برترین‌ها: همه ما بار‌ها با عبارت‌های متفاوتی مثل متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و… روبه‌رو شده‌ایم، اما شاید دقیقاً ندانیم که هر کدام از این عناوین به چه معنا هستند و چه وظایف و مسئولیت‌هایی را بر عهده دارند. به همین دلیل هم در این مطلب با شما هستیم تا به رشته تخصصی مغز و اعصاب بپردازیم و شما را با متخصص مغز و اعصاب و هر آنچه باید بدانید آشنا کنیم. پس همراه ما باشید.

متخصص مغز و اعصاب کیست؟

به طور کلی باید بگوییم که افراد به عنوان یک پزشک عمومی بعد از پشت سر گذاشتن ۴ سال دوره رزیدنتی می‌توانند در تخصص‌های مختلفی همچون اعصاب و روان تحصیل کنند. پزشکانی که در زمینه بیماری‌های مغز و اعصاب یا همان نورولوژی تخصص پیدا می‌کنند نورولوژیست و یا متخصص مغز و اعصاب خوانده می‌شوند.

رشته مغز و اعصاب جزء دقیق‌ترین، سخت‌ترین و همین‌طور تخصصی‌ترین رشته‌های علوم پزشکی به شمار می‌آید، چراکه سیستم عصبی انسان یکی از مهم‌ترین قسمت‌های بدن او را تشکیل داده و سایر قسمت‌های بدن را نیز تحت تأثیر خود قرار می‌دهد. این سیستم عصبی سایر اعضای بدن را سازمان‌دهی و فرماندهی می‌کند و شناخت بیماری‌ها روش‌های درمان آن‌ها نیز کار بسیار سخت و تخصصی خواهد بود.

نکته‌ای که باید به آن اشاره کنیم آن است که معمولاً بیماری‌های اعصاب و روان به لحاظ علائم و نشانه‌ها بسیار با هم شبیه هستند و به همین دلیل هم تشخیص هر کدام از بیماری‌های مغز و اعصاب کار بسیار سخت و مهم است. به همین دلیل هم هست که متخصص مغز و اعصاب با انجام آزمایش‌هایی تخصصی به تشخیص این بیماری‌ها می‌پردازد.

چه بیماری‌هایی در حوزه مغز و اعصاب قرار می‌گیرند؟

پیش از هر چیز باید بگوییم که اصولاً سیستم عصبی بدن انسان به دو دسته کلی اعصاب مرکزی و اعصاب محیطی تقسیم‌بندی می‌شود که دسته اول مغز و نخاع و دسته دوم نیز اعصاب و نورون‌های عضلات را در بر می‌گیرند. با توجه به این توضیح باید بگوییم که تمامی بیماری‌هایی که به هر دلیلی هر کدام از این قسمت‌های عصبی بدن را درگیر کنند در واقع در حوزه اختیارات متخصصین مغز و اعصاب قرار می‌گیرند.

به همین دلیل هم باید بگوییم از آنجایی که اعصاب و سیستم عصبی در تمامی قسمت‌های بدن وجود دارند، بیماری‌های عصبی می‌توانند در تمامی اندام‌های بدن مثل پوست، عضلات، چشم، گوش، حلق، سیستم گوارشی و… را تحت پوشش خود قرار داده آن‌ها را درگیر نمایند. در نتیجه می‌توان نتیجه گرفت که طیف وسیعی از بیماری‌ها در حوزه کاری و تشخیصی متخصصین مغز و اعصاب قرار می‌گیرند.

برخی از مهم‌ترین بیماری‌های مغز و اعصاب شامل بیماری‌های درگیر کننده عروق مغزی، اختلالات حرکتی مثل پارکینسون، انواع تشنج، بیماری‌های از بین برنده سلول‌های عصبی مثل آلزایمر، انواع سر درد، بیماری‌های مربوط به آسیب‌های نخاعی، اختلالات خواب، تومور‌های مغزی، اختلالات تکلم و شنوایی، عفونت‌های سیستم عصبی و… می‌شوند.

چه زمانی به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم؟

یکی از مهم‌ترین سوالاتی که برای افراد پیش می‌آید آن است که دقیقاً چه زمانی باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنیم؟ این موضوع به ویژه در زمانی که گستردگی بیماری‌های مغز و اعصاب نیز مشخص می‌شوند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که به طور کلی مشاهده علائم بسیاری در بدن می‌تواند لزوم مراجعه به متخصص مغز و اعصاب را تعیین کند.

اگر شما هر یک از حالت‌های سردرد، سرگیجه، لرزش، درد‌های مزمن در هر قسمتی از بدن، احساس گزگز و مورمور، کاهش حس درد یا سرما مثل بی‌حسی، گرفتگی عضلات، اختلالات خواب، اختلالات در صحبت کردن، اختلالات در تفکر مثل اختلال تمرکز یا از دست دادن حافظه، تغییر ناگهانی در بینایی و شنوایی، افت سطح هوشیاری و… تجربه کردید باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه نمایید.

متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب و متخصص اعصاب و روان چه فرقی با هم دارند؟

غالباً بسیاری از افراد به طور مشخص نمی‌دانند که هر کدام از عناوین متخصص مغز و اعصاب، جراح مغز و اعصاب و همین‌طور متخصص اعصاب و روان چه تفاوت‌هایی با هم دارند و چه وظایفی را بر عهده دارند. به طور کلی باید بگوییم که متخصصین اعصاب و روان در رشته روان‌پزشکی تحصیل کرده و با کمک روش‌های دارویی و غیر دارویی به برطرف کردن و درمان انواع مشکلات مربوط به اعصاب و روان می‌پردازند. غالباً اختلالاتی که متخصصین اعصاب و روان با آن مواجه می‌شوند شامل افسردگی، اضطراب، اختلالات رفتاری، وسواس، ترک اعتیاد، اوتیسم، اختلالات یادگیری، اختلالات روابط جنسی و… می‌شوند.

پزشکانی که در رشته جراحی مغز و اعصاب نیز تحصیل می‌کنند نیز بعد از فارغ‌التحصیلی در دوره عمومی دانشکده پزشکی باید دوره‌ای ۵ تا ۶ ساله در حوزه جراحی مغز و اعصاب را پشت سر گذاشته و جراحی‌های مغز و ستون فقرات نیز آشنایی یابند. متخصصین جراحی مغز و اعصاب غالباً در درمان مشکلات و اختلالاتی همچون دیسک‌های کمر و اختلالات ستون فقرات، ضربه به سر و درمان جراحی خونریزی‌های مغزی، تومور‌های مغزی و نخاعی، ضایعات مغزی و… می‌کوشند.

در نهایت هم باید بگوییم همان‌طور که پیش از این اشاره شد پزشکان و متخصصین مغز و اعصاب در تشخیص و درمان اختلالات سیستم عصبی فعالیت کرده و قادر به انجام معاینات عصبی از گردن و سر، بررسی قدرت عضلانی و حرکتی، بررسی حافظه، تعادل، حرکت، گفتار و… خواهند بود. به همین دلیل هم بیماری‌ها و اختلالاتی که متخصصین مغز و اعصاب با آن‌ها روبه‌رو می‌شوند شامل سردرد، سرگیجه، تشنج، فراموشی و اختلالات حافظه، کمردرد، فلج صورت و دست و پاها، افت و اختلال سطح هوشیاری، اختلالات خواب، فلج مغزی و… می‌شوند.