سا سي Essential  needs                                                        آبراهام مازلو نيازهاي انسان را به صورت سلسله مراتبي طبقه بندي كرده است . نياز ها ابتدا به دو دسته كلي تقسيم شده اند : دسته اول نياز هاي اساسي و دسته دوم             فرا نياز ها نام گذاري ديگر مازلو براي نياز هاي اساسي نياز هاي كمبود يا كاستي است . علت اين نام گذاري آن است كه نيازهاي كاستي زماني كه ار گانيسم در رابطه با يك نياز كمبودي دارد ( مثلاً غذا يا آب ) بر انگيخته مي شود . اين نيازها به چهار دسته تقسيم شده اند.

1-نياز هاي جسماني ، شامل نياز به آب ، غذا ، خواب ، حرارت مناسب و …     

2-نياز به امنيت يا ايمني ، شامل نياز به داشتن محيطي امن و دور از تهديد

2-      نياز به عشق و تعلق ، شامل نياز به ايجاد روابط متقابل با ديگران و محبت كردن و مورد محبت واقع شدن

3-       نياز به عزت نفس يا احترام به خود ، شامل احساس كسب توفيق و تاييد ، احساس شايستگي ، احساس كفايت و مهارت ، يعني نياز فرد به ايجاد تصور مثبتي در ديگران نسبت به خودش .

                                                                                ( سيف  ،  1379 )

« و »

واج                                                                                   Phonemes

   هنگام صحبت كردن ، در واقع اندامهاي گفتاري صداهاي مشخصي را براي بيان مقصود ما توليد مي كنند . اين الفاظ يا صوتهاي فيزيكي از يك دسته واج يا واحد صوتي تشكيل شده است . واجها به دو دسته واج كم صدا يا بي صدا و با صدا  يا صدا دار به نام واكه تقسيم مي شوند. واكه هاي زبان فارسي عبارت از « آ ،  اَ ، اِ ، ا‘ ، او ، اي » است.

   هر زباني تعداد واجهاي مخصوص خود را دارد . مثال ، زبان فارسي 30 واج و زبان انگليسي 40 واج دارد .                               ( سيف نراقي و نادري ، 1380 )

   واج كوچكترين واحد صوتي زبان است كه معنا ندارد اما تفاوت معنايي ايجاد     مي كند ؛ مثلاً اگر در واژه سر به جاي واج (س) ، واج ( پ ) بگذاريم ، ميشود پَر و معناي واژه عوض مي شود . پس ( پ) واج است . همچنين اگر در واژه ‘گل به جاي () ، ( ) بگذاريم ، واژه جديدي با معناي جديد ساخته مي شود. س () و

() واج اند ، واج اگر چه فاقد معناست ، در ساختمان واحد بزرگتر يعني تكواژه به كار مي رود .                                                ( زبان فارسي 3- ، 1381 )

واژك                                                                           Morphemes

   از تركيب دو يا چند واج ، تك واژ يا واژك به وجود مي آيد ، واژكها يا تك واژها ، كوچكترين واحد زباني معنادار در ساخت هر زباني است . براي مثال ، لفظهاي « در ، دو ، گار و مي » تك واژه مي باشد .    ( سيف نراقي و نادري ، 1380 )

   تك واژه يكي از واحد هاي زبان است كه از يك يا چند واج ساخته مي شود . تكواژ گاهي معنا و كاربرد مستقل دارد ، مثل : ميز ، كودك ، گوسفند . در اين    صورت ، آن را تكواژ آزاد مي نامند . گاهي نيز كاربرد و معناي مستقل ندارد و در ساختمان واژه هاي ديگر به كار مي رود كه آن را تكواژ وابسته مي نامند ؛ مثل : بان و گار در واژه هاي آسيابان و پرهيزگار .                              ( زبان فارسي  3  ، 1381)

واكنشهاي هيجاني و رفتاري 

Behavioral  and  emotional  reactions

   همه پيامهاي حسي به استثناي بو يايي از تالاموس مي گذرند و سپس به كورتكس مي روند ، هيپوتالاموس كه در زير تا لاموس قرار دارد ، بخش كوچكي به اندازه 5 تا 6 سانتي متر مكعب است . كه نقش اصلي را در بسياري از واكنشهاي هيجاني و رفتاري به عهده دارد و باعث هماهنگي بين اعمال ارتباطي و حركتي و غدد درون ريز مي شود .                                               ( كرمي نوري و مرادي ، 1371 )

وجدان                                                                           Conscience

   فرا خود از دو بخش وجدان و من آرماني تشكيل شده است ، وجدان از اموري تشكيل يافته كه از سوي پدر و مادر ، جامعه ،دين  ، مذهب ممنوع و غير مجاز اعلام گرديده ، همراه با احساس گناه و تقصير است .

                                                              ( اتكينسون و هيلگارد ، 1983 )

وراثت                                                                                 Heredity

   عبارت از مجموعة صفات و يژگيهاي بدني و زيستي است كه از پدر و مادر به فرزندان آنها منتقل مي شود. هنگامي كه ياخته هاي نطفه اي نر و ماده با يكديگر تركيب مي شوند طرح زيستي واحدي به نام موجود زنده ريخته مي شود . اين موجود بيشتر عوامل مو روثي را كه از پدر و مادر و اجدادش بر اثر اين پيوند به او رسيده است ، دارا است و ميراث زيستي او را تشكيل مي دهد . البته نه تنها عوامل ارثي ، بلكه عوامل محيطي بر رشد و پرورش موجود زنده مؤثرند . ( پارسا ، 1367 )

وسواس فكري و عملي Obsessive – compulsive                              در وسواس فكري و عملي به نظر مي رسد كه شخص مجبور است در بارة چيزهايي فكر كندكه همواره آرزو مي كند بتواند راجع  به آنها نينديشند، يا ناچار است اعمالي را انجام دهد كه دائماً به خود مي گويد : اي كاش مي توانستم آنها را انجام ندهم بدين ترتيب وسواسهاي فكري شامل انديشه ها ، تكانه ها و عقايد نا خواسته و مداومي هستند كه شخص قادر به خود داري از آنها نيست . اما وسواسهاي عملي ، رفتار هاي به ظاهر نا معقولي را كه به صورتي ثابت و تكراري انجام مي شوند ، در    بر مي گيرند . افرادي كه اختلال و سواس فكري و عملي دارند از ماهيت اضطراب آور و نا توان كنندة وسواسهاي خود آگاهند ، ولي احساس مي كنند كه قادر نيستند آنها را متوقف سازند . وسواس فكري و عملي غالباً ارتباط مستقيمي با يكديگر دارند . مثلاً شخصي كه كثيف بودن دستهاي خود يا گناه آلود بودن آنها معتقد است ، امكان دارد كه دستهاي خود را هر چند دقيقه يكبار بشويد ، فرد ديگري كه افكاروسواس دارد ممكن است بكوشد تا از طريق تمركز بر شمردن قدمهايش آنها را از ذهن خويش دور كند .

                                                                                ( آزاد  1375 )