به گزارش صلح خبر، پیروزی نظامی جمهوری اسلامی ایران در فتح فاو، موازنه نظامی و سیاسی جنگ را به میزان قابل ملاحظه‌ای به نفع ایران تغییر داد و روند جنگ را پیچیده‌تر کرد. این اقدام ایران موجب عکس‌العمل وسیعی در محیط بین‌المللی و منطقه‌ای شد. همچنین رژیم عراق نیز واکنش تندتری در ابعاد مختلف جنگ از خود نشان داد.
ایالات متحده امریکا، پیروزی ایران را که موجب قرار گرفتن در کنار مرزهای کویت شد، یک تهدید عمده برای منافع خود قلمداد کرد و در سطح منطقه دست به تحرکات دیپلماتیک زد.
جرج‌بوش رئیس‌جمهور این کشور به کشورهای عربستان، بحرین، عمان و یمن شمالی سفر کرد و با مقامات این کشورها دیدار کرد. مورفی معاون وزیر خارجه امریکا نیز با طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق ملاقات کرد، مهم‌ترین محور گفت‌وگو در این ملاقات‌ها گسترش جنگ ایران و عراق بود. همچنین امریکایی‌ها اعلام کردند در صورت به خطر افتادن تردد کشتی‌ها در خلیج‌فارس وارد عمل می‌شوند و با همین بهانه چهار فروند قایق خود را به بهانه تضمین امنیت کویت، گشت‌زنی و محافظت از سواحل کویت وارد شمال خلیج‌فارس کردند.
علاوه بر این امریکا درصدد برآمد تا با هماهنگی شوروی خط‌مشی جدیدی را در برابر جنگ اتخاذ کنند. شولتز وزیر خارجه وقت امریکا اعلام کرد: «میان دو ابرقدرت برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق، ابتکار تازه‌ای در جریان است.»
وی همچنین یادآور شد: «در جریان این مذاکرات (در استکهلم) واشنگتن و مسکو به این توافق رسیدند که پایان یافتن جنگ به نفع امریکا و شوروی است.»
اقدام دیگر مقامات امریکایی را در ایفای نقش در شورای امنیت نسبت به تصویب قطعنامه جدید علیه ایران و کاهش قیمت نفت می‌توان ملاحظه کرد، آنها همچنین به کمک رسانه‌های غربی، موج جدیدی را در مورد تروریست بودن ایران و جوسازی در مورد خریدهای تسلیحاتی ایران به راه انداختند. رادیو امریکا در این رابطه به نقل از واشنگتن تایمز اعلام کرد: «ایران ۷۷ موشک زمین به زمین و ۶۰ موشک زمین به هوا که قادر است هواپیماهای میگ ۲۳ و میراژهای اِف۱ را سرنگون کنند از سوریه و کره شمالی تحویل گرفته است.»
نشریه انگلیسی آبزرور: «ایران اخیراً از انبارهای اروپایی ۱۰ هزار موشک ضدتانک تاو ساخت امریکا را به بهای هر یک ۱۶ هزار دلار خریداری کرد.»
انستیتو مطالعات استراتژیک لندن: «چین در ماه مارس ۱۹۸۵ با فروش معادل ۶/۱ میلیارد دلار تسلیحات از جمله ۱۴ فروند جت شناسایی جی ۶۰، دویست دستگاه تانک تی ۵۹، سلاح ضدتانک، موشک‌انداز و موشک‌های زمین به هوا، به ایران موافقت کرده است.»
اتحاد جماهیر شوروی نیز پس از عملیات به موضع‌گیری در مقابل جنگ پرداخت. گرومیگو اعلام کرد: «موضع‌گیری شوروی در جنگ غیرقابل تغییر است چه وقتی که عراق وارد [خاک] ایران شد و چه حالا که ایران وارد [خاک] عراق شده است، شوروی جنگ را بی‌معنی و غیرضروری می‌داند که باید هر چه زودتر قطع شود.»
به علاوه شواردنازه وزیر خارجه و معاون وزیر خارجه این کشور با مقامات عراقی دیدار و گفت‌وگو کرد. مقامات رسمی شوروی در یک واکنش جانبدارانه از عراق اظهار کردند: «مسکو از پیشنهادات صلح خبر صدام برای پایان جنگ پشتیبانی می‌کند.»
دبیر کل سازمان ملل متحد از کشورهای امریکا و شوروی خواست که از نفوذ خود استفاده کرده و جنگ را پایان دهند. رئیس شورای امنیت نیز با تصریح بر اینکه این جنگ توسط ایران علیه عراق ادامه یافته است همین درخواست را عنوان نمود. در همین راستا، شورای امنیت قطعنامه جدیدی را در مورد جنگ به تصویب رساند. در بند ۳ پیش‌نویس قطعنامه آمده است: «دبیر کل از ایران و عراق بخواهد دو کشور بی‌درنگ در زمین، دریا و هوا آتش‌بس را رعایت کرده و بلافاصله تمام نیروهای خود را تا مرزهای بین‌المللی شناخته شده به عقب بکشند.»
این موضع با توجه به قطعنامه‌های قبلی این شورا که در برابر تهاجمات زمینی، دریایی و هوایی عراق صرفاً به اظهار تأسف آن هم بدون ذکر نام عراق اکتفا می‌کرد، به اتفاق آرا تصویب شد. در حالی که در تصویب قطعنامه‌های قبلی این همگونی در میان اعضا وجود نداشت. قطعنامه تصویب شده بلادرنگ مورد موافقت عراق قرار گرفت اما وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به آن در تاریخ ۱۷/۱۲/۶۴ با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد:
«عدم موضع‌گیری صریح و قاطع در این زمینه (تعیین متجاوز) نشان‌گر آن است که شورا هنوز اراده سیاسی لازم را در این زمینه ندارد. بر این اساس آن قسمت از قطعنامه که به کل موضوع جنگ و خاتمه مناقشات مربوط می‌شود ناقص و بی‌اعتبار و غیرقابل اجرا است. اولین قدم برای حرکت به سمت حل عادلانه جنگ، محکومیت صریح عراق به عنوان متجاوز است.»
کشورها و سازمان‌های عربی نیز نگرانی خود را در مورد پیروزی ایران بروز دادند. عربستان سعودی در یک اقدام جانبدارانه از عراق به ترکیه پیشنهاد داد در صورتی که این کشور روابط تجاری خود را با ایران قطع کند، ضرر و زیان مالی آن را به عهده می‌گیرد. شاه اردن در همین راستا دست به میانجیگری میان عراق و سوریه و آشتی دادن دو کشور پرداخت و شورای همکاری خلیج‌فارس نیز در تاریخ ۱۳/۱۲/۶۴ تشکیل جلسه داد و به موضع‌گیری علیه ایران پرداخت.
جنبش عدم تعهد به عنوان یک سازمان بین‌المللی در هفتمین اجلاس خود به تاریخ ۲۷/۰۱/۶۵ جنگ را مورد بررسی قرار داد اما هیچ‌گونه موضع مشخصی اتخاذ نکرد. اما پنج ماه بعد رئیس دوره‌ای این جنبش در کنفرانس حراره، عراق را متجاوز اعلام کرد.
مهم‌ترین بازتاب عملیات که با هدف کاهش توان اقتصادی و درآمد ارزی جمهوری اسلامی صورت گرفت، کاهش قیمت نفت بود. این کاهش تا مرز هر بشکه ۶ دلار ادامه یافت. عربستان به همراه کشورهای دیگر تولیدکننده نفت با افزایش تولید و اشباع بازار از عرضه نفت، نقش بسزایی در ایجاد این وضعیت داشت. این عمل عربستان که با پوشش «استراتژی سهم بازار» توجیه می‌شد تا یکی دو سال قیمت نفت را پایین نگه داشت.
مزید بر این از دست دادن فاو، فشار مضاعفی را در سطوح داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی بر عراق وارد ساخت. از این‌رو رژیم عراق دست به اقدامات وسیع سیاسی نظامی زد. مهم‌ترین اقدامات عراق که در واکنش نسبت به شکست فاو صورت گرفت، حمله به هواپیمای مسافربری ایران که حامل تنی چند از نمایندگان مجلس از جمله آیت‌الله شهید محلاتی نماینده حضرت امام خمینی در سپاه بود و حمله به قطار مسافربری در ایستگاه هفت تپه خوزستان، حمله به مراکز اقتصادی و صنعتی با تأکید بر منابع نفتی (پایانه خارک، پالایشگاه‌ها و …) بود. همچنین انجام عملیات‌های محدود تهاجمی تحت عنوان استراتژی دفاع متحرک اقدام دیگر عراق بود که توانست برخی مواضع مرزی ایران و شهر مهران را تصرف کند، با انجام عملیات کربلای ۱ و بیرون راندن ارتش عراق از شهر مهران، این استراتژی نیز با شکست مواجه شد و رژیم عراق بار دیگر در لاک دفاعی فرو رفت.
انتهای پیام
