یک کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: همگرایی عراق، اردن و مصر و تقویت محور شامات تا حدی مورد حمایت آمریکا است اما در سطح منطقه بعید است جدی گرفته شود. رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با صلح خبر با اشاره به سفر اخیر رهبران مصر و اردن به عراق و تلاش برای فعال کردن آنچه از آن […]
یک کارشناس مسایل بین‌الملل گفت: همگرایی عراق، اردن و مصر و تقویت محور شامات تا حدی مورد حمایت آمریکا است اما در سطح منطقه بعید است جدی گرفته شود.
رحمان قهرمان‌پور در گفت‌وگو با صلح خبر با اشاره به سفر اخیر رهبران مصر و اردن به عراق و تلاش برای فعال کردن آنچه از آن محور شامات در رسانه‌ها نام برده می‌شود، گفت: کاهش اهمیت شامات و افزایش اهمیت خلیج فارس برای کشورهایی که در منطقه شامات بودند، غیرقابل قبول بود. قبل از بهار عربی همیشه گفته می‌شد که شامات قلب خاورمیانه عربی است و عمده تحولات هم در همین منطقه شامات (عراق، سوریه، فلسطین، اردن، لبنان، اسراییل و بخشی از مصر) بوده است؛ اساسا اهمیت مصر هم تا حدی به خاطر حضورش در منطقه شامات بود.
وی گفت: در مصر، اردن و عراق بحث جدی شکل گرفته است که این سه کشور دوباره تلاش کنند که اهمیت شامات را در خاورمیانه افزایش دهند. در سه سال گذشته نشست‌هایی در سطح سران سه کشور در بغداد برگزار شد و صورت مساله سیاسی این موضوع آن است که این سه کشور احساس می‌کنند شامات دوباره باید به مرکز ثقل جهان عرب تبدیل شود. در عین حال به لحاظ اقتصادی هم منافع مشترک دارند. مصر به لحاظ اقتصادی وابسته به کمک‌های مالی آمریکاست که آن هم در سال‌های اخیر از سوی آمریکا سخت‌گیرانه دنبال می شود و این رویکرد نشان می دهد که آمریکا انگیزه کافی برای کمک به مصر ندارد.
قهرمان‌پور ادامه داد: همکاری اقتصادی سه کشور به نفع هر سه آنهاست. عراق می‌تواند در اردن و مصر سرمایه‌گذاری کند، از طرفی اردن به خاطر توافق آزاد تجاری با آمریکا می‌تواند به فروش کالاهای عراق در بازار های غربی کمک کند و از مسیر برای خود مناسبات مالی و تجاری خوبی فراهم کند و مصر هم شاهد سرمایه‌گذاری عراق در این کشور باشد.
این کارشناس مسایل بین‌الملل خاطرنشان کرد: جریانی ناسیونالیستی و منتقد ایران در عراق طرفدار این رویه دولت الکاظمی هستند و این نزدیکی را می‌پسندند. اما همه اینها روی کاغذ است؛ پتانسیل اقتصادی و توان مهندسی سه کشور در حدی نیست که در کوتاه مدت این برنامه‌ها را عملی کنند. به علاوه باید توجه داشت که همگرایی این سه کشور و تقویت محور شامات تا حدی مورد حمایت آمریکا است اما در سطح منطقه بعید است چندان جدی گرفته شود.
وی در پاسخ به این که چرا رهبران مصر و اردن، محوریت عراق را برای این همگرایی پذیرفته‌اند؟ گفت: یک جریانی در داخل آمریکا که لزوما به دموکرات‌ها یا جمهوری‌خواهان متصل نیستند، در محافل فکری و سیاست‌گذاری استدلال دارند که برای خارج کردن عراق از نفوذ ایران باید نقش منطقه‌ای به عراق بدهیم، از این رو عراق به تدریج به سمت افزایش همکاری با همسایگان خودش هدایت می‌شود. با توجه به افزایش درآمدهای نفتی عراق که نسبت به گذشته تقریبا دو برابر شده است، تلاش می‌شود تا به این واسطه عراق به سمت کشورهای دیگر منطقه هدایت شود تا به این شکل از نفوذ ایران کم شود. مساله دیگر این است که عراق در این شامات از لحاظ ژئوپلیتیکی از گذشته جایگاه ویژه داشته است، بنا بر این عراق به سهم خودش در این منطقه نقش مهمی داشته است.
قهرمان‌پور در پاسخ به اینکه نقش رژیم صهیونیستی در این رابطه چیست و چه ارتباطی می تواند با محور ابراهیم مورد حمایت این رژیم داشته باشد؟ اظهار کرد: از زاویه محور ابراهیم طبیعی است که اسراییل دوست دارد کشورهای عربی در محور ابراهیم جمع شوند، اما این کار به دلیل وضعیت عراق و سوریه و سیاست سنتی اردن شدنی نیست. واقعیت این است که مصر و اردن در واقع جزو اولین دولت‌هایی هستند که توافق صلح با اسراییل را امضا کردند. از این رو اسراییلی‌ها خیلی مخالف احیای محور شامات نیستند و امیدوارند این نزدیکی به عراق باعث شود عراق هم از سیاست ضد اسراییلی خودش دست بکشد. اما این کار چندان ساده نیست؛ پارلمان عراق قانون علیه روابط با اسراییل تصویب کرده است، بعید است این روند شکل گیرد.
وی تصریح کرد: به نظرم عراق، مصر و اردن توافق دارند که قدرت مانور در منطقه را برای خود افزایش دهند، هر سه کشور مخصوصا مصر و عراق در سال‌های اخیر جایگاه مهمی که داشتند را از دست داده‌اند از این رو به این تعامل و همگرایی نیاز دارند.
این کارشناس مسایل بین‌الملل خاطرنشان کرد که شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی به سود احیای محور شامات نیست.قهرمان‌پور در پاسخ به اینکه افزایش درآمدهای نفتی عراق تا چه اندازه در پیش افتادن این کشور در تعاملات منطقه‌ای موثر است؟ گفت: حتما پول نفت مساله مهمی است و تغییر درآمدهای نفتی در تغییر رویکرد عراق موثر است اما معتقدم این مساله با حمایت جریانی است که عقبه داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.
وی در پاسخ به این که آیا ایران باید از این تحرکات در سطح منطقه به خصوص اینکه گفته می شود پررنگ شدن محور شامات به خاطر کاهش نفوذ ایران در منطقه است، نگران باشد؟ تصریح کرد: عالم سیاست مدام در حال تغییر است و ایران هم باید برنامه‌های مشخص و جدی برای حفظ نفوذ خودش در عراق و منطقه داشته باشد.
قهرمان‌پور به موضوع تغییر قانون انتخابات در عراق اشاره کرد و گفت: متاسفانه این تغییر به نفع جریان‌های شیعی طرفدار ایران نیست و عجیب است در ایران این موضوع چندان واکنشی نداشت. نظام عراق تلفیقی از احزاب اکثریت بود چیزی شبیه انتخابات آلمان که در روند تغییر قانون انتخابات این نظام کنار گذاشته شد و نظام انتخابات جدید شکل گرفت که به طور مشخص تاثیرات زیاد سیاسی در بر خواهد داشت.
وی افزود: تا قبل از این گروه‌های شیعی طرفدار ایران منسجم عمل می‌کردند و قدرت مانورشان در نظام انتخاباتی قبلی بیشتر بود، اما در نظام انتخاباتی جدید انسجام خیلی زیادی از سوی شیعیان نخواهیم داشت و تاثیر شیعیان بر نتیجه انتخابات کم می شود چون تعداد آرایی که در نظام قبلی بین احزاب توزیع می شد، بیشتر بود اما در نظام جدید دیگر رایی نداریم که از فرد به حزب منتقل شود و این اتفاق مهمی بود.
این کارشناس مسایل بین‌الملل تصریح کرد: اینکه فکر کنیم تا ابد در عراق و منطقه نفوذ خواهیم داشت تصور اشتباهی است. سیاست دائم تغییر می‌کند و باید شناخت دقیق از زمین بازی داشت. اتفاق مهمی مثل تغییر نظام انتخاباتی در عراق مساله مهمی بود و تاثیرات قابل توجهی در آینده روابط ایران و عراق خواهد داشت. معتقدم ایران باید برنامه روشن در سیاست و اقتصاد داشته باشد. ما زیرساخت‌های خوبی در مهندسی و پزشکی داریم، باید ایران توانمندی‌های خود را به عراق عرضه کند و تعاملات اقتصادی را بیش از پیش گسترش داد. اینها مسایل مهمی است و در کنار توجه به مسایل استراتژیک و سیاسی باید به آنها هم توجه داشت و البته نسبت به تبلیغات ضد ایرانی در عراق حساس باشیم. به هر حال کاهش نفوذ در عراق مقدمه کاهش نفوذ ایران در منطقه است.
انتهای پیام
