آیت‌الله نوری همدانی با صدور پیامی به مراسم اختتامیه دومین همایش کتاب سال بانوان که در سالن جلسات جامعه الزهرا برگزار شد، اظهار داشت: جامعه الزهرا(س) مرکز بسیار بزرگ حوزوی و شجره طیبه‌ای است که در زمان انقلاب تأسیس شد و در این مرکز بانوان با سعی و کوشش خودشان توانستند گام‌های برجسته‌ای بردارند.

مرجع تقلید شیعیان با بیان اینکه بانوان در جامعه الزهرا(س) عظمت خود را ثابت کردند افزود: راه‌های چنین گام‌هایی قبل از انقلاب بر روی زنان بسته شده بود.

وی ادامه داد: زنان در قبل از انقلاب دودسته بودند دسته‌ای غرب‌گرا بودند و دسته‌ای در گوشه‌ای از خانه‌ها که راه‌های پیشرفت به رویشان بسته‌شده بود اما انقلاب این راه را باز کرد و امروز زنان در دانشگاه‌ها و مراکز حوزوی در حال تحقیق و تحصیل و رسیدن به قله‌های بالای علم هستند.

آیت‌الله نوری همدانی با اشاره به اهمیت پژوهش و تحقیق تأکید کرد: از آغاز علمای شیعه درراه پژوهش و تحقیق گام برداشتند و حکمت همین است. اصولی که تشیع بر آن برقرار است حکمت است که روشن‌ترین آن علم فقه شیعه است.

وی اعلام نمود: علم فقه ما دارای انشعابات مختلف است و بعضی از علمای بزرگ شیعه همچون علامه امینی، سیدمرتضی عسکری، سید شرف‌الدین و میر حامد حسین صاحب «عقبات الأنوار» در راه مبارزه و مناظره فعالیت کردند، همچنین عده ای در مسیرهای دیگر گام برداشتند، به طوریکه سیدحسن صدر کتابی به نام «تأسیس الشیعة لعلوم الإسلام» دارد که مطالعه آن برای طلاب بسیار لازم است.

مرجع تقلید شیعیان عنوان کرد: فقهای شیعه، علوم اسلامی را تأسیس و نمونه‌های فراوانی از هر فنی که مربوط به تشیع و فقه شیعه است، ذکر کردند که نشان می‌دهد علمای بزرگ ما گام‌های بسیاری پیموده اند و برای ما هم راه‌های بسیاری را گشودند.

آیت‌الله نوری همدانی تصریح کرد: فقهای بزرگ اسلام در یک دوره ای سعی می‌کردند که روایات را ذکر و باب بندی کنند، در عصر دیگر به مسئله فقه روی آوردند و اخبار اهل بیت علیهم‌السلام را به عنوان اینکه فتوای آنان مطابق اخبار است، همان اخبار را ذکر می‌کردند؛ مانند کتاب «الهدایة فی الأصول و الفروع (صدوق)» که فقه است.

وی افزود: بعد از آن، یک دوره دیگر به وجود آمد که اخبار اهل بیت علیهم‌السلام را با آنچه استنباط می‌کردند، با هم نوشتند و کم کم وسعت پیدا کرد تا به دوره جواهر و امثال این علما می‌رسد.

آیت الله نوری همدانی اعلام نمود: دوره سوم فقه مقارن بود که علمای ما در برابر فقهی که از اهل بیت علیهم‌السلام گرفته شده بود، فقه اهل سنت را هم ذکر کردند و مزیت فقه اهل بیت علیهم‌السلام نسبت به آن فقه را ثابت کردند. بعضی از فقهای بزرگ از جمله شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و شاگردان این علما به دنبال فقه مقارن رفتند و علاوه بر ذکر آیات و روایات اهل بیت علیهم‌السلام و بیان نظرات خود با استنباط از آیات و روایات اهل بیت علیهم‌السلام به بیان فقه اهل سنت پرداختند و مزیت فقه شیعه را ثابت کردند که این کار بزرگی بود که در آن دوران انجام شد.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه در ادامه به طرح این سؤال پرداخت که چرا در فقه شیعه، خانم‌ها نمی‌توانند مرجع تقلید باشند؟ و گفت: این بحث مطرح شده که چرا با وجود اینکه بانوانی همچون دختر شهید اول و خانواده شهید ثانی در طول تاریخ حضور داشتند که فقیه بودند و مطالبی هم درباره آنان ثبت شده، اما یکی از شرط‌های مرجعیت در کتاب‌های فقهی، رجولیت و مرد بودن است و زنان نمی توانند مرجع تقلید باشند.

وی با بیان اینکه فقهای زن به واسطه جریان زمانه‌ها کم بودند، افزود: امام عصر فرمودند: «امّا در رویدادهای زمانه، به راویان حدیث ما رجوع کنید. آنان، حجت من بر شمایند و من، حجّت خدا بر آنانم»؛ امام زمان عجّل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف وقتی خواستند غایب شوند این مطلب را در نامه‌ای به حسین بن روح نوشته‌اند که توصیه کردند در پی حوادث به مکتب ما مراجعه کنید و بر اساس رأی و نظر علما گام بردارید و من بر آنان حجتم که چگونه باید گام بردارند.

مرجع تقلید شیعیان عنوان کرد: امام صادق علیه‌السلام فرمودند: هر کدام از فقها که صیانت نفس دارد، از دینش محافظت می‌نماید، با هوای نفس مخالفت می‌کند و امر مولای خود (ائمه معصومین علیهم‌السلام) را اطاعت می‌کند، پس بر مردم است که از او تقلید کنند».

وی ادامه داد: در کتاب «عروه الوثقی»، اولین بحث راجع به اجتهاد و تقلید است و تا مسئله 22 به شرایط مرجع تقلید اشاره می‌کند، از جمله اینکه مجتهد باید ایمان، عدالت و عقل داشته باشد و یکی از شرط‌ها رجولیت و مرد بودن مرجع تقلید است، سؤال این است که خانم‌ها هم به مرحله فقاهت و اجتهاد رسیدند، اما چرا برای مرجعیت کنار زده شدند. همه علما بر عروه الوثقی صحه گذاشتند و بر این نظریه که مرجع تقلید باید رجل و مرد باشد، تأکید دارند.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه با اشاره به شراح عروه الوثقی، اعلام نمود: آیت‌الله سید عبدالاعلی موسوی سبزواری نویسنده کتاب «مهذب الاحکام» که فقیهی برجسته در نجف بود و شرحی بر عروه الوثقی نوشته است، می‌گوید از ابتدا سیره بر این جاری شده که مردم باید به مجتهد مرد مراجعه کنند؛ آن زمان علمای فقیه مرد زیاد بودند و فقیه زن به واسطه جریان‌های روزگار کم بوده است.

مرجع تقلید شیعیان ادامه داد: آیت‌الله خویی شرحی بر عروه الوثقی دارد که مبسوط است، ایشان در شرح عروه می‌گویند خداوند زن‌ها را برای اداره امور خانواده و تربیت فرزند آفریده و کارشان این است و مرجعیت نیست.

آیت‌الله نوری اعلام نمود: آیت‌الله سیدمحسن طباطبایی حکیم در «مستمسک العروه الوثقی» می‌گوید اگر کلمه رجل هم ذکر شده باشد، ما دلیل نداریم؛ امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: « سراغ کسی از خودتان (از شیعیان) بروند که حدیث ما را روایت می‌کند و به حلال و حرام ما می‌نگرد و احکام ما را تشخیص می‌دهد. پس در این صورت باید به داوری او تن دهند زیرا من او را بر شما حاکم قرار دادم»؛ قضاوت و مرجعیت تقلید به هم نزدیک است و آیت‌الله حکیم می‌گوید که آنجا رجل از باب مثال ذکر شده است.

وی گفت: چند سال پیش در سفر به اصفهان، با بانو مجتهده امین دیدار داشتم که از آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی و شیخ عبدالکریم حائری اجازه اجتهاد داشت، ایشان در زمانی که هیچ حوزه علمیه ای برای بانوان وجود نداشت، با زحمت و تلاش درس خوانده بود، پشت پرده می‌نشست و به تحصیل می‌پرداخت تا به این درجه رسید.

مرجع تقلید شیعیان تصریح کرد: بانو مجتهده امین خدمات بسیاری در اصفهان داشته است، جلسات پرجمعیت برای بانوان برگزار می‌کرد، کتاب‌هایی در حوزه تفسیر قرآن و اخلاق تألیف کرده و عملا نشان داده که خانم‌ها می‌توانند فقیه باشند.

وی ادامه داد: بانوان که در جامعه الزهرا علیهاالسلام مشغول به تحصیل هستند، در عرصه‌های تحقیق و پژوهش هم گام‌هایی برداشتند که نمونه آن، کتاب «نقیب ابوجعفر یحیی بن أبی زید علوی» (نوشته خانم ناهید طیبی، استاد و پژوهشگر جامعه الزهرا علیهاالسلام است) که از لحاظ ابتکار و جمع آوری مطالب مفید و تحقیق، شایسته تمجید است و من از ایشان تمجید و تکریم می‌کنم.

آیت‌الله نوری همدانی در ادامه با بیان اینکه اجتهاد اصولی دارد که در شرح لمعه چند شرط برای اجتهاد ذکر شده است، افزود: خانم‌ها برای اینکه شرایط اجتهاد را داشته باشند و یا در راستای به دست آوردن شرایط اجتهاد گام بردارند، چند کار مهم باید انجام دهند؛ اول ادبیات و صرف و نحو، پایه بسیار مهمی برای اجتهاد است، طلاب باید در صرف و نحو و ادبیات فارسی و عربی خیلی کامل باشند و بنویسند و بیان شیوا و رسا داشته باشند.

مرجع تقلید شیعیان عنوان کرد: بانوان طلبه باید با آیات قرآن انس داشته باشند، بنا بر شرح لمعه، 500 آیه شریفه در قرآن با موضوع فقه و اجتهاد ارتباط دارد و طلاب باید این آیات را همراه با تفسیر بخوانند.

وی، سومین شرط رسیدن به درجه اجتهاد را توجه به اخبار و روایات اهل بیت علیهم‌السلام برشمرد و گفت: حدیث ثقلین اقتضا می‌کند که به قرآن کریم و اخبار اهل بیت علیهم‌السلام توجه کنیم. در کتاب «وسائل الشیعه» اثر شیخ حر عاملی، 36 هزار حدیث آورده شده و در کتاب «مستدرک الوسائل» اثر محدث نوری بیش از 23 هزار حدیث و در مجموع بیش از 59 هزار حدیث از اهل بیت علیهم‌السلام داریم که بانوان باید با مفهوم و مضامین آنان آشنا شوند.

آیت‌الله نوری همدانی خاطرنشان کرد: امروز این سؤال مطرح است که چرا زنان را در جرگه مرجعیت قرار ندادند و مرجع تقلید را بر زنان ممنوع کردند؛ بانوان اهل تحقیق و پژوهش در سطح بالا هستند که می‌توانند جواب کاملی به این سؤال بدهند و فعالیت‌های پژوهشی در سطح بالا داشته باشند تا به دنیا اعلام کنیم که در نتیجه انقلاب اسلامی، این شجره طیبه، بانوانی را تربیت کرده که در حد فقهای بزرگ ما کتاب می‌نویسند و به علاوه از لحاظ جرئت، شناخت زمان و گام برداشتن در راه عظمت اسلام و مسلمانان می‌توانند شایستگی خود را چنانچه در تحصیل ثابت کردند، در این مسیر ثابت کنند.

انتهای پیام