دکتر عیسی علیزاده در آستانه سی و نهمین سالگرد تاسیس جهاددانشگاهی در گفت‌وگویی با صلح خبر، با اشاره به سابقه فعالیت خود در جهاددانشگاهی و اتفاقاتی که در مدت زمان دوری وی از جهادانشگاهی در حوزه فرهنگی رخ داده است اظهار کرد: طی هشت سال دوری من از جهاد دانشگاهی دو اتفاق افتاده؛ اول اینکه فضای جهاد دانشگاهی فضای قبلی نیست و دوم اینکه نهاد و سازمان‌های رقیب زیادی در این سال‌ها با بودجه‌های مناسب در عرصه فرهنگ به وجود آمده‌اند.
وی افزود: آداب، رسوم، ارزش‌ها و کنش‌ها، تنها یک تعریف از فرهنگ است در حالی که فرهنگ یعنی سبک زندگی مردم یک کشور. سبک زندگی چه در دانشگاه‌های ما، چه در جامعه یا به طور کلی در دنیا فرق کرده است. در این تغییرات عوامل متعدد اجتماعی، نسلی، اقتصادی و سیاسی مؤثرند.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی یادآور شد: زمانی مردم فقط صدا و سیما را می‌دیدند و سایت‌های داخلی را رصد می‌کردند. در آن زمان اگر می‌گفتیم وضعیت فرهنگی جامعه یا دانشگاه‌ها خوب است یا بد؛ مخاطب ممکن بود این ادعا را قبول کند یا نکند. این در حالی است که حالا نسبت به چنین ادعایی بازخورد وجود دارد، مردم آمارها را در منابع غیررسمی هم دنبال می‌کنند و در صورت مطرح شدن چنین ادعایی، آمار و ارقام خودکشی، فساد اخلاقی و … را به مسئولان گوشزد می‌کنند و خود از مسیرهای متعدد به دنبال راستی‌آزمایی هستند.
دانشگاهی شدن دهه هشتادی‌ها و نیاز به یافتن گفتمان مشترک
علیزاده در ادامه با اشاره به اینکه با دانشگاه بی‌ارتباط نیستیم، گفت: در دانشگاه با نسل جدیدی مواجهیم و متولیان باید با آنها گفتمان مشترک داشته باشند. در سال‌های آینده شاهد ورود نسل جدید و دهه هشتادی‌ها به دانشگاه هستیم و این نیاز، یافتن گفتمان مشترک را بیشتر می‌کند.
وی افزود: نیازها و مطالبات دهه هشتادی‌ها با دهه هفتادی‌ها متفاوت است و مطالبه‌گری و آزادی‌خواهی آنها نیز متفاوت است؛ به عبارتی تصور آزادی از دید آنها فراتر از آن چیزی است که نسل‌های گذشته می‌پنداشتند. نسل‌های گذشته می‌گفتند آزادی یعنی اینکه هر طور بخواهیم رفتار کنیم و کسی مزاحمت برای رفتار ما ایجاد نکند در حالی که به زعم دهۀ هشتادی‌ها، آزادی در بستر برابری اتفاق می‌افتد و آنها آزادی را برابری در همۀ سطوح قلمداد می‌کنند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی تصریح کرد: در شرایط سیاسی و اقتصادی کنونی، ساختار فرهنگ و سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی ما مربوط به دهه ۶۰ است. این ساختار زمانی خوب جواب داده و بزرگانی از دل آن بیرون آمدند، اما آیا ما فقط باید به گذشته افتخار کنیم؟
رییس سابق سازمان فعالیت‌های قرآنی و خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) ادامه داد: اگر به این نتیجه رسیدیم که نیاز نسل امروز متفاوت است، باید متناسب با آن نیاز عمل کنیم و لازم است به همۀ موضوعات و اتفاقات با نگاه جدید بپردازیم. زمانی پرمخاطب‌ترین برنامه قرآنی، برنامه “شبی با قرآن” بود، آیا در حال حاضر نیز همین است؟
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های معاونان فرهنگی دانشگاه‌ها “نداشتن مخاطب” است، اضافه کرد: مخاطب در بهترین برنامه با بهترین چینش‌ها حاضر نمی‌شود؛ چرا که احساس می‌کند می‌تواند در جای دیگر به مهمان برنامه دسترسی داشته باشد. مخاطب همچنین این قدرت انتخاب را دارد که تعیین کند دسترسی به برنامه مورد نظر چه زمان و در چه سطحی باشد.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در بخش دیگری از صحبت‌های خود به وجود شکاف نسلی در دانشگاه‌ها اشاره و تشریح کرد: بسیاری فقط برای آموختن، متخصص شدن یا اخذ مدرک به دانشگاه می‌آیند و به عضویت هیچ یک از نهادهای فرهنگی درنمی‌آیند. آنها می‌دانند صدها برنامه مشابه فرهنگی برای آنها وجود دارد. بی‌تفاوتی مخاطبان نسبت به برنامه‌های فرهنگی دانشگاه جدی است.
ضرورت تعیین تکلیف نسبت به ۳ مسئله فرهنگی در دانشگاه‌ها
بار فرهنگی جامعه بر دوش نهادهای غیررسمی
علیزاده سپس به سه مسئله فرهنگی در دانشگاه‌ها شامل “اُردوی دانشجویی”، “موسیقی” و “تئاتر” اشاره کرد و توضیح داد: زمانی مهم‌ترین برنامه دانشگاه اردو بود و دانشجویان از آن استقبال زیادی می‌کردند. در همین زمان بحث اردوهای مختلط مطرح شد و سهل‌انگاری و عدم نظارت‌ها، باعث شد مسائلی در این حوزه به وجود آید.
وی اظهار کرد: در حال حاضر دانشجویان خودشان با هم سفر می‌روند و می‌پرسند چرا باید به قوانین دانشگاه تن بدهیم و از مسیر دانشگاه به سفر برویم!؟ در حالی که در گذشته امکاناتی برای چنین سفرهایی وجود نداشت.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی تصریح کرد: در حال حاضر اردوی فرهنگی مختلط به لحاظ قانونی ممنوع شده و فقط اردوی آموزشی، آن هم به تشخیص استاد مربوطه و دانشگاه، می‌تواند مختلط باشد.
علیزاده دو موضوع دیگر در حوزه فرهنگ را که دارای مخاطب است و باید موضع روشنی نسبت به آنها اتخاذ کرد “موسیقی” و “تئاتر” عنوان کرد و گفت: این دو، موضوعاتی هستند که با آنها به صورت سلیقه‌ای برخورد می‌شود. ممکن است در دانشگاهی هماهنگی بین متولیان دانشگاه وجود داشته و مجوز برگزاری تئاتر و موسیقی صادر شود، در صورتی که دانشگاه دیگر این‌گونه نباشد.
وی در همین زمینه خاطرنشان کرد: ما از دانشگاه عقب هستیم و امروزه بسیاری از بار فرهنگی جامعه را نهادهای غیررسمی به دوش می‌کشند؛ به عنوان مثال امروزه “بلک باکس‌های خانگی” تئاتر پخش می‌کنند و در پارکینگ‌ها کنسرت برگزار می‌شود!
افزایش تعداد کافی‌شاپ‌ها؛ گواهی بر نیاز جامعه به گفت‌وگو
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با تأکید بر آنکه نسل جوان به “گفتگو” روی آورده است، گفت: در یک مطالعۀ میانی در دی ماه گذشته در مربع چهارراه ولی‌عصر(عج)، بلوار کشاورز، ۱۶ آذر و خیابان انقلاب؛ ۷۴ کافی شاپ وجود داشت در حالی که در خرداد ماه سال جاری تعداد این کافی‌شاپ‌ها به ۱۵۸ مورد رسیده بود.
علیزاده تشریح کرد: این کافی‌شاپ‌ها برنامه‌های فرهنگی از جمله برنامه نقد کتاب یا شب شعر برگزار می‌کنند و کسی را دعوت می‌کنند که ما نمی‌توانیم در دانشگاه دعوت کنیم. آنها مخاطب خاص خود را دارند و در کنار ایجاد فضای گفتگو، از حیث اقتصادی نیز به مقولۀ فرهنگ وارد شده‌اند.
وی ادامه داد: برنامه “نقد کتاب”، “شب شعر”، “مراسم رونمایی” از کتاب یا آلبوم موسیقی و … از جمله برنامه‌هایی است که کافی‌شاپ‌ها برگزار می‌کنند؛ در حالی که نهادهای رسمی امکان ورود به این حوزه‌ها را ندارند. به عبارتی نهادهای فرهنگی غیررسمی همیشه یک قدم از مجموعه‌های رسمی فرهنگی جلوتر هستند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ضمن تصریح این نکته که در حوزه فرهنگی، یا ما حرف مخاطب را نمی‌فهمیم یا مخاطب حرف ما را نمی‌فهمد، تشریح کرد: این موضوع که در جشنواره فیلم فجر امسال، فیلم منتخب تماشاگران “متری شش و نیم” و منتخب هیئت داوران “شبی که ماه کامل شد” است؛ یا سال گذشته که انتخاب هیأت داوران فیلم “تنگۀ ابوقریب” و انتخاب مردم فیلم “مغزهای کوچک زنگ زده” بوده است، مصداقی برای عدم وجود فهم مشترک بین ما و مخاطب است.
علیزاده ضمن طرح این سوال که آیا گفتمان غالب در تئاتر، به عنوان یکی از محصولات اصلی فرهنگی، با آنچه در واقعیت اتفاق می‌افتد برابری می‌کند یا خیر، اظهار کرد: در اطراف محدوده انقلاب مجموعه‌های مختلف تئاتر و نمایش خصوصی فعالیت می‌کنند. علاوه بر این‌ها، تئاترهای کمدی مخاطبان زیادی دارند و به ویژه زمانی مخاطب پیدا می‌کنند که مباحث سیاسی که در طول روز هم می‌شنویم را مطرح کنند، یا به مسائل اروتیک اشاره کنند که احساس آزادی ستاره روی سن را به مخاطب القا می‌کند!
وی افزود: همسو نبودن ما با مردم در حوزه فرهنگ، بالأخره یک جا خودش را نشان می‌دهد و نمونه آن اتفاقاتی است که در شبکه‌های اجتماعی می‌افتد یا ویدئو‌هایی که در بین مردم دست به دست می‌شود. آن زمان حس می‌کنیم که فاصله جدی بین ما و مردم به وجود آمده است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در پایان این بخش از صحبت‌های خود با تأکید بر آنکه رشد بیش از حد تعداد کافی شاپ‌ها نشان می‌دهد جامعه ما نیاز به گفت‌وگو دارد، گفت: نباید گمان کنیم که در همۀ مجموعه‌های فرهنگی غیر رسمی مثل کافی‌شاپ‌ها فساد اتفاق می‌افتد؛ بالعکس رشد کافی‌شاپ‌ها نیاز جامعه ما به گفت‌وگو را نشان می‌دهد، به ویژه آنکه در زندگی مدرن فضای عزلت و تنهایی بر ما عارض شده است.
حساسیت‌ها در تعیین گزاره‌های مناظرات دانشجویی
دکتر علیزاده سپس به برگزاری “مناظرات دانشجویی” از سوی جهاددانشگاهی به عنوان فضایی برای گفت‌وگو اشاره و تصریح کرد: در همین مناظرات زمانی که می‌خواهیم گزاره‌ها را تعیین کنیم، ناگزیریم وسواس زیادی به خرج دهیم و گزاره را تا حد امکان ملایم کنیم، به طوری که هیچ حساسیتی به وجود نیاید. چنین وضعیتی همسو نبودن ما با اتفاقات فرهنگی را نشان می‌دهد؛ از لحاظ ساختاری، نیروهای فرهنگی محدود هستند و بعضاً با نیازهای فرهنگی آشنا نیستند.
وی با بیان اینکه جرقه مناظرات دانشجویی در جهاددانشگاهی بر مبنای نیاز به کرسی‌های آزاداندیشی بوده است، توضیح داد: جهاددانشگاهی نمی‌توانست متولی کرسی‌ها باشد. این در حالی است که یک نفر باید گزارش تهیه کند که کرسی‌های آزاداندیشی که از مطالبات رهبری معظم انقلاب بوده، به کجا رسیده و اصولاً کرسی‌های آزاد اندیشی چه تفاوتی با سخنرانی دارد؟
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی خاطرنشان کرد: کرسی آزاد اندیشی یعنی اگر در مورد دینداری صحبت می‌کنیم، فردی در جایگاه مخالف، به قوت فرد موافق صحبت کند و در عین حال مخاطب کرسی، قضاوت کند، دخالت داشته باشد و منفعل نباشد.
علیزاده اظهار کرد: با وجود ایراداتی که به مناظرات وارد بود، سال گذشته نزدیک به ۶۷۰ گروه در مناظرات دانشجویی شرکت کردند و حتی پیشنهاد شده که این مناظرات برای اساتید هم برگزار شود که این موضوع نیاز جامعه به گفتگو را نشان می‌دهد.
در حوزه دینداری، مردم بی‌اخلاق نشده‌اند
شبکه‌های اجتماعی مردم را فرهنگی‌تر می‌کند
وی با اشاره به یکی از نظرسنجی‌های مرکز ملی افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در ماه رمضان، گفت: این نظرسنجی نشان می‌دهد متغیر “رضایت از شرایط زندگی” ایرانیان از آذر ۹۴ تا مهر ۹۷، ۲.۷ درصد کاهش پیدا کرده و از ۶.۳ درصد به ۳.۶ درصد رسیده است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در این باره تشریح کرد: دیدگاه مردم در خصوص وضعیت کشور نشان می‌دهد گروهی در کشور اعتقاد دارند وضعیت کشور خوب است و باید از آن دفاع کرد. گروهی نیز اعتقاد دارند وضع موجود با انجام بعضی اقدامات قابل اصلاح است.
وی با تأکید بر آنکه در حوزه دینداری مردم بی‌اخلاق نشده‌اند، گفت: مردم نمی‌گویند دروغ یا خیانت خوب است، بلکه آداب گریز شده‌اند! دین دو ساحت دارد که یکی ساحت آداب از جمله نماز جمعه، زیارت عاشورا، نماز، روزه و … و دیگری ساحت اخلاق است. کسی ممکن است هیچکدام از آداب را انجام ندهد، اما معتقد باشد نباید دروغ گفت. در این حوزه‌ها وضعیت دانشگاه به لحاظ اخلاقی از وضعیت جامعه به مراتب بهتر است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با تأکید بر آنکه این‌ها نقاطی است که متولیان فرهنگی باید به آنها توجه کنند، افزود: در نظرسنجی ما پیرامون رفتن به سینما و تماشای تئاتر، ۵۰ تا ۶۰ درصد مردم تهران گفته‌اند اصلاً به سینما نمی‌روند، ۸۸ درصد گفته‌اند اصلاً به تئاتر نمی‌روند. این در حالی است که ۸۰ درصد مردم گفته‌اند اصلاً به کنسرت نمی‌روند.
علیزاده خاطرنشان کرد: این آمار به این معنی نیست که مردم موسیقی گوش نمی‌کنند یا فیلم نمی‌بینند؛ اشتباه متولیان فرهنگی ما این است که فکر می‌کنند اگر مردم به تئاتر یا کنسرت نمی‌روند، فرهنگی نیستند. این در حالی است که مردم روز به روز فرهنگی‌تر می‌شوند و شبکه‌های اجتماعی مردم را فرهنگی‌تر می‌کند، در عین حال نظارت بر فرهنگ نیز باید بیشتر شود.
وی یادآور شد: سوال این است که آیا ما در دانشگاه برای این موضوعات برنامه داریم؟ در دانشگاه‌ها شوراهای مختلفی از جمله شورای فرهنگی دانشگاه، شورای توسعه فعالیت‌های قرآنی، شورای اسلامی شدن دانشگاه و … داریم. آیا باید در دانشگاه در مورد موضوعات فوق به طور مشترک تصمیم بگیریم؟ احساس شخصی من این است که ما مدیریت مشخص و واحدی نداریم و این‌طور نیست که تقسیم کار دقیقی صورت گرفته باشد و به عنوان مثال جهاددانشگاهی فقط در یک حوزه متمرکز شود.
نگرش سطحی متولیان به مقوله فرهنگ
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی ضمن اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی، گفت: در گردهمایی معاونان فرهنگی در شهرکرد به بیانیه گام دوم پرداختیم، سوال این است که کجا می‌خواهد تقسیم کار در این بیانیه را تعیین کند؟ ما همه در مورد مفاهیم و مسئله‌شناسی بیانیه تحقیق می‌کنیم، اما آیا بهتر نیست که به عنوان مثال، مفهوم‌شناسی بیانیه را یک مجموعه انجام دهد و در عوض مجموعه‌هایی همچون جهاددانشگاهی اقدامات در حوزه جوانان را مدیریت کنند.
علیزاده افزود: در حال حاضر هزینه زیادی برای تبیین و فهم بیانیه می‌شود، اما این تبیین‌ها کجا جمع می‌شود؟ جامعه‌ای که شرایط اقتصادی خوبی ندارد باید پولش را مدیریت کند. می‌گوئیم حوزه فرهنگی پول ندارد در حالی که همه ما یک کار را انجام می‌دهیم و نهاد مشخصی نیست که در این حوزه تقسیم کار کند.
وی خاطرنشان کرد: بیانیه نیاز به چهار کار دارد؛ شناخت، تبیین، تقسیم کار و عملی شدن. در تبیین بیانیه باید دید که منظور از جوانان، معنویت، آزادی و خودکفایی چیست. مشابه این موضوع در مورد “کرسی‌های آزاد اندیشی” هم مطرح است و چنانکه پیش‌تر عنوان شد، باید دقیقاً مفهوم شود که منظور از کرسی‌های آزاداندیشی چیست و این کرسی‌ها تاکنون به کجا رسیده است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با بیان اینکه مشکل اصلی فرهنگ کشور ما برخورد سلیقه‌ای با فرهنگ است، تصریح کرد: متولیان امور نسبت به مقوله فرهنگ نگاه تخصصی ندارند و بعضاً نگرش‌ها سطحی است. متولی فرهنگی که فیلم نبیند، کتاب نخواند یا در سالن تئاتری که لبالب از جمعیت شده نفس نکشد، نمی‌تواند در اتاق برای فرهنگ کشور تصمیم بگیرد.
علیزاده گفت: زمانی می‌توانیم جلوی یک موج بایستیم که بدانیم از کجا می‌آید. شکاف نسلی که بین ما ایجاد شده در فرهنگ ایجاد شده است، برای آنکه بتوانیم موضوع فرهنگ را حل کنیم اول باید یکدیگر را بفهمیم. اگر گمان کنیم با نسلی روبه‌رو هستیم که فقط به دنبال جلف بازی، آزادی نامحدود و بی بند و باری است یا بالعکس آنها فکر کنند ما فقط به دنبال نماز اول وقت یا آداب ظاهری هستیم، فاصله‌ها بیشتر می‌شود.
رغبت جوانان به ارائه خدمات اجتماع
حذف برنامه‌های فرهنگی نامتناسب با نیاز جامعه
وی با اشاره به ظرفیت‌های معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی و اینکه یکی از برنامه‌های این معاونت فعال کردن حوزه اجتماعی بوده است، توضیح داد: نظرسنجی‌های ایسپا نشان می‌داد مخاطبان ما و نسل جوان به فعالیت‌های خدمات اجتماعی و کمک به هم‌نوع رغبت نشان داده‌اند که پیش آمدن سیل در ابتدای امسال این موضوع را پررنگ‌تر کرده بود. بر این اساس به چند مرکز خدمات اجتماعی مجوز دادیم.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی افزود: مورد دیگر این بود که تصمیم گرفتیم از ظرفیت برنامه‌های هنری استفاده کنیم و اگر نمی‌توانیم برنامه‌های مناسب را تعریف کنیم، حداقل برنامه‌هایی که خاصیتی ندارند را حذف کنیم. در برنامه امسال که به معاونت ابلاغ می‌شود، بسیاری از برنامه‌ها که متناسب با نیاز نبوده حذف شده‌اند.
علیزاده با بیان اینکه شروع این رویکرد به خاطر مسائل بودجه‌ای بوده است، گفت: یکی از اتفاقات بدی که طی این دو سال افتاده این است که به خاطر شرایط خاص اقتصادی کشور، درصد قابل توجهی از بودجه فرهنگی جهاددانشگاهی به صورت حقوق پرداخت می‌شود و عملاً بودجه‌ای در اختیار نداریم که بخواهیم برنامه خاصی تعریف کنیم.
وی اضافه کرد: زمانی جهاددانشگاهی بودجه نداشت و نهادهای فرهنگی به خاطر اعتمادی که به جهاددانشگاهی داشتند، به آنها کمک می‌کردند. در حال حاضر نه ما و نه آنها وضعیت خوبی نداریم. کشورهایی که مشکلات اقتصادی، سیاسی پیدا می‌کند از بودجه فرهنگی کم می‌کنند در حالی که اگر مردم را از لحاظ فرهنگی تقویت نکنیم و رشد ندهیم، مشکلات اجتماعی دیگری به وجود می‌آید که برای مرتفع کردن آنها باید چندین برابر هزینه کرد.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی در همین زمینه گفت: هر چقدر به اقتصاد مردم کمک کنیم، وضعیت اقتصادی، تورم، مسکن و … به نقطه‌ای آرمانی نمی‌رسیم. در حالی که اگر روی فرهنگ سرمایه‌گذاری نکنیم، مردم از ما دورتر می‌شوند و این سوی ماجرا را هم از دست می‌دهیم.
علیزاده تأکید کرد: معتقد به بریز و بپاش فرهنگی، از جمله برگزاری جشنواره، همایش، سمینار و جایزه‌های بی‌جهت نیستیم، اما اینکه فرهنگ را به کل کنار بگذاریم و سرانه کتاب و مسائل فرهنگی را کم کنیم، کار درستی نیست.
مردم بابت محصولات فرهنگی هزینه پرداخت کنند
وی خاطرنشان کرد: موضوعی که جهان در سال‌های اخیر خوب به آن پرداخته، صنایع فرهنگی است. کشورهایی مثل فرانسه، انگلیس و کشورهایی که به عنوان کشورهای فرهنگی شناخته شده هستند، وزارت فرهنگ به معنایی که در کشور ما هست، ندارند بلکه خروجی فرهنگی آنها در قالب صنایع فرهنگی مثل فیلم، تئاتر، موسیقی و هنرهای تجسمی است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی گفت: محصولی واقعاً فرهنگی است0 که مردم بابت آن پول پرداخت کنند. باید از بخش خصوصی حمایت کنیم چیزی تولید کند که مردم بابت آن هزینه کنند. پارک فناوری‌های نرم و صنایع فرهنگی در دانشگاه علم و فرهنگ و مراکز رشد صنایع فرهنگی در زنجان و سازمان قرآنی (زیر نظر معاونت فرهنگی)، مراکز زیر نظر جهاددانشگاهی هستند که به تولید محصولات فرهنگی می‌پردازند.
علیزاده با بیان اینکه باید نگاه به موضوعات محصول محور باشد، گفت: به این دلیل که در ابتدای راه هستیم، درآمد و هزینه‌های مراکز رشد یکسان است. مراکز رشد قرآنی زیورآلات فرهنگی متناسب با فرهنگ دینی و پوشش لباس مناسب را تولید می‌کنند، استارتاپ برگزار می‌کنند و گروه‌های مشورتی دارند که از آنها حمایت می‌کنند و فضای لازم را در اختیار آنها می‌گذارند.
انتقاد از نابه‌سامانی فیلم‌های روی پرده سینما
حوزه کتاب وضعیت بهتری دارد
وی با تأکید بر آنکه نباید به فرهنگ نگاه سیاسی داشت، گفت: از خروجی محصولات فرهنگی یک کشور یا مجموعه، می‌توان به تصویر ذهنی مسئولان آن پی برد. زمانی که فیلم‌های روی پرده سینما را می‌بینیم متوجه نمی‌شویم در سینما چه چیزی می‌خواهیم. به عنوان مثال آیا نشاط و شادی می‌خواهیم و آیا تعریف ما از شادی “لمپن بودن” است؟ با توجه به نابه‌سامانی فیلم‌های روی پرده سینما می‌توان دریافت که نگاه واحد و مشخصی پشت این حوزه وجود ندارد و برخورد غیرتخصصی در حوزه دادن مجوزها صورت می‌گیرد. چنین وضعیتی در حوزه موسیقی و تئاتر هم حاکم است.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی یادآور شد: در این میان کتاب نسبت به حوزه موسیقی، فیلم و تئاتر وضعیت بهتری دارد، از قدمت بیشتری برخوردار است و نظارت‌های خوبی دارد. مشکل ما در فرهنگ، هزینه نیست بلکه بالاتر از آن، فهم مشترک فرهنگی است. اگر من به عنوان متولی فرهنگ، حرف فرزند خودم را نفهمم، نمی‌توانم برای ۱۵ میلیون نفر که همسن فرزند من هستند برنامه‌ریزی کنم. باید یک درصد احتمال دهم که ممکن است تصمیم اشتباهی در این حوزه گرفته باشم که بابت آن میلیاردها تومان هزینه شده است.
علیزاده تصریح کرد: متأسفانه عده‌ای گمان می‌کنند مردم تلویزیون خودمان را نمی‌بینند، در عین حال نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد متوسط مردم روزانه ۳ تا ۴ ساعت تلویزیون تماشا می‌کنند. این موضوعات و دریافت‌های فرهنگی متفاوت باعث می‌شود زیست چندگانه بین مردم به وجود بیاید؛ این مسئله باعث می‌شود من به عنوان معاون فرهنگی در اداره یک حرف بزنم، در جمع خانواده یک نظر دیگر را ابراز کنم، در جمع دوستان صمیمی‌ام طور دیگری باشم و … و به عبارتی مدام تغییر رنگ بدهم!
وی گفت: شروع این مسئله خودش را با ریاکاری نشان می‌دهد در صورتی که در ادامه به شخصیت تبدیل می‌شود و در نهایت شاهد هستیم خروجی این جامعه ناسالم، ویدئو‌هایی است که یک‌باره در بین مردم منتشر می‌شود و همه را شوکه می‌کند.
فرهنگی خوب است که حال مردم را خوب کند
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی با بیان اینکه “شهری زیباست که حال مردمش خوب باشد”، اظهار کرد: فرهنگی خوب است که حال مردم را خوب کند. حال مردم را می‌شود با فعالیت‌های اجتماعی خوب کرد. زمانی که مسابقات جام جهانی برگزار می‌شود و مردم شاد هستند، برای حال مردم چه کار کرده‌ایم؟ چرا در این زمان مردم به صورت خودجوش شادی می‌کنند؟ شادی مردم در زمان بازی‌های جام جهانی نه به خاطر بهتر شدن وضعیت اقتصادی، بلکه از جنس فعالیت جمعی و کنش فرهنگی است که بر اساس نیاز آنها نمود پیدا می‌کند.
علیزاده یادآور شد: از قضا فرهنگ، تمدن و تاریخ ما در عین حال که مناسبت‌های حُزن‌انگیز دارد، بهانه‌های بسیاری هم برای شاد بودن دارد. سوال این است که آیا ما از چنین ظرفیت‌هایی به طور کامل استفاده کرده‌ایم؟ کشورهای دیگر مناسبت‌هایی دارند که عمق چندانی ندارد، اما اگر سلیقه بیشتری به خرج دهیم، بهتر می‌توان از این ظرفیت‌ها استفاده کرد. جامعه‌ای شاد است که مردمش در اجتماع تخلیه شوند. تغییرات فرهنگی بدون ریسک مدیریتی امکان‌پذیر نیست.
قوام فرهنگ به نیروی انسانی است
انتقاد از بی‌توجهی مسئولان به نظرسنجی‌ها
وی یکی از عمده‌ترین مسائل در حوزه فرهنگ را نیروی انسانی دانست و با تأکید بر آنکه قوام فرهنگ به نیروی انسانی است، توضیح داد: نزدیک به ۷۶۵ نفر اعضای فرهنگی جهاددانشگاهی هستند که از این تعداد، ۳۲۶ نفر خبرنگاران صلح خبر و ایکنا (۴۷ الی ۴۸ درصد)، و بر این اساس فقط ۴۳۹ نفر از اعضای جهاددانشگاهی برای عرصه‌های فرهنگی کل کشور فعالیت می‌کنند.
معاون فرهنگی جهاددانشگاهی ضمن تأکید بر ضرورت اصلاح ساختاری خبرگزاری‌های ایکنا و صلح خبر و تقویت توانمندی و معیشتی کارکنان، گفت: مصوبه اخیر این بوده که خبرنگاران ایکنا زیر نظر معاونت رسانه‌ای سازمان قرآنی دانشگاهیان قرار گیرند که امیدواریم این دست تغییرات در پایگاه صلح خبر هم دنبال شود.
علیزاده ضمن تأکید بر ارتقاء اعضاء جهاددانشگاهی در حوزۀ فرهنگی، افزود: صرف بولتن‌ها، گزارشی از اخبار روز دانشگاه‌ها و خلاصه کتاب‌ها در دفاتر مطالعات فرهنگی کفایت نمی‌کند، بلکه معاونان فرهنگی باید در جریان آسیب‌های اجتماعی قرار گیرند و در غیر این صورت، نمی‌توانند برای مسائل فرهنگی برنامه‌ریزی کنند.
وی در همین زمینه بازنگری ساختارها و فعالیت‌ها را مورد تأکید قرار داد و گفت: دوران پراکنده‌کاری گذشته و شاید بتوان به منظور انجام منسجم‌تر کارها، بعضی مجموعه‌ها را تلفیق کرد که طی یک سال گذشته مشغول بررسی همین موارد بوده‌ایم. جسارت دست کشیدن از کارهای بی‌اثر و پیگیری نهضت توقف کارهایی که تأثیری ندارد، در جهاددانشگاهی وجود دارد ضمن آنکه از لحاظ بودجه‌ای هم در مضیقه هستیم؛ بنابراین برخی برنامه‌ها را حذف و برخی دیگر را به صورت دوسالانه برگزار می‌کنیم.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی خاطرنشان کرد: معاونت فرهنگی با بازوهایی مثل ایسپا، صلح خبر و ایکنا که می‌توانند شناخت زودهنگامی از جامعه به دست دهند، باید پیشروتر باشد. متأسفانه در جامعه ما به نظرسنجی‌ها توجهی نمی‌شود؛ به عنوان مثال نظرسنجی‌های ما نشان داد که تنها ۵ درصد مردم از تلگرام به شبکه‌های سروش و ایتا می‌روند و این درصد کم، ارزشِ سرمایه‌گذاری در این حوزه را ندارد. در حالی که هزینه‌های گزافی در این حوزه انجام شد و در واقعیت نظرسنجی‌ها بعد از اتمام کار، ضمیمه آن می‌شود!
علیزاده تصریح کرد: اگر فعالیت‌های ما پیوست اجتماعی و مطالعاتی نداشته و مبتنی بر تأثیرگذاری نباشد، هیچ فایده‌ای ندارد.
معاونت فرهنگی جهاد منسجم‌ترین تشکیلات را دارد
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه معاونت فرهنگی منسجم‌ترین تشکیلات را دارد که بارها و بارها توسط مسئولین نظام به ویژه مقام معظم رهبری مورد تجلیل قرار گرفته است و به ازای تمام سازمان‌ها و مراکز در واحدها، نیروهای دلسوزی داریم، اظهار کرد: این معاونت همچون گیاه ریشه‌داری است که اگر تغذیه مناسب به آن برسد، می‌تواند دوباره رونق پیدا کند.
علیزاده سپس به برخی فعالیت‌های جاری این معاونت در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی پرداخت و تشریح کرد: ذیل فعالیت‌های فرهنگی، جشنواره شعر دانشجویی و جشنواره فیلم کوتاه ۱۱۴ ثانیه‌ای با موضوعات خلاقی (جشنواره مبین با همکاری خبرگزاری ایکنا) را راه‌اندازی کردیم، همچنین جشنواره مد و لباس و فیلم صنعتی دانشگاه هنر را نیز تقویت کردیم که همه این موارد می‌توانند تأثیرگذار باشند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به اینکه تعداد برنامه‌های سالانه مثل سخنرانی، همایش و … را کاهش داده‌ایم، یادآور شد: یکی از اتفاقاتی که ناخواسته افتاده این است که دفاتر جهاددانشگاهی از دانشگاه به بیرون منتقل شده که این یک اشتباه استراتژیک است. ممکن است درصدی از دانشجویان از بیرون دانشگاه جذب شوند اما قاعده این است که دفتر جهاددانشگاهی در دانشگاه باشد.
علیزاده در پایان حذف و سلیقه‌ای شدن حضور جهاددانشگاهی در شورای فرهنگی دانشگاه‌ها را نیز یک آسیب دانست و تأکید کرد: عضویت ما در شورای فرهنگی دانشگاه‌ها در حال حاضر بسته به سلیقه رئیس دانشگاه است که این یک تهدید به حساب می‌آید؛ چنانچه مدیران و رؤسای واحدها از حمایت لازم برخوردار نباشند، قطعاً بیرون از دانشگاه هم اهمیتی به ما داده نمی‌شود.
انتهای پیام
