اهمیت نذری دادن در ایام سوگواری محرم و صفر از گذشته تا امروز حفظ شده و مردم با توجه به شرایط مالی خود در این ایام از عزادارانی که در تکایا و مساجد حضور پیدا کرده‌اند، پذیرایی می‌کنند. تا قبل از دوران صفویه اطلاعات زیادی درباره نذری دادن در محرم وجود ندارد اما گفته می‌شود که اولین غذای رایج در این ایام، پلوی ساده، گوشت و ادویه بوده است. این نذر به علت کمبود برنج در آن زمان، به گروه خاصی از مردم و به اصطلاح اعیان‌ها اختصاص داشت که توانایی خرید این محصولات را داشتند. برای ادای نذر نیز صبح زود برنج را بار می‌گذاشتند و گوشت را می‌پختند وادویه را نیز به غذا اضافه می‌کردند و در بین مردم پخش می‌کردند. تقسیم غذا به این شکل بود که گروهی ظرف‌هایشان را پیشاپیش می‌فرستادند و بعد از آماده شدن غذا، صاحبخانه ظرف‌ها را پر می‌کرد و برای صاحبانش می‌فرستاد اما بخش بیشتری از غذا در میان فقرا و نیازمندان توزیع می‌شد که معمولاً جلوی در منزل صاحب نذر جمع می‌شدند.

نذر نان و ماست نیز نذر مهمی بود که در روز تاسوعا انجام می‌شد. این نذر شامل یک من نان و یک من ماست بود که هر سال هم یک واحد بر میزان نذری سال قبل اضافه می‌شد. نذر شله‌زرد نیز که هنوز هم  مرسوم است از نذورات پرطرفدار و جذاب ایرانیان زمان قاجار محسوب می‌شد که با برنج، شکر، روغن، زعفران و خلال بادام تهیه می‌شد.

نذری دادن در دوره قاجار متعلق به طبقه خاصی از جامعه نبود و هر کس با توجه به شرایط مالی خود در ایام عزاداری امام حسین (ع) غذای نذری می‌پخت. یکی از نذرهای معروف آن زمان هم آش نذری ناصرالدین شاه بوده است که در دربار و با نظارت شخص شاه پخته می‌شد. گفته شده است که احتمالاً این آش، نذر مادر شاه برای سلطنت پسرش بوده است.

در آش نذری شاه همه چیز پیدا می‌شد. گوسفند دوازده رأس، بره نه رأس، مرغ شصت قطعه، روغن بیست من، بادنجان، مغز بادام، اسفناج، کرفس، پیاز، کاهو، عسل، سیب، آبغوره، آب لیمو، ترب، تره، جعفری، شنبلیله، ترخون، نعناع، گلابی، هندوانه، گردو و … از ترکیبات این آش بودند.

اما نمی‌توان نقش زنان را در بسط و گسترش نذری‌های این ایام نادیده گرفت. زنان علاوه بر اینکه در پخت غذای نذری در تکایا مشارکت داشتند، دارای مراسم مستقل خود نیز بودند. زنان دوره قاجار و پهلوی معمولا مراسم کوچکی را در این ایام در خانه‌هایشان برگزار می‌کردند و برای برآورده شدن حاجتشان نذری می‌دادند. در واقع هر خانه‌ای هر چقدر که امکانات خانه و آشپزخانه‌اش اجازه می‌داد، غذایی را برای عزاداران امام حسین (ع) می‌پخت. انتخاب نوع غذا به عهده صاحب نذر بود. در این مراسم که خانم‌ها مدیریت را به طور کامل بر عهده داشتند از گوشت ذخیره‌شده که به آن قورمه می‌گفتند، استفاده می‌کردند که این گوشت بیشتر مناسب قیمه بود. یکی از دلایلی که امروزه غذای نذری قالب این ایام قیمه است به این موضوع برمی‌گردد. در واقع این خانم‌ها بودند که پای خورش‌های مختلف را به مراسم عزاداری باز کردند تا پذیرایی مناسبی از عزاداران حسینی داشته باشند.

انتهای پیام