مچله دیجی‌کالا – صوفیا نصرالهی: فیلم حماسه کولی (Bohemian Rhapsody) برایان سینگر معادلات ساخت فیلم‌هایی درباره‌ی شمایل موسیقی را تغییر داد. این فیلم گیشه را با موفقیت آغاز کرد. فیلمی که بیشتر از مخاطبان سینما، علاقمندان موسیقی پیگیرش بودند. فردی مرکوری از بزرگترین خوانندگان راک و از موسسان گروه بریتانیایی کویین به خاطر صدای شگفت‌انگیزش همیشه مورد تحسین منتقدان موسیقی بوده است. این باعث شده که فیلم «حماسه کولی» یکی از آن آثاری باشد که همه نوع سلیقه‌ای را به خود جلب کند.

در سال‌های اخیر کم نبوده‌اند درام‌هایی که به زندگی پرفراز و نشیب موزیسین‌ها می‌پرداختند. از مستند‌های مطرحی مثل «ایمی» (داستان زندگی ایمی واینهاوس) که بگذریم، فیلم‌های داستانی درباره موزیسین‌ها هم طرفدار‌های زیادی دارند. این مطلب فهرستی از بهترین فیلم‌های سینمایی درباره موسیقی است؛ ده فیلم پرطرفدار و مطرح درباره زندگی چند خواننده و موسیقی دان بزرگ.

۱. حماسه کولی

عنوان اصلی: Bohemian Rhapsody

محصول: ۲۰۱۸

• کارگردان: برایان سینگر
• هنرپیشه ها: رامی مالک، لوسی بوینتون
• امتیاز متاکریتیک: ۴۹ از ۱۰۰

«حماسه کولی» یا «راپسودی کولی» اسم یکی از قطعات گروه راک انگلیسی کویین منتشر شده در سال ۱۹۷۵ است. درام بیوگرافیک برایان سینگر هم درباره همین گروه موسیقی با تمرکز روی زندگی رهبر گروه، فردی مرکوری است. فیلم داستان گروه کویین و مرکوری را تا زمان مرگ مرکوری در سال ۱۹۸۵ و کنسرت خیریه گروه کویین در ویمبلی روایت می‌کند.

بازیگر نقش فردی مرکوری رامی مالک است که برای بازی در این فیلم توانست جایزه اسکار بهتریت بازیگر مرد را نیز از آن خود کند. پیتر مورگان انگلیسی که فیلمنامه فیلم‌های به یادماندنی مثل «ملکه» و «Rush» را نوشته جزو فیلمنامه‌نویسان «حماسه کولی» است. انتخاب برایان سینگر برای کارگردانی این درام بیوگرافیک عجیب بوده، چون تخصص او ساختن فیلم‌های ابرقهرمانی مثل «مردان ایکس» است. بنظر می‌رسد فیلم از همین نقطه هم ضربه خورده. منتقدان می‌گویند فیلم در هر سه پرده‌اش خوب است، اما در مجموع اثر هیجان‌انگیزی از کار درنیامده.

۲. سر به راه باش

عنوان اصلی: Walk the Line

محصول: ۲۰۰۵

• کارگردان: جیمز منگولد
• هنرپیشه ها: یوآکین فونیکس، ریس ویترسپون
• امتیاز متاکریتیک: ۷۲ از ۱۰۰

جانی کش در موسیقی کانتری یک نام افسانه‌ای است. این خواننده، گیتاریست و بازیگر آمریکایی یکی از کسانی است که توانسته نامش را در فهرست پرفروش‌ترین خوانندگان همه دوران ثبت کند. بیش از ۹۰ میلیون نسخه از آلبوم‌ها او در سرتاسر جهان فروخته شده است. «سر به راه باش» (محصول ۲۰۰۵) روایت زندگی این موزیسین کانتری بزرگ است. از اولین روز‌های زندگی‌اش که در مزرعه پنبه در آرکانزاس زندگی می‌کرد تا وقتی که در ممفیس به شهرت رسید و در آنجا کنار نام‌هایی مثل الویس پریسلی، کارل پرکینز و جری لی لوییس آلبوم ضبط کرد.

فیلم براساس کتاب اتوبیوگرافیک خود جانی کش ساخته شده است. اولین نامزدی اسکار یوآکین فونیکس به‌خاطر بازی در این فیلم برایش به ارمغان آورده شد. فونیکس ناگهان با این فیلم تبدیل به یک ستاره متفاوت سینما شد که توانایی بازی در نقش‌های متنوعی را دارد. ریس ویترسپون جایزه اسکار بهترین بازیگر زن مکمل را از آن خودش کرد. فیلمی که به گفته منتقدان خط قصه برانگیزاننده‌ای داشت که بخشی البته به زندگی پرفراز و نشیب خود جانی کش می‌پرداخت. بخصوص آن اواخر فیلم وقتی کش متوجه می‌شود که بخش زیادی از نامه‌های طرفدارانش از داخل زندان می‌آید که او را به عنوان چهره‌ای یاغی می‌شناسند. کش با شرکت کلمبیا رکوردز صحبت می‌کند تا کنسرتی برایش داخل زندان ترتیب دهند.

۳. ری

عنوان اصلی: Ray

محصول: ۲۰۰۴

• کارگردان: تیلور هکفورد
• هنرپیشه ها: جیمی فاکس، رجینا کینگ
• امتیاز متاکریتیک: ۷۳ از ۱۰۰

دوران جدید درام‌های بیوگرافیک موزیکال درباره موزیسین‌ها با فیلم «ری» آغاز شد. فیلمی که در فصل جوایز و میان مخاطبان سینما آنقدر موفق بود که سال بعد از آن سراغ جانی کش رفتند و فیلم «سر به راه باش» را ساختند. فیلم موزیکال «ری» روی ۳۰ سال زندگی سلطان ریتم‌های جز و بلوز یعنی ری چارلز تمرکز می‌کند. فیلم هم به زندگی شخصی و هم کارنامه کاری ری چارلز می‌پردازد. ری چارلز هفت ساله بوده که نابینا می‌شود. کمی بعد از آنکه شاهد غرق شدن برادرش است.

الهام‌بخش‌اش مادری مستقل بوده که می‌خواسته ری راه خودش را در جهان پیدا کند. چارلز پشت کیبورد و پیانوست که مسیرش را می‌یابد. در دهه ۵۰ و ۶۰ ستاره اقبالش شروع به درخشیدن می‌کند. ری برای بازیگر اولش جیمی فاکس اسکار بهترین بازیگر مرد را به ارمغان آورد و نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم سال هم شد. منتقدان معتقد بودند که فیلم جاه‌طلبانه هکفورد دقیقا همان حال و هوای موسیقی ری چارلز را دارد و جیمی فاکس هم کاملا در نقش خود فرو رفته است.

۴. آمادئوس

عنوان اصلی: Amadeus

محصول:  ۱۹۸۴

• کارگردان: میلوش فورمن
• هنرپیشه ها: اف. موری. آبراهام، تام هولسی
• امتیاز متاکریتیک: ۹۳ از ۱۰۰

محصول ۱۹۸۴ یکی از شاهکار‌های سینما و از بهترین کار‌های کارنامه میلوش فورمن، فیلمساز چک است. فیلمنامه را پیتر شفر، نمایشنامه‌نویس مشهور از یکی از نمایشنامه‌های خودش به همین نام اقتباس کرده است. داستان در وین در نیمه دوم قرن هجدهم اتفاق می‌افتد. در اعترافات سالیری که آهنگساز دربار اتریش بود به جنایتی که در حق ولفگانگ آمادئوس موتسارت مرتکب شده اعتراف می‌کند.

موتسارت نابغه‌ای که است وقتی وارد درباره می‌شود مورد توجه امپراطور قرار می‌گیرد، اما عقل معاش ندارد و از طرف دیگر زنی دارد که با حسادت‌ها و جاه‌طلبی‌هایش زندگی‌شان را دستخوش طوفان‌های زیادی می‌کند. سالیری از این موقعیت‌ها استفاده می‌کند و درنهایت موتسارت در حالی که قطعه مرگ خودش را ساخته در فقر می‌میرد. فیلمی عمیق که فقط به زندگی موتسارت نمی‌پردازد بلکه نقاط ضعف بشری را تشریح می‌کند. فیلمی که بیشتر از اینکه شرح وقایع اتفاقات زندگی یک ستاره باشد به درونیات او می‌پردازد؛ و اینجا منظور از ستاره فقط هم موتسارت نیست. سالیری انگار بخش سیاه روح موتسارت باشد.

۵. د دورز

عنوان اصلی: The Doors

محصول: ۱۹۹۱

• کارگردان: الیور استون
• هنرپیشه ها: وال کیلمر، مگ رایان
• امتیاز متاکریتیک: ۶۲ از ۱۰۰

سال ۱۹۹۱ کارگردان جنجالی هالیوود، الیور استون سراغ یکی از مشهورترین گروه‌های راک تاریخ در دهه ۷۰ و ۸۰ رفت. «د دورز» گروه راک آمریکایی بود که اواسط دهه ۶۰ شکل گرفت. اسم گروه به پیشنهاد جیم موریسون از روی کتاب «در‌های ادراک» آلدوس هاکسلی برداشته شده بود. فیلم الیور استون هم مثل فیلم جدید برایان سینگر با تمرکز روی رهبر گروه یعنی جیم موریسون ساخته شده بود.

جیم موریسون از آن کاراکتر‌هایی بود که در دهه ۶۰ تبدیل به شمایلی شد که از زندگی خودش فراتر بود. هیپی بود و درنهایت هم بر اثر اووردوز در ۲۶ سالگی درگذشت و به آن باشگاه معروف هنرمندانی پیوست که در ۲۷ سالگی از دنیا رفتند. فیلم با ضبط یکی از آلبوم‌های گروه شروع می‌شود، اما فلاش‌بک‌هایی هم به دوران کودکی جیم موریسون دارد. از لحاظ صحت منابع تقریبا تمام اطلاعات فیلم موثق است البته که استون برخی از اتفاقات را با دیدگاه شخصی خودش دراماتیزه کرده است. فیلمی هیجان‌انگیز و تماشایی است. فیلمی که هوشمندانه‌تر از یک اثر بیوگرافیک صرف ساخته شده است.

۶. مستقیم خارج از کامپتون

عنوان اصلی: Straight Outta Compton

محصول: ۲۰۱۵

• کارگردان: اف. گَری گری
• هنرپیشه ها: اوشیا جکسون جونیور، جیسون میچل، کوری هاوکینز
• امتیاز متاکریتیک: ۷۲ از ۱۰۰

سال ۲۰۱۵ یک فیلم مستقل جمع و جور توانست راه خودش را میان خوره‌های سینما باز کند. N.W.A اسم یک گروه رپ و هیپ‌هاپ آمریکایی بود که فیلم داستان آن‌ها را روایت می‌کرد. ایزی، آیس کیوب و دکتر دری (اسامی مستعار اعضای گروه) در همه مراحل تولید آلبوم‌ها با هم مشارکت داشتند و «مستقیم خارج از کامپتون» هم اسم یکی از قطعات‌شان بود. گری کارگردان جوان سیاهپوست فیلم‌های کوتاه ویدیویی به علاوه ویدیوکلیپ می‌ساخت و از همین جا هم با گروه N.W.A آشنا شد.

این گروه از خیابان‌های پایین شهر کامپتون لس‌آنجلس می‌آمدند. آن‌ها اواسط دهه ۸۰ به مردم و در فرهنگ هیپ‌هاپ انقلابی به پا کردند. ترانه‌های این گروه البته بحث‌برانگیز شد. جریان‌های فمینیستی معتقد بودند که برخی ترانه‌های آن‌ها توهین به زنان است. گروه‌های محافظه‌کار هم به شدت با آن‌ها مخالفت می‌کردند. منتقد ورایتی درباره فیلم نوشت: «این فیلمی بی‌زمان است که نشان می‌دهد چطور هنرمندان و نویسندگان جهان اطراف‌شان را با بیان احساسات شخصی‌شان از خشم گرفته تا حتی بدزبانی تغییر می‌دهند.»

۷. کنترل

عنوان اصلی: Control

محصول: ۲۰۰۷

• کارگردان: آنتون کوربین
• هنرپیشه ها: سم رایلی، سامانتا مورتون، کریگ پارکینسون
• امتیاز متاکریتیک: ۷۸ از ۱۰۰

ایان کرتیس موزیسین و ترانه‌سرا و خواننده انگلیسی بود که سال ۱۹۸۵ درگذشت. او بنیانگذار یک گروه پست پانک و گوتیک راک بود. سال ۲۰۰۷ آنتون کوربین تصمیم گرفت پرتره‌ای از این ستاره را روی پرده سینما به تصویر بکشد. کرتیس از آن کارکتر‌های مبهم تاریخ موسیقی است. زندگی شخصی، حرفه‌ای و مشکلات عاطفی‌اش باعث شدند که در ۲۳ سالگی دست به خودکشی بزند. منتقد نیویورک تایمز درباره فیلم گفته بود: «لازم نیست درباره گروه موسیقی کرتیس چیزی بدانید تا اندوه مبهمی را که فیلم در دل خودش دارد، لمس کنید. کوربین با نگاهی شاعرانه توانسته با تصاویر سیاه و سفید مبهوت‌کننده به روح زندگی ایان کرتیس دست پیدا کند.»

۸. پیانیست

عنوان اصلی: The Pianist

محصول: ۲۰۰۲

• کارگردان: رومن پولانسکی
• هنرپیشه ها: ادرین برودی، فرانک فینلی
• امتیاز متاکریتیک: ۸۵ از ۱۰۰

با بقیه فیلم‌های معرفی شده کمی متفاوت است، چون هرچند روایتی از زندگی یک موزیسین است، اما بیشتر ادای دین پولانسکی به خانواده‌اش است که در زمان جنگ جهانی دوم ناچار به فرار شدند و برخی از آن‌ها هم به اردوگاه‌های آشویتس رفتند. سال ۲۰۰۲ رومن پولانسکی که به دلیل محکومیت قضایی در آمریکا می‌تواند به این کشور برود برای فیلم «پیانیست» برنده اسکار بهترین کارگردانی شد. جایزه‌اش را ادرین برودی گرفت که خودش اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای بازی در نقش ولادیسلاو اشپیلمن، پیانیست مشهور به خانه برد.

اشپیلمن پیانیست مشهور لهستانی زمانی که آلمان‌ها لهستان را اشغال می‌کنند نمی‌تواند از کشور فرار کند و برای مدتی طولانی به صورت مخفی در خانه‌ها زندگی می‌کند تا زمانی که متفقین از راه می‌رسند. فیلم پولانسکی تاثیرگذار است و علاوه بر اشاره به جنگ جهانی دوم از شکوه موسیقی می‌گوید و اینکه چطور با موسیقی آدم‌ها می‌توانند به هم پیوند بخورند. منتقد بوستون گلوب به زیبایی در مطلبش اشاره کرده که: «فیلم «پیانیست» سه قطب دارد: پولانسکی، اشپیلمن و فردریک شوپن و از بین این سه نفر صدای شوپن از همه بلندتر است.»

۹. من آنجا نیستم

عنوان اصلی: I’m Not There

محصول: ۲۰۰۷

• کارگردان: تاد هینز
• هنرپیشه ها: کریستین بیل، کیت بلانشت، هیث لجر
• امتیاز متاکریتیک: ۷۳ از ۱۰۰

این درام موزیکال محصول سال ۲۰۰۷ به شیوه متفاوتی ساخته شده است. تاد هینز در حقیقت در یک روایت غیرکلاسیک در زندگی باب دیلن تاملاتی داشته است. باب دیلن، شاعر و خواننده و آهنگساز آمریکایی است که همین چند سال پیش دادن جایزه نوبل به او حرف و حدیث‌های زیادی به وجود آورد. فیلم نه فقط الهام گرفته از زندگی باب دیلن است که از اشعار و آهنگ‌های او هم تاثیر گرفته.

شش بازیگر چهره‌های متفاوتی از باب دیلن را در فیلم به تصویر می‌کشند. یکی از آن‌ها هیث لجر است که در این فیلم آخرین بازی‌اش را در نقش باب دیلن انجام داد. بقیه کسانی که چهره‌های دیگر باب دیلن را به تصویر کشیدند عبارت بودند از: کیت بلانشت، ریچارد گیر، مارکوس کارل فرانکلین، بن ویشا و کریستین بیل. بیشتر تحسین‌ها البته نصیب کیت بلانشت شد که تصویر حیرت‌انگیزی از جوانی دیلن داد. فیلم هینز از نظر منتقدان به شدت مبدعانه و مبتکرانه بود. فیلمی غریب با نشانی از شوخ‌طبعی و درنهایت احساس‌برانگیز.

۱۰. برخیز

عنوان اصلی: Get on Up

محصول: ۲۰۱۴

• کارگردان: تیت تیلور
• هنرپیشه ها: چدویک بوسمن، دن آکروید
• امتیاز متاکریتیک: ۷۱ از ۱۰۰

فیلم محصول سال ۲۰۱۴ است، اما کمتر کسی آن را به یاد می‌آورد با اینکه جزو فیلم‌های خوب سال بود. این درام بیوگرافیک زندگی جیمز براون را به تصویر می‌کشید. براون خواننده، آهنگساز و تولیدکننده موسیقی آمریکایی بود. یکی از پیشرو‌های موسیقی فانک (شیوه‌ای از موسیقی آفریقایی-آمریکایی) و شمایل محبوب موسیقی در قرن بیستم. او کارش را با آوازخواندن در کلیسا شروع کرد. کارنامه موسیقی‌اش قدمتی به طول نیم قرن دارد و در طول این پنجاه سال روی ژانر‌های موسیقی گوناگون تاثیر گذاشت.

«برخیز» در یک روایت غیرخطی که در حقیقت جریان ذهن ناخودآگاه جیمز براون است اتفاقات زندگی او را روایت می‌کند. جیمز براون کاراکتر جذابی داشته است. دهه ۶۰ او به همراه گروهش به ویتنام سفر می‌کنند تا از گروه‌های سیاهپوست ویتنامی حمایت کنند. ریچارد کورلیس معتقد بود که چدویک بوسمن برای ایفای نقش براون به اندازه جیمی فاکس که برای نقش ری چارلز اسکار برد، حق داشت که مورد توجه قرار بگیرد. به عقیده او بوسمن حتی استاندارد‌ها را از فاکس هم فراتر برد. جیمز براون شخصیتی منحصربه‌فرد بود که همزمان استحقاق بردن نوبل، پولیتزر و ثبت نامش در تالار مشاهیر راک اند رول را داشت.