ورزش سه – ابوالحسن مدرس‌زاده: یازده کمپانی تولید البسه ورزشی در جام ملت‌های آسیا حضور دارند و پیش بینی می‌شود قهرمان جام از بین مشهورترین آن‌ها باشد. در عین اینکه چند برند غیرمشهور و بومی هم در این جام حضور دارند. کمپانی‌هایی که برخی از آن‌ها ارقام گزافی برای عقد قرارداد با فدراسیون فوتبال کشورشان بسته‌اند. آن‌ها امیدوار به موفقیت تیم‌های کوچک آسیایی‌اند تا همراه با ستاره‌های این تیم‌ها اوج بگیرند و در عرصه بازار جهانی تولید پوشاک ورزشی جایی برای خود دست و پا کنند. نکته جالب اینکه بر خلاف قاره آفریقا اینجا از پوما و آل اشپورت خبری نیست.

این ملب به معرفی اجمالی یازده برند حاضر در جام ملت‌ها که به عنوان تأمین کننده لباس (Kit Supplier) با تیم‌ها قرارداد دارند پرداخته است.

نایکی (NIKE)

نایکی یا نی-کی الهه پیروزی در یونان باستان معروف‌ترین برند تولید لباس ورزشی در جهان است. این شرکت در سال 2017 درآمدی بالغ بر 34 میلیارد دلار کسب کرده است. نایکی در سال 1964 توسط بیل بائرمن و فیل نایت تأسیس شد و تا سال 1971 با نام Blue Ribbon Sports شناخته می‌شد. آمبرو و کانورس برندهای معروفی هستند که جزو شرکت‌های اقماری و زیرمجموعه شرکت نایکی هستند. اسووش (Swoosh) نام لوگوی معروف این برند و “Just Do It” (فقط انجامش بده) شعار معروف نایکی است.

این برند چندملیتی لباس و تجهیزات ورزشی که اصالتاً آمریکایی است در جام ملت‌های آسیا با پنج تیم استرالیا، کره جنوبی، چین، عربستان و قطر قرارداد دارد و از آنان حمایت مالی می‌کند.

شایان توجه است فدراسیون فوتبال کره جنوبی از سال 2012 تا 2019 قراردادی 8 ساله به ارزش 120 میلیون دلار (سالانه معادل 15 میلیون دلار) با این شرکت به امضا رسانده است. لازم به توضیح است که فدراسیون فوتبال کره جنوبی این مبلغ را تنها در ازای درج اسووش نایکی روی پیراهن تیم ملی فوتبال خود دریافت می‌کند.

تیم ملی فوتبال چین نیز سالانه 14.5 میلیون یورو بابت اسپانسری این کمپانی دریافت می‌کند. استرالیا مدافع عنوان قهرمانی نیز در دوران قرارداد یازده ساله خود با نایکی که از سال 2012 آغاز شده به سر می‌برد.

شایان ذکر است سه تیم فرانسه، انگلیس و برزیل به ترتیب سالانه 54، 46 و 32 میلیون دلار درآمد از این حامی تأمین کننده لباس دارند که این ارقام بیشترین رقم قرارداد تأمین لباس برای یک تیم ملی فوتبال در جهان محسوب می‌شود.

2. آدیداس (ADIDAS)

آدیداس که در سال 1924 تأسیس شده قدیمی‌ترین برند لباس و تجهیزات ورزشی در جهان و بعد از نایکی بزرگترین برند در این زمینه به شمار می‌رود. درآمد این شرکت در سال 2017 بالغ بر 21 میلیارد دلار برآورد شده است.

آدیداس یک شرکت آلمانی چندملیتی است و در این جام لباس‌های سه تیم امارات، ایران و ژاپن را تأمین کرده است. فدراسیون فوتبال ژاپن از قرارداد 8 ساله از 2015 تا 2022 با آدیداس ، درآمد 144 میلیون دلاری (سالانه 18 میلیون دلار) کسب می‌کند که هم‌ارزش با رقم قرارداد فدراسیون فوتبال آرژانتین با این شرکت است. فدراسیون فوتبال ژاپن از هم‌پیمانان و شرکای قدیمی آدیداس است.

خاطر نشان می‌سازد دو تیم اسپانیا و آلمان به ترتیب سالانه 32 و 30 میلیون دلار درآمد از این حامی تأمین کننده لباس دارند که این قراردادها در رده چهارم و پنجم گران‌ترین قراردادهای تأمین لباس برای یک تیم ملی فوتبال قرار دارند.

فدراسیون فوتبال ایران نیز در یک اقدام بی‌نظیر طی قراردادی با 70 درصد تخفیف مبادرت به خرید پیراهن‌های آدیداس سفید با کد محصول CE1717 نموده که لوگوی فدراسیون به همراه نشان یوزپلنگ ایرانی روی آن الصاق شده است. این در شرایطی است که در سال 2006 پیش از شروع جام جهانی، قراردادی میان فدراسیون فوتبال ایران و شرکت پوما -غایب بزرگ جام هفدهم- منعقد شد که ارزش آن رقمی در حدود 700 هزار یورو بود. در متن این قرارداد شرکت پوما متعهد شده بود کیفیت البسه تیم ملی ایران هم‌تراز لباس تیم‌های ملی ایتالیا و جمهوری چک باشد.

3. یاکو (JAKO)

شرکتی آلمانی که در سال 1989 تأسیس شد که در سال 2017 درآمدی بالغ بر 95 میلیون یورو داشته است.

در امارات 2019، شرکت یاکو با شش تیم سوریه، فلسطین، عراق، یمن، عمان و ازبکستان قرارداد دارد که صاحب بیشترین تعداد تیم در میان دیگر برندهاست.

4. خوما (JOMA)

خوما یک شرکت اسپانیایی است که 54 سال قبل در سال 1965 تأسیس شد. خوما در زبان اسپانیولی به معنای جامه و لباس است. هم اکنون این شرکت جزو ده برند عالی لباس ورزشی در رنکینگ جهانی قرار دارد و این شرکت اسپانسر پیراهن تیم‌های ملی بلغارستان، رومانی، اوکراین و تیم‌های باشگاهی آیندهوون و الاتحاد عربستان نیز هست.

در این دوره از جام ملت‌های آسیا سه تیم اردن، قرقیزستان و ترکمنستان لباس‌هایی را با نشان تجاری این شرکت به تن می‌کنند.

5. ماکرون (MACRON)

شرکت ایتالیایی ماکرون در سال 1971 در شهر بولونیای این کشور تأسیس شد. این شرکت در سال 2015 بالغ بر 79 میلیون یورو درآمد کسب کرده است.

ماکرون در این تورنمنت تأمین لباس تنها یک تیم (بحرین) را به عهده دارد. قرارداد بحرین با ماکرون یک قرارداد چهارساله بوده و در سال 2022 به پایان می‌رسد.

6. سیکس فایو سیکس (SIX5SIX)

شرکت هندی Six5Six پیش از جام ملت‌های آسیا با قراردادی پنج ساله با فدراسیون فوتبال هند، از طریق شرکت «فوتبال اسپورتس دیولوپ‌منت» بازوی تجاری فدراسیون فوتبال هند، جایگزین کمپانی آمریکایی نایکی، اسپانسر قبلی تیم ملی هند شد.

نایکی لباس تیم‌های ملی هند را به صورت رایگان تأمین می‌کرد، اما شرکت Six5Six علاوه بر تأمین لباس با طراحی ویژه رقمی حدود ۲۰ میلیون روپیه (معادل ۲۵۰ هزار یورو) هم نقداً به فدراسیون فوتبال این کشور پرداخت می‌کند. خاطر نشان می‌سازد در طرح پیراهن تیم ملی هند که ملقب به «ببرهای آبی» هستند، از خطوط راه‌راه ببر الهام گرفته شده است.

نکته قابل توجه اینکه در این قرارداد فدراسیون فوتبال هند قید برند با کیفیت و معتبری نظیر نایکی را زد و با در نظر گرفتن منافع اقتصادی خود، به دلیل پیشنهاد بهتر، با یک برند ناشناخته هندی قرارداد بست.

7. گرند اسپورت (GRAND SPORT)

این شرکت تایلندی در سال 1961 تأسیس شده و در این تورنمنت فقط لباس‌های تیم ملی ویتنام را تولید کرده است. قرارداد 5 ساله فدراسیون فوتبال ویتنام با گرنداسپورت از ابتدای سال میلادی 2015 آغاز شده و در انتهای 2019 به پایان می‌رسد.

1. (WARRIX)

شرکت واریکس که یک شرکت تایلندی است 6 سال پیش در سال 2013 تأسیس شد و لباس تیم ملی تایلند را در این جام تأمین می‌کند. تیم ملی تایلند پیش از این قرارداد شش ساله با نایکی از سال 2007 تا 2012 به ارزش 3.1 میلیون دلار داشت و پس از آن سراغ دو برند داخلی گرند اسپورت حد فاصل سال‌های 2012 و 2016 رفت و هم اکنون تا سال 2020 در قرارداد با دیگر کمپانی بومی واریکس است.

8 .ال جی آر (LGR)

این شرکت در سال 1988 تأسیس شده و تیم ملی فیلیپین از سال 2015 لباس‌های تولید داخل محصول این شرکت را می‌پوشد. در جام ملت‌های آسیا نیز تنها تیمی است که از محصولات این کمپانی استفاده می‌کند.

9.کاپلی اسپورت (Cappelli Sport)

شرکت آمریکایی کاپلی اسپورت در سال 2011 تأسیس شد و تیم ملی لبنان لباس‌های این برند را در جام ملت‌های آسیا می‌پوشد. جورج آلتیر صاحب این برند لبنانی‌الاصل ساکن آمریکاست.

10. چوئه اوسو (CHOEUSU)

شرکت تولید کالای ورزشی چوئه اوسو در کره شمالی به ثبت رسیده و وابسته به وزارت ورزش این کشور فعالیت می‌کند. چوئه اوسو تأمین کننده لباس‌های تیم ملی فوتبال این کشور می‌باشد و در میان ده برند تأمین کننده لباس گمنام‌ترین برند حاضر در امارات 2019 می‌باشد.

برندهای تأمین کننده لباس 24 تیم حاضر در جام ملت‌های آسیا امارات 2019

جمع‌بندی

در مجموع از حیث تأمین البسه ورزشی 24 تیم حاضر در جام ملت‌ها آسیا را می‌توان به چهار گروه تقسیم نمود:

تیم‌های نه چندان مطرحی که از شانس‌های قهرمانی نیستند که ترجیح داده‌اند از برندهای داخلی در مقابل دریافت مبلغ قابل توجه اسپانسرینگ استفاده نمایند. (6 تیم هند، تایلند، فیلیپین، کره شمالی، ویتنام و لبنان)

تیم‌های درجه یک آسیا و تیم‌هایی که دارای چرخه اقتصادی کارآمد در حوزه ورزش و زیرساخت مناسب در صنعت فوتبال هستند و در قرارداد بلندمدت با یکی از دو برند معتبر نایکی و آدیداس هستند. (7 تیم ژاپن، کره جنوبی، استرالیا، امارات، قطر، عربستان و چین)

تیم‌های متوسط و نسبتاً ضعیفی که با برندهای درجه دو قرارداد منعقد نموده‌اند. (10 تیم بحرین، اردن، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، عمان، عراق، یمن، سوریه و فلسطین که با کمپانی‌های ماکرون، یاکو و خوما قرارداد منعقد نموده‌اند)

ایران

همانگونه که ملاحظه شد تعداد 6 تیم حاضر در جام ملت‌های آسیا از برندهای نوپای داخلی تولید لباس ورزشی استفاده می‌کنند و قید برندهای معتبر و باکیفیت جهانی را زده‌اند. چهار تیم از این شش تیم هند،تایلند، فیلیپین و کره شمالی هستند که به سراغ برندهای داخلی در ازای یک مبلغ مناسب در قالب یک قراداد حرفه‌ای و سودآور برای تیم ملی رفته‌اند. از آن میان، اقدام موجه و قابل دفاع فدراسیون فوتبال هند در کنار گذاشتن برند باکیفیت و معتبر نایکی و استفاده از یک برند داخلی سبب درآمدزایی برای تیم ملی فوتبال این کشور در آستانه جام ملت‌های آسیا شد. گفته می‌شود این قرارداد درآمدی در حدود 250 هزار یورو برای این فدراسیون به همراه داشته است.

تایلند نیز از یک برند داخلی به نام واریکس استفاده می‌کند که جزییاتی از رقم آن قرارداد در دسترس نیست اما قبل از آن مبلغ 3.1 میلیون دلار از کمپانی نایکی دریافت می‌کرده که قید آن را زده و به سراغ برندهای داخلی احتمالاً با رقمی بالاتر رفته است. فیلیپین که با مربی مشهور خود اسون گوران اریکسون به امارات آمده با یک شرکت نوپای تولید البسه ورزشی به نام ال جی آر که جز تیم ملی فوتبال و بسکتبال این کشور تیم‌های زیادی تحت حمایت این شرکت نیستند پای به مسابقات گذاشته است.

تیم کره شمالی که فدراسیون فوتبال آن تحت یک اقتصاد کمونیستی افراطی اداره می‌شود با یک برند داخلی وابسته به وزارت ورزش این کشور در جام هفدهم شرکت کرده است. دو تیم دیگر تیم‌های لبنان و ویتنام هستند که به نوعی از برندهای شبه داخلی استفاده نموده‌اند. تیم ویتنام نیز با یک برند تایلندی به نام گرند اسپورت در این جام قرارداد دارد. تیم لبنان با تیشرت‌های ورزشی یقه‌دار و منحصر به فرد خود در این تورنمنت حاضر شده که محصول کمپانی ناشناخته آمریکایی کاپلی اسپورت است. البته جورج آلتیر متولد لبنان و بزرگ شده نیویورک است و از این رو می‌توان ناذعان داشت فدراسیون فوتبال لبنان نیز ضمن بهره‌مندی از یک برند شبه داخلی، منفعت مالی خود را نیز مقدم بر استفاده از یک برند با کیفیت اما رایگان شمرده است.

در خصوص تیم‌های بزرگ قاره آسیا، وضعیت سه تیم کره جنوبی، استرالیا و ژاپن از سایرین متفاوت است. این سه کشور اولاً دارای زیرساخت مناسب در زمینه فوتبال بوده و چرخه کامل اقتصاد ورزشی در تمام اجزاء ورزش این کشورها جریان داشته که به جرآت می‌توان درباره فوتبال ملی و باشگاهی این کشورها پیشوند “صنعت” را به کار برد. ضمن اینکه هر سه تیم ملی از نظر فوتبالی یک برند معتبر در جهان و آسیا به شمار می‌روند.

کره جنوبی و ژاپن به عنوان میزبانان یک دوره از جام جهانی توانسته‌اند ضمن بهره‌مندی از محصولات با کیفیت دو کمپانی نایکی و آدیداس، درآمد هنگفتی را نیز از محل اسپانسرینگ پیراهن کسب نمایند. ژاپن پرافتخارترین تیم آسیا در جام ملت‌ها به عنوان شریک تجاری قدیمی آدیداس قراردادی به ارزش 144 میلیون دلار با شرکت آدیداس دارد. به عبارتی لباس ملی ژاپنی‌ها در رشته فوتبال به عنوان یک برند با ارزش در دنیا شناخته شده که برای تبلیغ شرکت آدیداس این رقم را طی هشت سال دریافت می‌نماید. کره جنوبی نیز در سال 2019 به انتهای قرارداد هشت ساله خود با نایکی می‌رسد. این قرارداد 8 ساله 120 میلیون دلار برای فدراسیون فوتبال کره جنوبی تیم چهارم جام جهانی 2002 درآمد کسب کرده است. استرالیا نیز مدافع عنوان قهرمانی با لباس‌های نایکی در این جام شرکت کرده است.

‌کشورهای عربی حوزه خلیج فارس نیز که طی یک دهه گذشته فوتبال خود را به سمت هر چه حرفه‌ای‌تر برده‌اند با پایه‌گذاری سیستم در مدیریت فوتبال در سطح ملی و باشگاهی توانسته‌اند فوتبال خود را به یک برند معتبر در جهان و آسیا مبدل نمایند. امارات میزبان بازی‌ها پیراهن‌های آدیداس با طرح ویژه این کمپانی برای جام ملت‌های آسیا را به تن می‌کند و تأمین لباس دو تیم همگروه قطر (میزبان جام جهانی 2022) و عربستان (دومین تیم پرافتخار جام ملت‌های آسیا) در جام ملت‌های آسیا را نیز شرکت چندملیتی نایکی به عهده دارد.

تیم‌های متوسط جام هم به سراغ کمپانی‌های نه چندان مطرح و درجه دو در صنعت پوشاک ورزشی جهان یاکو، خوما و مکرون رفته‌اند.

اما ایران چند سالی است بعد از فسخ قرارداد با برند گمنام ایتالیایی جیوووا، کیفیت پیراهن را فدای انتفاع مالی مجموعه فوتبال نموده و مجبور به خرید پیراهن از شرکت آدیداس گردید. نمونه نادری که می‌توان از آن به عنوان یک نمونه سوء مدیریت فوتبال در سطح ملی یاد نمود.

جدا از مقوله تحریم‌ها، نکته مهم دیگری که در خصوص عدم همکاری برندهای معتبر با فوتبال ایران وجود دارد سهم هنگفت بازارهای غیررسمی تجهیزات و پوشاک ورزشی است که سبب می‌گردد هیچ برند معتبری حاضر به اسپانسرینگ و حمایت مالی از تیم اول آسیا در رنکینگ فیفا نباشد. به عبارتی کمپانی‌های معتبر نایکی و آدیداس پس از عقد قرارداد با فدراسیون‌های کره جنوبی و ژاپن امید به بازگشت سرمایه از طریق فروش البسه این تیم‌ها در فروشگاه‌های معتبر خود در سرتاسر جهان دارند. موضوعی که طبعاً در ایران به دلیل سهم عمده بازارهای غیررسمی برای این برندهای معتبر میسر نیست.

امید است ایران به عنوان تیمی که مدت‌هاست در رنکینگ فیفا تیم اول آسیاست و از نظر افتخار و عناوین در آسیا چیزی از عربستان و استرالیا کم ندارد بتواند با اصلاح زیرساخت‌های مدیریت ورزشی ضمن داشتن پیراهنی در شأن تیم ملی فوتبال از انتفاع مالی آن نیز بهره‌مند شود.