صلح خبر/خراسان رضوی عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد گفت: اگر جامعه‌ای از مدیرانی هوشمند، منعطف، خلاق و دلسوز برخوردار باشد، آن جامعه می‌تواند به سایر مولفه‌های قدرت ملی نیز دست یابد. در دنیای امروز نقش نخبگان سیاسی در توسعه کشورها بسیار برجسته و مهم است. علی‌اصغر داوودی در گفت‌وگو با […]
صلح خبر/خراسان رضوی عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد گفت: اگر جامعه‌ای از مدیرانی هوشمند، منعطف، خلاق و دلسوز برخوردار باشد، آن جامعه می‌تواند به سایر مولفه‌های قدرت ملی نیز دست یابد. در دنیای امروز نقش نخبگان سیاسی در توسعه کشورها بسیار برجسته و مهم است.
علی‌اصغر داوودی در گفت‌وگو با صلح خبر به تشریح مولفه‌های قدرت ملی دولت ملت‌ها پرداخت و با اشاره به تعریف قدرت ملی در ادبیات سیاسی اظهار کرد: در یک تعریف کلاسیک مارکس وبر، اندیشمند غربی، ارائه کرده، قدرت به معنای توانایی تحمیل اراده به دیگران به رغم مقاومت در برابر آن است. در تعاریف جدیدتر قدرت یک نظام سیاسی عبارت است از توانایی آن نظام در بسیج امکانات برای میل به اهداف خویش.
وی با بیان اینکه مولفه‌های قدرت یک دولت در سطح کلان به ۲ بخش سخت‌افزاری و محسوس و نرم‌افزاری یا نامحسوس تقسیم می‌شود، ادامه داد: در بخش مولفه‌های سخت‌افزاری یا همان مولفه‌های محسوس قدرت، یکی از عوامل مهم سازنده توانایی نظام سیاسی یک کشور جغرافیا و ژئوپلیتیک آن کشور است. به عنوان مثال مواردی نظیر وسعت یک کشور، موقعیت جغرافیایی آن و میزان برخورداری آن کشور از منابع طبیعی از جمله عوامل تشکیل‌دهنده قدرت یک کشور در حوزه مسائل جغرافیایی و ژئوپلیتیک است.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد اضافه کرد: مولفه بعدی عوامل انسانی است که اهمیت زیادی دارد. در این زمینه موضوع جمعیت بسیار حائز اهمیت است. جمعیت یک کشور یکی از مهم‌ترین عوامل تشکیل‌دهنده قدرت ملی آن است. میزان جمعیت یک کشور نقش به سزایی در قدرت آن دارد. با نگاهی به قدرت‌های بزرگ دنیا مشاهده می‌شود هیچکدام از آن‌ها کم‌جمعیت نیستند. بنابراین جمعیت زیاد باعث افزایش قدرت کشورها می‌شود. به علاوه کیفیت جمعیت نیز بسیار اهمیت دارد. اینکه جمعیت یک کشور چقدر همگن باشد، چه میزان نیروی کار در آن وجود دارد، ساکنان یک کشور چقدر آموزش‌دیده هستند و فرهنگ مردم آن در چه سطحی است، همگی مسائل مهم دخیل در تشکیل قدرت ملی آن کشور است.
داوودی با بیان اینکه مولفه بعدی که قدرت ملی یک کشور را می‌سازد، عوامل اقتصادی است، عنوان کرد: میزان پیشرفت صنعتی یک کشور، میزان تولید ناخالص ملی، درآمد سرانه ملی، میزان تولید انرژی، میزان تولید مواد غذایی و کشاورزی، میزان خدماتی که یک کشور می‌تواند ارائه دهد و ظرفیت‌های اقتصادی آن کشور همگی از عوامل اقتصادی تشکیل‌دهنده قدرت ملی آن است.
وی افزود: شاخص دیگر سازنده قدرت در بخش سخت‌افزاری ظرفیت علمی و فناوری آن است. اینکه یک کشور به چه میزان از مراکز آموزشی و موسسات تحقیقاتی توسعه‌یافته برخوردار باشد، چقدر بودجه‌های پژوهشی دارد و چه میزان بستر و توانایی تربیت نیروهای خلاق و متخصص را در خود فراهم کرده، از دیگر عوامل تشکیل‌دهنده قدرت ملی یک کشور است.
این استاد دانشگاه بیان کرد: مولفه بعدی در بخش مولفه‌های سخت‌افزاری قدرت ملی، شاخص‌های نظامی است. کمیت نیروهای مسلح یک کشور، میزان برخورداری آن از تسلیحات پیشرفته و توانایی‌های لجستیکی هم از عواملی است که سطح قدرت ملی یک کشور را افزایش می‌دهد. امروز بسیاری از کشورها از زرادخانه‌های هسته‌ای برخورداراند که همین موضوع قدرت ویژه‌ای را به آنان بخشیده است.
داوودی اظهار کرد: از مولفه‌های سخت‌افزاری قدرت که بگذریم، عوامل نرم‌افزاری تشکیل‌دهنده قدرت دولت‌ها نیز اهمیت زیادی دارد. یکی از شاخص‌های مهم این بخش فرهنگ سیاسی و سطح آگاهی سیاسی مردم جامعه است. همچنین میزان مشارکت سیاسی مردم در عرصه‌های مختلف نقش بسیار مهمی در قدرت و توان کشورها خواهد داشت.
وی اضافه کرد: مولفه دوم در این بخش برخورداری حاکمیت از مشروعیت سیاسی است. هر چه یک دولت از مشروعیت سیاسی بالاتری برخوردار باشد، به همان نسبت هزینه حکومت کردن برایش کاهش پیدا می‌کند و قدرتش نیز افزایش می‌یابد.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد ادامه داد: مولفه بعدی در بعد نرم‌افزاری، منش و روحیات مدیران یک نظام سیاسی است. کیفیت مدیریت سیاسی یک کشور و ایدئولوژی سیاسی حاکم بر آن از عوامل تشکیل‌دهنده قدرت ملی کشور است. اینکه مدیران یک کشور چگونه با دنیا تعامل می‌کنند، شخصیتی رزمجو دارند یا جزو حاکمان صلح‌جو هستند، توان مدیریت آن‌ها در چه حدی است و چه میزان در ایدئولوژی‌های خود انعطاف دارند، همگی از عواملی است که قدرت ملی یک کشور در بعد نرم‌افزاری را می‌سازد.
داوودی بیان کرد: عامل چهارم در بخش نرم‌افزاری نظم حاکم بر نیروهای کشوری و لشکری یک کشور است. اینکه ماموران دولت چه قدر از نظم برخورداراند و کیفیت خدمات‌دهی آن‌ها در چه سطحی قرار دارد، در قدرت ملی آن کشور تاثیر دارد.
وی با بیان اینکه میزان توان ائتلافی یک کشور با سایر کشورها در عرصه بین‌المللی نیز از دیگر عوامل تشکیل‌دهنده قدرت ملی است، گفت: یعنی اینکه یک کشور چقدر می‌تواند در عرصه بین‌الملل شرکای خوبی برای خود داشته باشد که در روزهای سخت روی آنان حساب کند و از حمایت آنان برخوردار باشد، از دیگر عواملی است که قدرت ملی یک کشور را می‌سازد.
این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه بین تمام عوامل مذکور عامل مدیریت کشور از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، عنوان کرد: در سطح جهان دولت‌هایی بوده‌اند که از منابع طبیعی بسیار، جمعیت خوب و سابقه تمدنی و فرهنگی بالایی برخوردار بودند اما به دلیل وجود مدیرانی نالایق به نابودی کشیده شده‌اند. در نقطه مقابل ملت‌هایی هم بوده‌اند که هیچ نداشته‌اند اما به خاطر برخورداری از مدیرانی لایق، امروز جزو کشورهای توسعه یافته به حساب می‌آیند. بنابراین مهم‌ترین عاملی که قدرت ملی یک کشور را می‌سازد شیوه مدیریتی مدیران آن کشور است.
داوودی اضافه کرد: در درجه بعدی میزان فرهنگ سیاسی مردم نیز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. یعنی مردم در پشت سر حاکمان خود بایستند، از سطح آگاهی بالایی برخوردار باشند و با حضور موثر خود در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بتوانند کمبودهای کشور خود را جبران کنند.
وی در پاسخ به اینکه در حال حاضر که کشور ما در حال مذاکره برای لغو تحریم‌هاست، تقویت کدامیک از مولفه‌های قدرت ملی ضرورت بیشتری دارد، گفت: در دنیا جنگ‌هایی مانند جنگ ویتنام، جنگ کره، جنگ کوبا، جنگ‌های جهانی اول و دوم از جنگ‌های مهمی بود که بحران‌های بزرگی در پی داشت و تمام این بحران‌ها با یک دیپلماسی قوی، فعال و هوشمند حل و فصل شد. در دنیای امروز دیپلماسی برای پیشبرد اهداف یک کشور در عرصه بین‌المللی حرف اول را می‌زند. اگر کشوری از دستگاه دیپلماسی نیرومندی برخوردار باشد، بسیاری از مشکلاتش حل خواهد شد. نمونه‌های زیادی در تاریخ کشورها مشاهده می‌شود که دیپلمات‌های یک کشور توانسته‌اند کارهای زیادی برای سرزمین‌شان بکنند.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد ادامه داد: در حال حاضر هم در مذاکراتی که ایران با کشورهای ۱+۴ دارد، حرف اول را دیپلماسی می‌زند. اینکه دیپلمات‌های ما تا چه حد از دانش دیپلماسی برخورداند و چقدر می‌توانند از مولفه‌های دیگر قدرت ملی استفاده کنند، بسیار اهمیت دارد. البته این دیپلمات‌ها باید از یک پشتوانه لازم هم برخوردار باشند. هم مسئولان کشور و هم مردم باید از تیم مذاکره‌کننده کشور حمایت کنند تا آن‌ها با دلگرمی بیشتری بتوانند در مذاکرات بر سر منافع ملی ما چانه‌زنی کنند.
انتهای پیام
