به گزارش صلح خبر، پارک‌های علم و فناوری سازمان‌هایی هستند که به وسیله متخصصان حرفه‌ای با هدف افزایش ثروت جامعه از طریق تشویق و ارتقاء فرهنگ نوآوری و افزایش توان رقابت در میان شرکت‌های مبتنی بر علم و دانش ایجاد می‌شوند. مبنای ایجاد این پارک‌ها دستیابی به این هدف و ایجاد انگیزه از طریق اعمال مدیریت جریان دانش بوده است.
اولین پارک فناوری کشور مربوط به سال ۱۳۷۱ با ارائه پیشنهادی در زمینه تاسیس شهرک علمی و تحقیقاتی است و در همین سال این موضوع در شورای پژوهش‌های علمی کشور تصویب و در سال ۱۳۷۵ اساسنامه آن در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد.
در ادامه برای پارک فناوری پردیس در سال ۱۳۷۹ مطالعات مکان‌یابی، انجام و در سال ۱۳۸۰ شهر پردیس محل احداث آن انتخاب شد. این پارک وابسته به معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است. پس از آن پارک‌های علم و فناوری استان‌های آذربایجان شرقی، سمنان، خراسان، فارس، گیلان، مرکزی و یزد در سال ۱۳۸۱ با انحلال سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی استان‌ها و تبدیل آن به پارک ایجاد شدند.
آیین‌نامه تاسیس و راه‌اندازی پارک‌های علم و فناوری در سال ۱۳۸۱ در شورای گسترش آموزش عالی به تصویب رسید که در آن مقررات مربوط به تاسیس و اداره پارک‌ها تشریح شده است. همچنین آیین‌نامه ارزیابی و نظارت بر فعالیت‌های پارک‌های علم و فناوری (۱۳۸۸) نیز به استناد بند ۶ ماده ( ۸ ) آیین‌نامه تأسیس و راه‌اندازی پارک‌های علم و فناوری و به منظور ارزیابی فعالیت‌ها و نظارت بر حسن اجرای امور آنها به تصویب شورای گسترش آموزش عالی رسید که این آیین‌نامه جزئیات و معیارهای مربوط به ارزیابی عملکرد پارک‌های علم و فناوری را در بر دارد.
این روند موجب شده است که امروز با تعداد ۴۵ پارک علم و فناوری زمینه اشتغال بیش از ۵۶ هزار دانش آموخته دانشگاه‌های کشور فراهم شده است.
جایگاه ایران در شاخص نوآوری
بر اساس آخرین آمارها جایگاه ایران در شاخص جهانی نوآوری رشد داشته است، به گونه‌ای که رتبه جهانی ایران در این شاخص در سال ۱۳۹۲، ۱۰۴ بوده که این رتبه در سال ۲۰۱۱ به عدد نود و پنجم جهانی ارتقاء یافته است. رتبه ایران در این شاخص در سال ۱۳۹۹ به رده ۶۷ جهانی رسیده است.
روند توسعه پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد واحدهای فناور
تعداد پارک‌های علم و فناوری به عنوان مراکز توسعه فعالیت‌های دانش بنیان از ۳۳ پارک در سال ۱۳۹۲ به ۴۵ پارک در سال ۱۳۹۹ افزایش داشته است.
اولین پارک علم و فناوری خصوصی در سال ۱۳۹۶ و علاوه بر آن ۳ پارک دستگاهی وابسته به وزارتخانه‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات، نفت و جهاد کشاورزی در ۳ سال اخیر تاسیس شدند.
تعداد مراکز رشد از ۱۳۱ مرکز در سال ۱۳۹۲ به ۱۹۹ مرکز در سال ۱۳۹۹ رسید. به غیر از پارک‌های علم و فناوری، نزدیک به ۶۰ مرکز رشد در دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی راه اندازی شده است.
واحدهای فناور و دانش بنیان مستقر در پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد
تعداد واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری از ۳۴۰۰ واحد در سال ۱۳۹۲ به ۷ هزار و ۹۵۳ واحد در نیمه اول سال ۱۳۹۹ افزایش یافت. علاوه بر آن تعداد شرکت‌های دانش بنیان از ۱۱ مورد در سال ۱۳۹۲ به ۱۶۶۴ مورد در سال ۱۳۹۹ رسید.
اعتبارات هزینه‌ای پارک‌های علم و فناوری
اعتبارات هزینه‌ای مصوب ظرف مدت ۸ سال از ۱۳۹ میلیارد تومان در سال ۱۳۹۲ به ۳۸۰ میلیارد تومان افزایش یافته است که این امر نشان از رشد ۱۷۵ درصدی کل بودجه اختصاص یافته به پارک‌های علم و فناوری از ابتدای دولت یازدهم دارد.
اشتغال‌زایی واحدهای فناور
تعداد فناوران شاغل در پارک‌های علم و فناوری از ۱۹ هزار نفر در سال ۱۳۹۱ به بیش از ۵۶ هزار نفر در سال ۱۳۹۹ افزایش نشان می‌دهد.
۸۰ درصد از فناوران دارای مدرک کارشناسی به بالا و ۲۷ درصد از فناوران دارای مدرک کارشناسی ارشد و دکتری هستند.
فروش و صادرات
آمارها همچنین رشد و فروش صادرات محصولات دانش بنیان تولید شده از سوی شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری را نشان می‌دهد، به گونه‌ای که در سال ۱۳۹۸ تعداد ۵۱۳ فناوری از سوی پارک‌های علم و فناوری به کشورهای دیگر به ارزش بیش از ۹۸ میلیون دلار صادر شده است.
این میزان در سال ۱۳۹۶ بیش از ۲۶۲ میلیون دلار بوده است، ولی در سال ۹۷ به دلیل شرایط تحریم به ۶۹ میلیون دلار کاهش داشته است، ولی مجددا در سال ۹۸ رشد افزایشی نشان می‌دهد.
علاوه بر آن در سال ۱۳۹۸ بالغ بر ۱۳ هزار میلیارد تومان محصولات دانش بنیان توسط شرکت‌ها و واحدهای فناور مستقر در پارک‌های علم و فناوری به فروش رسیده است.
“استقلال کمیسیون دائمی پارک‌های فناوری و استقلال هیات امنای ۳ پارک علم و فناوری بزرگ کشور”، “اجرای برنامه گرنت فناوری با مشارکت ۲۵ پارک علم و فناوری با اعطای ۳۰ میلیارد تومان” و “واگذاری بیش از ۸۰۰ هکتار اراضی دانشگاه‌های کشور به پارک‌های علم و فناوری” از دیگر دستاوردهای پارک‌ها به شمار می‌رود.
ورود مؤسسات آموزشی، پژوهشی و فناوری بزرگ کشور به تاسیس پردیس علم و فناوری از دیگر اقدامات توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان است. دانشگاه فردوسی مشهد با همکاری پارک علم و فناوری خراسان رضوی، سازمان پژوهش‌های علمی و صنعتی ایران و دانشگاه امیرکبیر از جمله این مراکز آموزشی محسوب می‌شوند.
انتهای پیام
