سال های تجاوز و مقاومت

نویسنده : محمد اکرم اندیشمند

حزب افغان سوسيال دمکرات( افغان ملت) :

 حزب افغان سوسيال دمکرات در 23 حوت 1345 به رهبري غلام محمدفرهاد تأسيس شد. فرهاد درتبليغ انديشه واهداف حزب خود جريده اي را بنام ” افغان ملت” نشر کرد که بعداً حزب مذکور به افغان ملت شهرت يافت. صباح الدين کشککي آخرين وزير اطلاعات وکلتور دهه دمکراسي درمورد تشکيل حزب افغان ملت وبرنامه هاي آن ميگويد:« افغان ملت رسماً بنام ” جمعيت سوسيال دمکرات” ياد مي شد. اين حزب داراي انگيزه هاي حاد مليت خواهي، اصلاح طلبي وضد دستگاه برسراقتدار ( اگرچه نه به معني مخالفت با شخص پادشاه) بود. افغان ملت براي تقويت وعلو مقام مؤسس حزب غلام محمد فرهاد ( مشهور به پاپا) يک مرام به خصوص داشت. اين حزب ادعا ميکرد که بعضي قسمت هاي پاکستان امروز، ايران واتحادشوروي جزء خاک افغانستان ميباشد. . .   . فرهاد درانتخابات پارالماني 1969 ( 1348) به حيث وکيل درولسي جرگه انتخاب شد. جناح افراطي حزب اورا متهم ساخت که دريک بيانيه اش درولسي جرگه از نکاتي انحراف ورزيد که ازطرف حزب برايش تعين شده بود. واين امر سبب انشعاب درحزب افغان ملت گرديد. درراًس انشعاب کنندگان فدامحمد فدايي قرارداشت که درسپتمبر1971( 1348) جريده اي را ازطرف خودش بنام ” ملت” به نشررسانيد. . .

حزب سوسيال دمکرات را اکثرحلقه هاي سياسي افغانستان يک حزب طرفدار برتري نژادي مي شناختند که به برتري پشتونها برساير ملل واقوام افغانستان قايل بود. اکثر اعضاي اين حزب پشتون بودند. . .  .   بعداً حزب سوسيال دمکرات داراي فراکسيونهايي دردهلي وپشاور بود که هرکدام دعوي ميکردند درصفوف قواي مقاومت عليه اشغال افغانستان توسط اتحاد شوروي مي جنگند. . .  » ( 12 )

اما دکتور محمدعثمان روستارتره کي سابق استاد فاکولته حقوق وعلوم سياسي دانشگاه کابل که چند سالي را بنام عضو افغان ملت درسالهاي تجاوز شوروي درزندان پلچرخي محبوس بود از تشکيل حزب افغان ملت چنين سخن ميگويد: « بحران شديد اجتماعي که از دهه ي 60 تا دهه ي جهاد( 80) جامعه افغاني را دگرگون ساخت، موجب نا پديد شدن احزاب سياسي گرديد. درحاليکه احزاب ديگري جديد ظهور کردند طي اين مدت دفاع از ارزش هاي ناسيوناليزم افغاني که سخت درمعرض تهديد قرار گرفته بود به عنوان يک رسالت تاريخي باقي ماند. حزب افغان ملت که در 8 مارچ 1966 درکابل بالوسيله غلام محمد فرهاد بمثابه عکس العمل دربرابر توطئه انتر ناسيوناليزم کمونيست بوجود آمد دربرابر دفاع از ناسيوناليزم افغاني متعهد باقي ماند . . .   .

حزب افغان ملت به مرورزمان به سنگر سياسي قبايل مختلف پشتون( ودرمعيار کمي سائراقوام) دربرابر تعرضات اقوام مخالف تبديل گرديد که غالباً درسايه حمايت کشورهاي خارجي درصدد دستيابي به قدرت سياسي از راه توطئه برآمده بودند. . .  . » ( 13 )

داکتر تره کي از يکطرف حزب افغان ملت را مدافع ناسيوناليزم افغاني ( ظاهراً منظورش از افغاني بمعني تمام اقوام افغانستان است) معرفي ميکند واز سوي ديگر آنرا مدافع منافع قبايل قوم پشتون مي خواند. البته درک وفهم اين نکته بسيار آسان است که حزب سياسي مدافع يک قوم وقبيله درکشوري که از اقوام متعدد تشکيل شده باشد، نمي تواند مدافع ناسيوناليزم آن ملت وآن کشورگردد.

حزب افغان ملت مانند بسياري از احزاب ديگر بعد ازحاکميت حزب دمکراتيک خلق مورد تعقيب وآزار قرار گرفت وبعضاً دست به قيام مسلحانه عليه حکومت مذکور زد: « . .  .   صاحب منصبان وخورد ضابطان وابسته ومتمايل با اين حزب در اکثر قيام هاي نظامي اين دوره به خصوص درقيام فرقه جلال آباد به شکل انفرادي ودسته جمعي اما با حفظ استقلال سازماني خود شرکت نمودند. به اثر اين اقدامات، دولت درماه ميزان غلام محمد فرهاد رهبر حزب را با عده اي ديگري از سران گرفتار نمود ومؤسسين حزب را مورد تعقيب قرارداد. » ( 14 )

حزب افغان ملت مانند بسياري از احزاب ديگر بعد ازتشکيل خود دچار اختلاف وانشعاب گرديد وبه شاخه هاي متعددي منقسم شد.  يکي ازگروه هاي افغان ملت حزب سوسيال دمکرات افغان ملت است که خودرا گروه وشاخه ي اصلي حزب مذکورميخواند. رهبر فعلي حزب سوسيال دمکرات افغان ملت دکتورانورالحق احدي است. اوقبلاً درايالات متحده امريکا زندگي ميکرد اکنون در دولت انتقالي اقغانستان رياست بانک مرکزي را به عهده دارد.

شاخه هاي مختلف حزب افغان ملت در دوره ي حکومت طالبان از طالبان وحکومت آنهاحمايت بعمل آوردند. طالبان براي آنها که حاکميت انحصاري قوم پشتون را هرچند بوسيله ي جنگوجويان خارجي وشبکه ي تروريستي القاعده ي اسامه بن لادن واِعمال سياست زمين سوخته وتصفيه ي قومي درافغانستان تحميل ميکردند، نيروي دلخواه ومورد نظر محسوب مي شدند. برخي اعضاي افراطي افغان ملت در دوره ي حکومت طالبان از اروپا وامريکا به قندهار وکابل دررفت وآمد بودند تا دستگاه رهبري طالبان را با مشورت وارائه ي طرح وبرنامه درگسترش واستحکام حکومت طالبي ياري رسانند. نگارش وانتشار نوشته اي بنام ” دوهمه سقاوي” توسط اين گونه اعضاي افراطي افغان ملت صورت گرفت که درآن به طالبان مشورت داده شد تا به کوچ اجباري ودسته جمعي اقوام غير پشتون از مناطق معين بپردازند. بعد ازسقوط امارت طالبان با تشکيل حکومت مؤقت وانتقالي افغانستان برخي اعضاي حزب افغان ملت وارد دستگاه حکومت شدند وبه مناصب رياست و وزارت با کسب اقتدار روزافزون دست يافتند.

همچنان در دهه ي دمکراسي سه حزب ” جمعيت دمکرات مترقي”، ” حزب اتحاد ملي” وحزب ” صداي عوام” بوجود آمدند اما اندکي بعد از صحنه ي سياسي ناپديد شدند. جمعيت دمکرات مترقي برهبري محمد هاشم ميوند وال دراسد 1345 تأسيس گرديد وبا انتشار جريده ” مساوات” به حزب مساوات شهرت يافت. اين حزب که خواستار سوسياليزم تکاملي از طريق دمکراسي پارالماني بود ودر دوره صدارت ميوندوال ( 1965) هواداران زيادي پدا کرد بعداً با قتل ميوند وال به اتهام کودتا در دوره رياست جمهوري محمدداود در سنبله 1352 از صحنه ي سياسي کشور ناپديد شد.

حزب اتحاد ملي يا وحدت ملي که توسط خليل الله خليلي شاعرمعروف زبان فارسي در دوره ي دمکراسي تأسيس شد بعد از توظيف استاد خليلي به سفارت در بيرون ازکشور بي رونق گرديد واز ميان رفت. وحزب صداي عوام که با نام رسمي ” جميعت عوام” توسط عبد الکريم فرزان وکيل ولسوالي زنده جان هرات تشکيل گرديد با انتشار جريده صداي عوام به همين نام شهرت يافت. وبعد از دوره ي دمکراسي به سرنوشت جميعت دمکرات مترقي وحزب اتحاد ملي روبرو شد. اين حزب به گفته ي صبا ح الدين کشککي :« براي نيل به اصلاحات طرفدار بميان آوردن شورش درميان مردم بود واز نظر عقيده يک گروه الحادي نبود.»