دنیای امروز بیشتر از هر چیزی به امید نیاز دارد: امید به صلح، امید به پایان کرونا، امید به روزهای بهتر و هزاران امید دیگر. امید، این اسم پر معنی، یکی از ویژگی‌های زندگی است که انسان را به جستجوی فردایی بهتر وادار می‌کند. امید، یعنی موفقیت و آینده‌ی بهتر برای زیستن. وقتی امید وجود […]
دنیای امروز بیشتر از هر چیزی به امید نیاز دارد: امید به صلح، امید به پایان کرونا، امید به روزهای بهتر و هزاران امید دیگر.
امید، این اسم پر معنی، یکی از ویژگی‌های زندگی است که انسان را به جستجوی فردایی بهتر وادار می‌کند. امید، یعنی موفقیت و آینده‌ی بهتر برای زیستن. وقتی امید وجود داشته باشد، شادی هم در زندگی حضور دارد.
موضوع امید آنقدر در زندگی امروز پرکاربرد و حیاتی شده است که بسیاری از روانشناسان در سال‌های گذشته روی موضوع روانشناسی مثبت تمرکز کرده‌اند. گرچه نسبت به این امر انتقادهایی هم وجود دارد اما این ژانر طرفداران خاص خودش را هم دارد که تعدادشان کم هم نیست.
عوامل مختلفی در رسیدن به شادی و امید به زندگی نقش دارند. حتی اعتماد به نفس، شرایط خانواده، زمان کافی برای انجام علایق مختلف و بسیاری از موارد دیگر به امید و شادی مربوط می‌شوند. دینر-روانشناس مثبت‌گرا- توصیه می‌کند همانطور که شاخص‌های ملی برای تولید، تمرکز دارند، کشورها باید چگونگی تداوم و شدت احساس خشنودی و شادی افراد را در موقعیت‌های مختلف زندگی هم اندازه‌گیری کنند.
طبق تحقیقات انجام شده، امید به زندگی از دهه ۱۹۵۰ به بعد حدود ۲۳ سال افزایش پیدا کرده است. بین سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ زنان و مردان به طور متوسط ۴ سال و نیم بیشتر عمر کردند. بیشترین امید به زندگی مربوط به سال‌های ۲۰۱۰ و ۲۰۱۵ و حدودا ۷۹.۲ سال برای آمریکای شمالی و کمترین امید به زندگی در آفریقا با۵۹.۵ سال است. تمام مناطق جهان از سال ۱۹۵۰ در حال تجربه افزایش امید به زندگی بوده‌اند. سریع‌ترین افزایش مربوط به آسیا بوده که امید به زندگی از ۴۲ سال به ۷۱.۶ سال رسیده است.
امید آنقدر مهم است که حتی یک روز در تقویم را به آن اختصاص داده‌اند. ششم فروردین به نام روز امید و شادباش‌نویسی نامگذاری شده است. عنوان‌هایی که این روزها، انسان‌ها بیشتر از هر چیز دیگری به آن نیاز دارند و شاید بد نباشد بعد از نوشتن هر روزه از مشکلات، گرانی‌ها و آشوبی که دامن دنیا را گرفته است، یک روز هم فقط از امید بگوییم و درباره روزهای خوب و شاد بنویسیم.
طبق یک نظریه معروف در روانشناسی، امید به معنی اراده رفتن به سوی هدف و امتحان راه‌های مختلف برای رسیدن به آن است. فردی که امید دارد، ارادۀ حرکت به سوی هدف و برنامه‌ریزی برای رسیدن به آن را هم در اختیار دارد. به عبارت دیگر فردی که امیدوار است، برای خود اهدافی داشته و انتظار دارد که به این اهداف برسد. بر اساس دیدگاه روانشناسی، امید سه عنصر دارد: هدف، مسیرهایی که برای رسیدن به هدف وجود دارند و انتخاب می‌شوند، فردی که در این مسیر حرکت می‌کند تا به هدف مورد نظر برسد.
تحقیقات نشان داده که امید در درمان بیماری‌های صعب العلاجی مثل سرطان هم نقش موثری دارد و افراد امیدوار، وقتی خبر بیماری خود را بشنوند پریشانی و بی‌قراری کمتری تجربه می‌کنند و به سرعت با آن کنار آمده و ناامید نمی‌شوند. بیماران امیدوار، به راحتی درمانده نمی‌شوند و با تلاش بیشتری برای پیدا کردن راه حل حرکت می‌کنند. همچنین افراد امیدواری که بیماری سخت دارند، اهداف خود را اولویت‌بندی کرده و برای رسیدن به آن‌ها همچنان به تلاش خود ادامه می‌دهند.
اما دیدگاه افراد درباره امید متفاوت است و هر کس تعریف خودش را از آن دارد. روزبه، سال‌ها در اروپا و آمریکا زندگی کرده و چند سالی می‌شود که به ایران برگشته است. والدین او سال‌ها با بیماری سرطان درگیر بوده‌اند با این حال همچنان امیدوار است. گاهی ته قلب خودش خالی بوده اما بازهم سعی کرده به اطرافیانش امید بدهد.
او حالا ۴۶ سال دارد و امید را این طور تعریف می‌کند: «من فکر می‌کنم امید حس توان غلبه به پیشامدهای ناگوار و تبدیل وضعیت ناراحت‌کننده به وضعیه که حس قابلیت تغییر رو میده. اگه به من قدرتی می‌دادن تا آرزوم برآورده بشه، آرزو می‌کردم که هیچ انسانی روی کره زمین آرزویی نداشته باشه و اگه کسی دچار بیماری سختی شد فکر نکنه که امیدی نیست چون همیشه با توجه به علم و قدرتی که روی کره زمین وجود داره راهی هست. نیرویی که توسط انسان روی زمین وجود داره میتونه هر نامیدی رو امیدوار کنه. اما مسئله اینجاست نیروهایی علیه جریان امید وجود داره و به موجی تبدیل میشه تا تکه‌های قدرت امید مثل پازل‌های جدا از هم بمونن. من فکر می‌کنم اصل از بین رفتن امید، آدمای زورگویی هستن که با جهل خودشون اجازه نمیدن تکه‌های پازل امید کنار هم قرار بگیرن. ما باید درکمون رو بالاتر ببریم تا نیازهامون رو بهتر بفهمیم تا جهل و قُلدری جایی نداشته باشه. این طوری تکه‌های پازل امید می‌تونن کنار هم قرار بگیرن و تابلوی امید رو به وجود بیارن. به نظر من امید انقدر تو زندگی تاثیر داره که هر کس به اندازه نیت خیر و امیدش از قله زندگی بالا میره و تعدادی از هفت شهر عشق رو تجربه می‌کنه.»
امید در اشعار بسیاری از شاعران بزرگ ایران هم پررنگ است. مثل این بیت سعدی: «خوش است درد که باشد امید درمانش/دراز نیست بیابان که هست پایانش»
مرجان که جامعه شناسی می‌خواند و ۲۸ ساله است، دوست ندارد تعریف کلیشه‌ای از امید داشته باشد: «از نظر من امید انگیزه برای ادامه دادنه و هر چیزی میتونه این انگیزه رو به وجود بیاره. همین که صبح چشماتو باز می‌کنی و می‌تونی بلند شی و به کارات برسی یعنی یه محرکی وجود داره، این محرک میتونه هر چیزی باشه و من اسمش رو امید میذارم. معمولا به من میگن انسان امیدواری نیستم و زندگی رو سیاه می‌بینم در حالی که این طور نیست. من فقط حقایق رو می‌بینم. من آدم بی انگیزه و بی‌امیدی نیستم. امید دارم که بتونم برای یه نفر هم که شده یه کاری انجام بدم تا زندگیش آسون‌تر بشه، تا بتونم گره‌ای از کارش باز کنم، همین کار برام انگیزه و امیده. اما شرایط ناپایدار دنیا باعث شده که ما صدرصد امیدوار نباشیم. دنیا با تغییرات اقلیمی عجیبی روبرو شده و هر آن ممکنه جنگ جهانی رخ بده یا ویروس‌های وحشتناکی نسل بشر رو تهدید کنه. بنابراین من نمی‌تونم بگم که خیلی امیدوارم. من فکر می‌کنم ما جزء نسلی از بشریم که در آستانه تغییر بزرگی قرار داریم و خودمون نمی‌دونیم، خیلی از ما تو این تغییر حذف می‌شیم و گونه قوی‌تر به زندگیش ادامه میده. من فکر می‌کنم امید به طور مستقیم و غیر مستقیم به آینده وصله. خوبه که انسان‌ها انگیزه‌ای برای ادامه داشته باشن و هرچه انگیزه قوی‌تر باشه، انسان میتونه زندگی بهتری در آینده داشته باشه. نباید یادمون بره که آرزوی کف ما ممکنه سقف آرزو خیلی از آدمهای دیگه باشه.»
محمد حسن اما نمی‌داند چقدر به آینده امیدوار است. او معماری خوانده و ۲۹ سال دارد و امید را این طور تعریف می‌کند: «امید یعنی باور داشتن به چیزایی که نیستن اما می‌تونن باشن. از نظر من شاید امید در شکل‌گیری زندگی، خیلی تاثیر نداشته باشه اما برای ادامه دادن زندگی بیشترین سهمو داره.امید و ترس برادر هم هستن و امید همونقدر که سرشار از زندگیه سرشار از مرگ هم هست.»
نیلوفر امید را نور و راهی می‌بیند که همیشه وجود دارد. او مردم شناس است و ۲۷ سال دارد و به صلح خبر می‌گوید: « بارها تو مسیرم شکست خوردم اما یه نوری تو اون می‌بینم که به شکست مثل یه تجربه نگاه کنم تا بتونم باهاش بهتر زندگی کنم. من نسبت به سال‌های گذشته کمتر امیدوارم، یه چیزی حدود ۴۰ درصد و هر قدر که اخبار بد و شرایط اقتصادی بدتر میشن منم درصد امیدم کمتر میشه. اما هیچوقت امیدم صفر نشده چون فکر می‌کنم زندگی همینه و اگه امیدم صفر بشه چیزی برای از دست دادن ندارم و به پوچی می‌رسم. من فکر می‌کنم امید خیلی تو زندگی آدما تاثیر داره و اگه از دستش بدیم، به پوچی می‌رسیم. امید آدمو زنده نگه میداره. به همین دلیل هم همیشه سعی می‌کنم آدمای ناامید و افسرده اطرافمو امیدوار کنم. چون بدون امید زندگی معنایی نداره.»
سارا روانشناس است و برای او امید از مسیر و رشد می‌آید: «دوست دارم توی این مسیر باشم و تلاش کنم حالا میخواد سبک زندگی باشه یا هر چیز دیگه‌ای. من خیلی امیدوارم، خیلی زیاد و فکر می‌کنم امید واهی نیست. در عین حال واقعیتا رو می‌بینم و فرار نمی‌کنم. امید تو زندگی تاثیر داره منتهی جدا از اینکه مرز امید و ناامیدی باریکه، مرز امید واقعی و امید الکی نامعلومه. امید الکی آسیب‌زاست و امیدی که با وجود واقعیتها، تلخ باشه تسکین دهنده است و یه جورایی میتونه به آدم کمک کنه که اگه خسته شد بازم تلاش کنه.»
حمیده هم زندگیش را دوست دارد. او ماما، ۳۵ ساله و یک مادر خیلی امیدوار است که می‌گوید:«اگه کسی تو زندگیش دنبال مقصر نباشه به معنی امیده چون باعث حرکتش میشه.»
شما هم می‌توانید از امید بگویید. چقدر امیدوار هستید و چه تعریفی از امید دارید؟
انتهای پیام
