به گزارش صلح خبر، گنبد سلطانیه، آوازه جهانی دارد. وقتی کسی عزم سفر به استان زنجان می‌کند قطع یقین نام گنبد سلطانیه را شنیده ‌است، پس همواره مشتاق بازدید از این شاهکار هنر ایرانی ـ اسلامی خواهد بود. گنبد سلطانیه در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده (الجایتو) به عنوان پایتخت حکومت ایلخانی انتخاب شد، این بنا سومین بنای عظیم جهان است.

گنبد سلطانیه همراه با مسجد ایاصوفیه ترکیه و کلیسای سانتاماریا دلفیوره فلورانس ایتالیا در ردیف میراث جهانی قرار گرفته است، این بنا در 43 کیلومتری شهر زنجان واقع شده و همواره در طول سال میزبان گردشگران بسیاری از داخل و خارج از کشور است.

تربت‌خانه گنبد سلطانیه تعداد زیادی سنگ نوشته‌های مرتبط با این بنا و سنگ قبور تاریخی مکشوفه از گورستان تاریخی سلطانیه قرار دارد. این سنگ نوشته‌ها با خطوط اسلامی از قبیل نسخ ثلث و خطوط ارمنی قدیم است، دوره تاریخی این سنگ نوشته‌ها متعلق به دوره‌های ایلخانی، صفوی و قاجار است. در کنار این سنگ نوشته‌ها سرستون‌ها و پایه ستون‌های مکشوفه از کاوش‌های سلطانیه در معرض نمایش قرار دارد.

آرامگاه شیخ براق یا چلبی اوغلی

در پانصد متری جنوب غرب سلطانیه، بنای آرامگاهی وجود دارد که در گویش محلی کچه بورک (کلاه نمدی) گفته می‌شود. کتیبه‌های بر جای مانده بنا، همچنین سبک معماری و شیوه‌های تزئینی به‌کار رفته نشان می‌دهد که این بنای تاریخی متعلق به عارف به‌نام این زمان، شیخ براق بابا از بزرگان مسلک مولویه و از خاصان دربار سلطان محمد خدابنده در دوره ایلخانی است.

محققان و باستان‌شناسان، تاریخ احداث این بنا را سال 728 هجری‌قمری بیان کرده‌اند. مقبره شیخ براق یا چلپی اوغلی که در کنار آن خانقاهی مربوط به همین دوره وجود دارد، از نوع مقابر برجی شکل قرون میانی اسلامی و قابل مقایسه با مقبره امامزاده جعفر اصفهان است. از جمله ویژگی‌های تزئینی این بنا طاق‌نماهای هشت‌گانه با عملکردهای چند جانبه‌ای (استاتیکی و زیبایی‌شناسی) است که طرح‌های آجرچینی سطوح هر یک از طاق‌نماها زیبا و متفاوت با یکدیگر بوده، همچنین محرابی‌هایی با تزئینات مقرنسی از نوع روی هم افتاده در نمای خارجی این خانقاه، از دیگر جلوه‌های هنری آن به‌شمار می‌آید.

سبک قبر سلطان چلبی در این آرامگاه اهمیتی به‌سزا دارد، از این نظر که این قبر، حلقه ذکر صوفیه را تداعی می‌کند. بدین معنی که داخل مقبره به فضاهایی تقسیم شده که جسد سلطان در وسط دفن و اجساد مریدان با توجه به درجه و مراتب آن‌ها، در گرداگرد آن قرار داده شده‌اند. این اثر به شماره 167 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

امامزاده کهریز سلطانیه

بنای امامزاده کهریز، آرامگاهی در یک کیلومتری غرب محوطه تاریخی سلطانیه قرار دارد و به دلیل مجاورت با قنات (کهریز) به امامزاده کهریز معروف شده‌است. این بنا را اهالی منطقه، امامزاده قاسم و امامزاده عبدالله نیز می‌گویند که دلیل این نام گذاری چندان مشخص نیست. قدمت بنای تاریخی و زیبای امامزاده کهریز سلطانیه به دوره صفویه می‌رسد.

بنای امامزاده کهریز با شماره ۲۳۷۲ به تاریخ 78/5/23 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

بقعه ملا حسن کاشی

بقعه ملا حسن کاشی بنای آرامگاهی در جنوب شرق محوطه تاریخی گنبد سلطانیه قرار دارد، این بنا در زمان شاه طهماسب صفوی برای مولانا حسن کاشی معروف به شیرازی از علمای حکمت الهی ساخته شده است. مقبره مولانا حسن کاشی مطابق با الگوی مقبره‌سازی عصر صفوی ساخته شده یعنی ساخت بنا با پلان هشت ضلعی که در نمای داخلی تبدیل به فضای چلیپایی می‌شود.

معبد داش کسن (اژدهاتو)

معبد داش کسن (اژدهاتو) در 10 کیلومتری جنوب شرقی سلطانیه، در نزدیکی روستای ویر، از توابع همین بخش قرار گرفته است. این مجموعه در محوطه‌ای به شکل مستطیلی ناقص، به طول 400 متر و عرض 50 تا 300 متر دیده می‌شود.

در درون این مجموعه، سه غار نسبتاً عمیق در دل کوه کنده شده است که کنده کاری‌های زیبایی دارد. از نقش‌های این کنده کاری‌ها، می‌توان به دو تصویر اژدها که در مقابل یکدیگر به شکل قرینه حک شده‌اند و طول هر یک 5/3 متر است، اشاره کرد.

معبد صخره‌ای داش کسن به معنای سنگ تراشیده یا بریده سنگ است و در جنوب شرقی روستای ویر در سینه‌کش ارتفاعات محلی سلطانیه قرار دارد، در این معبد علاوه بر استفاده از فن‌آوری پیشرفته زمان که پیامد رشد و تکامل فن سنگ‌تراشی با ابزار فلزی است، انتخاب مناسب‌ترین نقطه نسبت به نقاط هم‌جوار، نمودار توجه و آشنایی کامل سازندگان آن با دانش زمین‌شناسی و معدن‌شناسی است.

تپه نور سلطانیه

تپه تاریخی نور که قدمت آن به هزاره اول و دوم قبل از میلاد می‌رسد، در قسمت جنوبی چمن سلطانیه به ابعاد 150×150 و به ارتفاع 17 متر قرار گرفته است. این تپه در انتهای محله دارالشفاء واقع شده و در حفاری‌های انجام گرفته، دو دوره ساختمانی مشخص، را نشان می‌دهد. یکی از این دوران اواخر هزاره اول و اوایل هزاره دوم پیش از میلاد و دیگری دوره ایلخانی است. پلان و عناصر معماری به دست آمده از لایه‌های بالایی تراین تپه، انتساب آن را به دوره ایلخانی محرز می‌کند.

لایه نخستین این محوطه تاریخی با توجه به پراکندگی سفال‌های خاکستری تیره و مطالعه یک قبرستان پیش از تاریخ که در یک کیلومتری آن واقع شده‌ است، تمدن ساکنان این تپه را در ردیف تمدن‌های اواخر هزاره اول و اوایل هزاره دوم قبل از میلاد قرار می‌دهد.

تپه یونجه‌زار سلطانیه

محوطه تاریخی تپه یونجه‌زار به هزاره دوم پیش از میلاد نسبت داده می شود. این تپه در نزدیکی روستای دهجلال و به فاصله 7 کیلومتری جنوب سلطانیه در سمت چپ جاده سلطانیه – خدابنده قرار گرفته است.

مراد تپه

مراد تپه در روستای یوسف‌آباد از توابع شهرستان سلطانیه قرار گرفته است و پیشینه آن به قرون ششم و هفتم هجری قمری مربوط می رسد. این تپه توسط سازمان ملی میراث فرهنگی و با شماره 1132 به ثبت تاریخی رسیده است.

بقعه امامزاده سیدعلی (ع)

بقعه امامزاده سیدعلی (ع) در غرب شهر سلطانیه و در منطقه بازار قدیم و قبرستان کنونی قرار دارد و بنا به قول اهالی ایشان از اولاد امام موسی کاظم (ع) می باشند.

مدخل این بنا از سمت شرقی بوده و از دو قسمت تشکیل یافته که قسمت بالای آن فضایی به طول 4 متر و عرض 3 متر و ارتفاع 3 متر و سقفی گنبدی دارد و در قسمت دوم فضایی است مربع شکل به طول اضلاع 5 متر که از ارتفاع 4 متری بنا ، گنبد اجرا شده است و در حد فاصل اضلاع مربع و گنبد تزئیناتی در آن کار شده است.

انتهای پیام

مریم احمدی ـ خبرنگار صلح خبر (منطقه زنجان)