بهمن باینگانی، ظهر امروز سه‌شنبه (۲۵ آذر ماه) در پانل تخصصی مرز و توسعه فرهنگی اظهار کرد که تجارت مرزی و مسائل مرتبط با آن یکی از مهمترین موضوعاتی است که بسیاری از جوامع جهان درگیر آن هستند.

وی افزود که کشور ایران نیز از این امر مستثنی نیست بطوریکه در مناطق مرزی شاهد ظهور مناطقی همچون منطقه آزاد تجاری، بازارچه مرزی رسمی و غیره باشیم.

این استاد دانشگاه کردستان تصریح کرد که تجارت مرزی اگر چه در وهله اول یک پدیده صرفا اقتصادی است اما در واقعیت پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی مهمی دارد.

وی عنوان کرد که مفهوم امنیت فرهنگی از نظر معانی با مفاهیم دیگر مثل ایمنی فرهنگی، حساسیت فرهنگی، شایستگی فرهنگی پیوند نزدیکی دارد که از آن به عنوان امنیت غیر سنتی یاد می‌شود و در مقابل امنیت نظامی، اقتصادی، سیاسی و غیره یا به عبارتی امنیت سنتی است.

باینگانی ادامه داد این مفهوم در کشورهای مختلف معانی متفاوتی دارد بطوریکه در استرالیا این اصطلاح زمانی بکار می‌رود که هدف نشان دادن خطرات و تهدیداتی است که مدرنیزاسیون در تغییر شیوه زندگی بومیان به همراه دارد.

وی خاطرنشان کرد که مفهوم امنیت در ادبیات پیشین بیشتر امنیت جانی، روانی، اقتصادی و اجتماعی پیوند خورده است و کمتر درباره امنیت فرهنگی مطالعه انجام شده است.

این استاد دانشگاه کردستان گفت: مطالعه مشخص تحت عنوان تجارت مرزی و امنیت فرهنگی در تحقیقات داخلی وجود ندارد البته مطالعاتی هست که تاثیر بازار بر فرهنگ را در مناطق کردنشین مطالعه کرده‌اند.

وی با اشاره به ارتباط نظری بین تجارت و فرهنگ اظهار کرد که ارتباط میان تجارت مرزی و امنیت فرهنگی در جامعه شناسی در سطح کلان تر زیر مجموعه ارتباط میان اقتصاد و فرهنگ است.

باینگانی افزود که سنت گسترده‌ای در جامعه شناسی وجود دارد که رویکردی انتقادی به این رابطه دارد بر اساس این رویکرد فرهنگ و اقتصاد از نظر منطق عملکردی، نوع فعالیت و تاکید بر فرد گرایی با جمع گرایی با یکدیگر متفاوتند.

وی تصریح کرد که این رویکرد تجارت مرزی را نتیجه گسترش جامعه بازار به سایر نقاط جهان می‌داند و بر این باورند که این نوع تجارت دارای تاثیرات منفی بر فرهنگ است.

این استاد دانشگاه کردستان با اشاره به سخنان بوردیو عنوان کرد که بوردیو در آثار متعدد خود به کرات از تهدیدهای گسترش جامعه بازار اشاره کرده و از نظر وی بعد از فروپاشی شوروی تهدید خاص سرمایه‌داری کنونی آن است که بدیل‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کنار گذاشته شده‌اند.

وی ادامه داد: مهمترین خطر بازار سرمایه‌داری از نظر بوردیو به استقلال میدان‌ها و فرهنگ و تقلیل همه چیز به بازار، باز می‌گردد که نتیجه آن کاهش ظرفیت انتقادی میدان‌های فرهنگی است.

باینگانی با اشاره به پیامدهای تجارت مرزی بر امنیت فرهنگی خاطرنشان کرد که یکی از پیامدهای منفی تجارت مرزی فردگرایی خودخواهانه است که در آن برخلاف فرهنگ سنتی که جمع گرایی را پیشنهاد می‌کند افراد به دلیل انگیزه اقتصادی فردگرایانه بیشتر به منافع خود می‌اندیشند.

وی گفت: کالایی شدن فرهنگ از دیگر پیامدهای منفی تجارت مرزی است که در آن رواج تجارت چیزی را خلق می‌کند که به آن فرهنگ کالایی می‌گویند و در آن فرهنگ به کالایی تبدیل شده و در بازار خرید و فروش می‌شود.

این استاد دانشگاه کردستان اظهار کرد که ناسازگاری پایگاهی در تجارت مرزی موجب بروز قشر جدیدی در جامعه تحت عنوان خرده بورژوازی می‌شود و این قشر به دلیل نابرابری از لحاظ سرمایه فرهنگی و اقتصادی به وجود می آید و موجب پسرفت فرهنگی می‌شود.

وی افزود که به دلیل گسترش بازار آزاد و تجارت مرزی بنیاد گرایی دینی ظهور پیدا خواهد کرد و به همین دلیل در مناطق مرزی معمولا شاهد ایجاد فرقه‌های جدید دینی هستیم که قرائت‌های رایج دینی را به چالش می‌کشد.

باینگانی تصریح کرد که تجارت مرزی سبب ایجاد تمایززدایی فرهنگی می‌شود که در نتیجه آن تمایز میان فرهنگ والا و فرهنگ توده‌ای که مبتذل، کم ارزش و پر زرق و برق است از بین می‌رود.

وی عنوان کرد که رواج فرهنگ مصرف‌گرایی در مناطق با تجارت مرزی مشاهده شده است این فرهنگ مدعی است که رفاه، آرامش روحی و هدف زندگی با خرید و مصرف کالاها بدست می‌آید.

این استاد دانشگاه کردستان در پایان با بیان اینکه مرزها محصول تاریخ، سیاست و قدرت هستند و تجارت مرزی در نتیجه سیاست‌های نهادی و شرایط منطقه و جهانی است یادآور شد: از مهمترین پیامدهای تجارت مرزی در سطح خرد از بین رفتن کنش جمعی در زیست جهان روزمره افراد است که در سطح کلان تخریب نظم سنتی را به همراه دارد.

انتهای پیام