محسن هادی طحان زواره در گفت و گو با صلح خبر، گفت: مسجد جامع اردستان که نخستین مسجد دوطبقه تاریخ اسلام از آن یاد می کنند، پس از مسجد جامع زواره، دومین مسجد چهار ایوانی جهان اسلام است که در دوره سلجوقیان بنا شده است.
وی افزود: ساخت این بنا در دوران مختلف صورت گرفته است. بنای اول مسجد همانند مسجد پامنار زواره، قبلا آتشکده یا معبد بوده که در مراحل مختلف به مسجد تبدیل شده است.
این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: باید گفت مسجد اولیه با فرم شبستانی، دارای صحن مرکزی (میانسرا)، شبستان های ستوندار در ۴ سمت حیاط، دیوار خشتی محصور کننده و سر در بوده است.
به گفته هادی طحان، بطور کلی تاریخچه ساخت مسجد جامع اردستان را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد:
دوره نخست(قرن سوم هجری قمری) که مسجد به صورت گنبدی ساخته شد. دوره دوم(در قرن سوم وچهارم هجری قمری) که مسجد از صورت گنبدی به مسجدی کوشک مانند تبدیل شد و دوره سوم( در قرن ششم هجری قمری) در عهد سلجوقیان مسجد بطور کلی ویران شد و در این زمان مسجد گونه ای بنام چهار ایوانی پدید آمد.
وی افزود: سلجوقیان در زواره در سال ۵۳۰ هجری اولین مسجد چهارایوانی را بنا کردند و سپس مسجد اردستان را نیز به صورت چهار ایوانی درآمده و تکمیل کردند.
این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی تصریح کرد: بنای مسجد جامع اردستان دارای دو تاریخ احداث است؛ یکی ۵۵۳ هجری قمری که در انتهای کتیبه بزرگ شبستان گنبدی آمده و دیگری ۵۵۵ هجری قمری که در ایوان جنوبی شبستان ثبت شده است و به ظاهر چنین می‌نماید که شبستان و ایوان همزمان ساخته شده‌اند، حال آن که چنین نیست. واقعیت این است که حدود سال ۵۵۳ هجری قمری هنگامی که مسجد اولیه را به صورت مسجدی چهار ایوانه درآوردند و شبستان گنبدی را تبدیل به نمازخانه مسجد کردند، این شبستان را با کاشی‌هایی نظیر کاشی‌های بناهای جدید پوشاندند.
هادی طحان با بیان این که مسجد جامع اردستان به سبک مسجد جامع اصفهان بنا شده است، گفت: این مسجد ورودی‌های متعددی دارد. ورودی اصلی که دالان طویلی است؛ در گوشه جنوب غربی مسجد قراردارد که از یک سو به محله فهره و از سوی دیگر به دشت محال راه دارد. نمای این ورودی از یک قوس، دو طاق نمای محرابی شکل، دولچکی، دونیم ستون آجری، دو قاب تزیینی و دو سکوی آجری تشکیل شده‌است.
به گفته وی، در قسمت شمالی مسجد دو ورودی قرار گرفته، یکی به مدرسه علمیه متصل است و دیگری به فاصله اندکی، گذر شمالی را به داخل مسجد مرتبط می‌کند. این ورودی‌های متعدد عامل ارتباط فضاهای اطراف با مسجد هستند.
این پژوهشگر حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: اگرچه امروزه این مسجد تاریخی و آثار اطراف آن برای ثبت جهانی آماده شده اما محوطه سازی ها و سنگ و بلوک فرش در اطراف این مسجد جای سوال است که امیدواریم کارشناسان میراث فرهنگی اقدامی در این خصوص انجام دهند تا موانع رفع شود.
انتهاب پیام
