پارسی وی:بررسی‌های یک تیم تحقیقاتی دانشجویی که اواخر خردادماه امسال از مرجان‌های منتقل شده چابهار بازدید کرده‌اند، نشان می‌دهد که تنها40درصد از مرجان‌های منتقل شده چابهار از حیات برخوردارند.

دکتر محمدرضا فاطمی، مدیر پیشین گروه بیولوژی دریا واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی مرکز با اعلام این خبر افزود: گزارش‌های تهیه شده توسط تیم دانشجویی که برای بررسی وضعیت مرجان‌ها به چابهار سفر کرده‌اند و با غواصی از نزدیک وضعیت مرجان‌های منتقل شده را بررسی کرده‌اند نشان می‌دهد که60درصد مرجان‌ها نابود شده‌اند.

این استاد دانشگاه در گفت‌وگو با همشهری خاطرنشان کرد: طرح انتقال مرجان‌های چابهار کار اشتباهی بود که نمی‌باید انجام می‌شد اما متأسفانه سازمان حفاظت محیط‌زیست در مقابل عمل انجام‌شده قرار گرفت و در نتیجه باوجود همه تلاش‌ها و حسن‌نیت سازمان برای نجات مرجان‌ها، طرح انتقال با شکست مواجه شد زیرا اگر شرایط برای حیات مرجان‌ها در منطقه جدید وجود داشت هم‌اکنون جامعه مرجانی در منطقه جدید وجود داشت و این منطقه مملو از آبسنگ‌های مرجانی بود.

مرگ مرجان‌ها در آینده نزدیک

فاطمی درخصوص عوامل تهدید‌کننده مرجان‌ها در منطقه جدید گفت: «تلاطم شدید آب» و «ورودی رودخانه فصلی» که از شمال وارد خلیج چابهار می‌شود و گل ولای فراوانی را با خود به دریا وارد می‌کند و باعث کدورت بالای آب می‌شود 2عامل اصلی جلوگیری از شکل‌گیری مرجان‌ها در این منطقه است. بدیهی است که انتقال مرجان‌ها به این نقطه از خلیج چابهار باعث مرگ این اکوسیستم ارزشمند دریایی می‌شود. البته نقطه مناسب دیگری هم برای جابه‌جایی و انتقال مرجان‌ها در خلیج چابهار وجود ندارد زیرا اگر شرایط برای رشد و حیات جامعه مرجانی وجود داشت جامعه مرجانی در آن شکل می‌گرفت.

وی افزود: آنچه در خلیج چابهار اتفاق افتاده انتقال مرجان‌ها از یک نقطه ایده‌آل به منطقه نامناسب و به جایی است که مرجان‌ها به‌صورت طبیعی شکل نگرفته‌اند درنتیجه احتمال اینکه مرجان‌ها حتی بتوانند در یک دوره کوتاه‌مدت 5 یا 10 ساله هم زنده بمانند بسیار ضعیف است چه برسد به آنکه بخواهیم امیدوار باشیم حیات مرجان‌ها طولانی و مداوم باشد. فاطمی به تصاویری که توسط تیم دانشجویی از مرجان‌های منتقل شده تهیه کرده‌اند اشاره کرد و گفت: این تصاویر نشان می‌دهد گل ولای، بسیاری از مرجان‌های منتقل شده را پوشانده و رشد آنها را با اخلال مواجه کرده است. این مرجان‌ها هم‌اکنون در شرایط سلامت نیستند. به گفته وی، اگر سیلاب شدید بیاید احتمال دارد همه مرجان‌های منتقل شده براثر گل ولای به‌طور یکجا نابود شوند به‌همین دلیل، مرجان‌ها باید به‌طور مداوم پایش شوند تا از خطرات احتمالی در امان بمانند. عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مرکز، درباره تبعات نابودی مرجان‌ها در خلیج چابهار خاطرنشان کرد: مرجان‌ها جزو متنوع‌ترین اکوسیستم‌های دریایی محسوب می‌شوند و علاوه بر خودشان از موجودات بسیاری حمایت می‌کنند. به‌عبارت دیگر جامعه اکوسیستم مرجانی با صدها جامعه و موجودات دیگر تلفیق می‌شود و یک جامعه آبسنگی با تنوع بسیار بالا ایجاد می‌کند به همین دلیل حیات بخش عمده‌ای از آبزیان ازجمله ماهیان به این آبسنگ‌ها وابسته است. در واقع آبسنگ‌های مرجانی یک منطقه پر تولید هستند که اگر آسیب ببینند علاوه بر آنکه به اکولوژی دریا خسارات جبران ناپذیری وارد می‌شود به لحاظ اقتصادی هم زیان‌های بزرگی به صنعت صید وصیادی وارد می‌کنند.

وضعیت مطلوب مرجان‌ها در سال 91

درحالی‌که دکتر محمدرضا فاطمی از نابودی 60درصد مرجان‌های منتقل شده خلیج چابهار خبر می‌دهد، مهندس محمد سعید سنجابی، کارشناس بخش اکولوژی تحقیقات شیلات که مدیریت ستاد پروژه انتقال مرجان‌ها را برعهده داشته است می‌گوید: طبق قرارداد تحقیقات شیلات، مقرر شده بود 18هزار کلونی مرجان منتقل شود. براین اساس، در سال90 تیم انتقال مرجان‌ها، 28هزار کلونی مرجان را به سایت جدید در 3/5کیلومتری زیستگاه طبیعی‌شان که روبه‌روی پارک ساحلی هتل لیپار چابهار قرار داشت منتقل کردند و پس از آن، تا یک‌سال یعنی در طول سال 91، مرجان‌های منتقل شده را پایش کردیم که این پایش‌ها نشان داد وضعیت مرجان‌ها بسیار خوب است ؛پس از آن هم مرجان‌ها را به سازمان محیط‌زیست تحویل دادیم. وی با اشاره به اینکه آینده مرجان‌های منتقل شده بستگی به چگونگی مدیریت و نحوه مراقبت از آنها دارد، به همشهری گفت: مرجان‌های منتقل شده به حفظ و مراقبت‌های ویژه نیاز دارند.

ازجمله ضروری است از عوامل استرس‌زا در سایت جدید مرجان‌ها پیشگیری شود. به گفته وی، جلوگیری از ساخت وسازهای فاقد ارزیابی زیست‌محیطی در محدوده مرجان‌های منتقل‌شده، فرهنگسازی و آموزش به مردم و علاقه‌مندان ورزش‌های آبی برای حفاظت از مرجان‌ها از دیگر مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد زیرا در حال حاضر برخی شهروندان به مرجان‌ها به‌عنوان کالایی لوکس نگاه می‌کنند و درنتیجه با تخریب آبسنگ‌های مرجانی آنها را به فروش می‌رسانند. وی عوامل جهانی مثل گرم شدن زمین را هم در تلفات مرجان‌ها مؤثر اعلام کرد.

سازمان دریانوردی عامل تلفات مرجان ها

معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست به نکته درخور تاملی اشاره می‌کند. او می‌گوید: مرجان‌ها تنها درصورت ضرورت و در مناطقی که حیات آنها با خطر جدی مواجه است منتقل می‌شوند. ازجمله در چابهار و در منطقه‌ای که اسکله در دست ساخت بود و سازمان حفاظت محیط‌زیست نمی‌توانست جلوی طرح‌های توسعه‌ای را بگیرد، با انتقال مرجان‌ها موافقت کرد.

عبدالرضا کرباسی درباره میزان خسارت ناشی از جابه‌جایی این مرجان‌ها گفت: متوسط جهانی تلفات انتقال مرجا ن‌ها 30درصد است درحالی‌که ما در اجرای این طرح تنها 2درصد تلفات داشته‌ایم و از متوسط جهانی پایین‌تر بودیم، اما از آنجا که سازمان بنادر هزینه پایش منطقه را تأمین نکرد، باعث شد تلفات به 25 تا 30 درصد برسد با وجود این، هنوز هم میزان تلفات مرجان‌ها از متوسط جهانی کمتر است. معاون محیط دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست در حالی از تأمین نشدن هزینه پایش مرجان‌ها از سوی سازمان بنادر و دریانوردی انتقاد می‌کند که پنجم تیرماه جاری مدیرعامل این سازمان در مراسمی که به مناسبت روز جهانی دریانوردی برگزارشد از مدیران عالی کشور خواست که در راستای توسعه پایدار، صنعت حمل‌ونقل دریایی و حفظ محیط‌زیست دریا برای سلامت انسان و محیط اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.

همچنین عطاءالله صدر در این مراسم به جابه‌جایی مناسب مرجان‌های موجود در محل طرح توسعه اسکله بندر شهید بهشتی چابهار اشاره کرد و گفت: «سازمان بنادر و دریانوردی متعهد به تأمین هزینه‌های نظارت و پایش مرجان‌های جابه جا شده تا حصول اطمینان از سلامت آنها به‌مدت 2سال از زمان پایان انتقال آنها و هزینه‌های احیا و بازسازی مرجان‌های خسارت دیده ناشی از انتقال است.» باوجود آنکه مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی از تعهد سازمان متبوع خود به تأمین هزینه‌های نظارت و پایش مرجان‌های منتقل شده اشاره می‌کند اما گفته‌های معاون محیط‌دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست نشان می‌دهد که سازمان بنادر و دریانوردی به تعهد خود در قبال تأمین هزینه‌های نظارت و پایش مرجان‌ها عمل نکرده است.