روزنامه جام‌جم: سال ۱۳۹۵/ ۲۰۱۶ وقتی بازی «پوکمون‌گو» در دسترس کاربران پلتفرم‌های اندروید و آی‌اواس قرار گرفت با استقبال فراوانی مواجه شد. این میزان استقبال قابل درک بود، زیرا بازی پوکمون‌گو، فناوری واقعیت افزوده (Augmented Reality یا AR) را برای مصرف‌کنندگان معمولی قابل فهم می‌ساخت.

هدست‌های واقعیت مجازی (Virtual Reality یا VR) نیز که توسط شرکت‌هایی مثل «اچ‌تی‌سی» و «اکیولس ریفت» به بازار عرضه شدند امکان نفوذ به دنیای واقعیت مجازی را برای کاربران فراهم کردند و به همین دلیل توانستند هواداران بسیاری را به سمت خود جذب کنند.

اما واقعیت این است که با پیشرفت فناوری به سمت چیزی قابل هضم‌تر مثل واقعیت ترکیبی (Mixed Reality یا MR)، واقعیت‌های مجازی و افزوده احتمالا دیگر نمی‌توانند آنقدر‌ها قابل توجه باشند. اتفاقاتی که در دنیای واقعیت‌های دیجیتال می‌افتد آن‌قدر زیاد است که تلاش برای کشیدن مرز مشخص میان واقعیت‌های مجازی، افزوده و ترکیبی کار سرگیجه‌آوری است. با این حال می‌توان برای هرکدام از این واقعیت‌ها ویژگی‌های خاصی تعریف کرد.

واقعیت مجازی

واقعیت مجازی یا VR، فناوری استفاده از رایانه برای شبیه‌سازی یک محیط است. در واقعیت مجازی، کاربر در جهانی که می‌خواهد آن را تجربه کند قرار می‌گیرد. در این محیط از حواس بینایی، شنوایی و گاهی حس لامسه به منظور ایجاد تعامل میان کاربر و سیستم استفاده می‌شود. واقعیت مجازی معمولا نیاز به نمایشگر‌های سربند (HMD) دارد که شما آن‌ها را روی سرتان قرار می‌دهید تا صفحه نمایش مقابل چشمان‌تان قرار بگیرد.

سایر انواع سیستم‌ها نیاز به هدست‌ها و حسگر‌ها برای شبیه‌سازی صدا‌ها و حرکت‌ها دارند تاغوطه‌وری کاملی را برای کاربر ایجاد کنند. هنگامی که با ابزار‌های واقعیت مجازی در تعامل هستید، در هر فضایی که قرار است ابزار نمایش بدهد قرار می‌گیرید. با حرکت دادن سر یا بدن به اطراف، تصویری که می‌بینید نیز با توجه به جهت حرکت شما تغییر می‌کند. کاری که این ویژگی انجام می‌دهد فریب دادن مغز است تا شما فکر کنید در آن فضای خاص هستید.

در حالی که در واقعیت در آن قرار ندارید و مشکل هم دقیقا همین‌جاست. واقعیت مجازی نمی‌تواند شما را کاملا به این باور برساند. مغز شما درک می‌کند که حضورتان غیرواقعی است. برای مثال وقتی در فضای داخل فضاپیمایی که به یک سیارک برخورد می‌کند غوطه‌ورید، دیدتان به شما می‌گوید محیط اطراف، محیط آشفته‌ای است، اما بدن‌تان در یک نقطه ثابت است. این حالت باعث مشوش شدن کاربر می‌شود. زیرا بدنش دو پیام مختلف به او می‌دهد و این موضوع اغلب به بیماری حرکت و گاهی حالت تهوع منجر می‌شود.

واقعیت افزوده

در واقعیت افزوده یا AR، کاربر با دنیای واقعی تعامل دارد، اما دنیای مجازی نیز به صحنه افزوده می‌شود. این فناوری عناصر دنیای مجازی را وارد دنیای واقعی می‌کند به‌طوری که به نظر می‌رسد عناصر مجازی بر عناصر واقعی اثر می‌گذارند. اجزای گرافیکی، صوتی و لمسی واقعیت افزوده به دنیای اصلی ما افزوده می‌شود تا تجربه‌ای افزوده را به کاربر ارائه کند. به‌عنوان نمونه‌هایی از واقعیت افزوده می‌توان از بازی پوکمون‌گو یا محیط اسنپ‌چت نام برد که هردو برخی نماد‌های دیجیتال را به دنیای واقعی اطراف شما اضافه می‌کنند.

بسیاری از محیط‌های واقعیت افزوده از طریق گوشی‌های هوشمند تجربه می‌شوند. واکنش‌ها به عینک‌های واقعیت افزوده متفاوت بوده و به‌ویژه بعد از تجربه ناموفق گوگل گِلَس شرکت خاصی در این زمینه پیشرو نبوده است.

واقعیت ترکیبی

تازه‌ترین پیشرفت‌ها در فناوری‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی، ما را به برخی اشکال واقعیت ترکیبی (MR) رسانده است. واقعیت ترکیبی که واقعیت هیبریدی نیز نامیده می‌شود، بهترین نکات واقعیت‌های مجازی و افزوده را با هم ترکیب می‌کند. با استفاده از این نوع محیط، کاربران به‌راحتی می‌توانند در یک لحظه از دنیای واقعی به دنیای مجازی و برعکس منتقل شوند.

برخلاف واقعیت مجازی، که شما را در یک محیط قرار می‌دهد و همه چیز را به فضای دنیای واقعی کاربر متصل می‌کند، واقعیت ترکیبی با الگوبرداری از تغییر طبیعی رفتار‌ها و چشم‌انداز‌ها هنگام تعامل با عناصر، تعاملات واقعی ایجاد می‌کند. در یکی از انواع واقعیت ترکیبی نه‌تن‌ها اشیا به دنیای واقعی اضافه می‌شوند، بلکه می‌توان با آن‌ها تعامل نیز داشت. درواقع این واقعیت ترکیبی، نوع پیشرفته واقعیت افزوده است.

شکل جالب دیگری از واقعیت ترکیبی یک محیط کاملا مجازی است که در آن راه ورود به دنیای واقعی مسدود شده است. محیط ابتدا کاملا به شکل واقعیت مجازی به نظر می‌رسد، تفاوتی که وجود دارد این است که دنیای مجازی‌ای که شما شاهد آن هستید به محیط دنیای واقعی متصل شده و با آن همپوشانی دارد. به این ترتیب واقعیت ترکیبی با باریک‌کردن مرز‌های میان دنیای دیجیتال و دنیای واقعی با کمک فناوری پیشرفته، ترکیبی از هردو به شکل یک دنیای واقعی ارائه می‌کند.

کاربرد‌های بالقوه واقعیت ترکیبی

شاید این طور به نظر برسد که واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و واقعیت ترکیبی، فناوری‌های شگفت‌انگیزی هستند که فقط در بازی‌های رایانه‌ای کاربرد دارند. اما استفاده از واقعیت ترکیبی زمینه‌های گسترده دیگری نیز دارد.

ارتباطات

آیا از فناوری هولوپورتیشن چیزی شنیده‌اید؟ اگر توسعه واقعیت ترکیبی به روند اصلی فناوری تبدیل شود آنگاه ما احتمالا شاهد ظهور پدیده گفت‌وگوی تصاویر هولوگرافیک با خودمان خواهیم بود. به عبارت دیگر شما می‌توانید با دوستان‌تان که کیلومتر‌ها دورتر از شما زندگی می‌کنند در یک هولوگرام صحبت کنید! کاربرانی که از طریق این فناوری با دوستان و آشنایان خود در مسافت‌های دور صحبت می‌کنند این امکان را خواهند داشت که آن‌ها را از نزدیک ببینند و با فرد مورد نظرشان رودررو شوند، اما به صورت مجازی ملاقات کنند.

درحال حاضر شرکت مایکروسایت قصد دارد با ارائه فناوری جدید هولوپورت کاربران هولولنز خود را به هر نقطه‌ای از دنیا که می‌خواهند ببرد. این سامانه با ترسیم نقشه حرکتی فرد و ارسال آن‌ها به صورت تصاویر سه‌بعدی به فردی که از هولولنز استفاده می‌کند، عمل می‌کند و به این ترتیب دو فردی که از این فناوری استفاده می‌کنند می‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

سرگرمی

تماشای مسابقات ورزشی، مشاهده آمار مسابقه یا ارتباط برقرار کردن با بازیکنان یا طرفداران آن‌ها در زمان واقعی بدون این‌که حتی صندلی‌تان را ترک کنید از دیگر امکاناتی است که واقعیت ترکیبی فراهم می‌کند. این فناوری تحولات شگفت‌آوری را نیز در صنعت سینما رقم خواهد زد. تصور کنید بتوانید واقعا در داخل یک فیلم و در کنار شخصیت‌های آن باشید!

آموزش

استفاده از واقعیت ترکیبی در آموزش و پرورش توانایی دانش‌آموزان را در یادگیری و دریافت اطلاعات افزایش می‌دهد و در عین حال امکان شخصی‌کردن شیوه یادگیری آن‌ها را فراهم می‌کند. با استفاده از نمایش‌ها و شبیه‌سازی‌های سه‌بعدی، دانش‌آموزان و دانشجویان می‌توانند با اشیای مجازی ارتباط برقرار کرده و آن‌ها را به نحوی که با مطالعات خودشان مرتبط است به کار بگیرند.

با ضمیمه کردن اشیای سه‌بعدی به کلاس‌های درس برای برآورد اندازه، شکل یا سایر ویژگی‌های آنها، دانش‌آموزان می‌توانند چیزی را که درحال مطالعه آن هستند عمیق‌تر درک کنند. برای مثال دانش‌آموزان دانشگاه کیس وسترن رزرو اوهایو این امکان را دارند که از هولولنز‌های مایکروسافت برای آموزش تشریح بدن انسان یا حیوانات استفاده کنند. همچنین استادان می‌توانند کار تدریس را از صد‌ها کیلومتر دورتر انجام دهند و در عین حال با دانشجویان تعامل نیز داشته باشند.

واقعیت مختلط و همکاری گروهی

پیش‌بینی می‌شود واقعیت ترکیبی همکاری‌های گروهی را بهبود ببخشد، زیرا این فناوری از این ظرفیت بالقوه برخوردار است که میان نیروی کار و گروه‌های کاری حتی اگر در دو نقطه در دو سوی کره زمین هم باشند ارتباط برقرار کنند. دفاتر مجازی بالقوه می‌توانند در نقاطی که کارکنان صرفا با پوشیدن ابزار‌های هولولنز خود با هم همکاری می‌کنند راه‌اندازی شوند.

این ویژگی واقعیت ترکیبی، انعطاف‌پذیری محل کار را بالا می‌برد. زیرا کارکنان می‌توانند به‌راحتی در محل و زمان مورد نظر خود کار کنند. واقعیت ترکیبی نه‌تن‌ها موانع فضا و مکان را از بین می‌برد، بلکه به برطرف شدن موانع زبانی نیز کمک می‌کند. تصور کنید همچنان‌که صحبت می‌کنید صحبت‌های‌تان درزمان واقعی ترجمه شوند!

مهندسی

فناوری واقعیت ترکیبی مطمئنا تحولات بزرگی در مهندسی ایجاد خواهد کرد. حوزه مهندسی به روش‌های مختلفی، از طراحی سه‌بعدی گرفته تا ساخت مجازی ابزار‌ها و راهنمایی انجام تعمیرات از راه دور و اپلیکیشن‌های نظارت بر پروژه، استفاده از ابزار‌های واقعیت ترکیبی را آغاز کرده است. با استفاده از نرم‌افزار‌های مدل‌سازی سه‌بعدی در ابزار‌های واقعیت ترکیبی، مهندسان قادر به ساخت پروژه‌های خود در یک محیط مجازی مشترک هستند و بهترین شانس را برای برطرف‌کردن اشتباهات و اصلاح طرح‌ها در اختیار دارند. محبوبیت نرم‌افزار‌های همراه نظارت بر پروژه نیز به دلیل برخورداری از قابلیت طراحی مدل‌های سه‌بعدی یا چهاربعدی برای سازه‌ها اکنون درحال افزایش است.

پزشکی

فناوری واقعیت ترکیبی در زمینه پزشکی هم برنامه‌های بالقوه فراوانی دارد. آموزش از راه دور جراحی توسط متخصصانی که درحال جراحی هستند، مطالعه آناتومی با استفاده از محیط‌های واقعیت ترکیبی و استفاده از هولوگرام‌های سه‌بعدی در یک محیط مجازی بجای نمودار‌های دو بعدی در کتاب‌های درسی پزشکی نمونه‌هایی از تحولاتی است که واقعیت ترکیبی می‌تواند در زمینه آموزش و یادگیری پزشکی ایجاد کند.

استفاده از این نوع فناوری حد و مرزی نمی‌شناسد. از ورزش، موسیقی و تلویزیون گرفته تا هنر و حتی آموزش و پرورش، همگی تحت تاثیر این فناوری قرار می‌گیرد. واقعیت ترکیبی همچنین به آرامی جایگزین دستگاه‌های تلفن همراه و حتی تلویزیون، لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌ها خواهد شد. به این معنی که شما همه چیز را از واقعیت ترکیبی و با یک جفت لنز آن دریافت خواهید کرد.

منابع: Hongkiat، Big Think و Lanner