درنا حسین‌زاده: اگر ساخت فیلمی از سوی اصغر فرهادی در سطح بین‌الملل موجب جلب توجه‌ها و دعوت جشنواره‌ها از این فیلمساز و یا خوشحالی دوستداران آثارش در ایران می‌شود، نگرانی گروهی را هم در داخل کشور به همراه دارد؛‌ گروهی که حاشیه‌سازی‌ها درباره این فیلم را از زمان حضور آن در جشنواره فیلم کن آغاز کردند و حالا با نزدیک شدن به زمان نمایش عمومی حجم حاشیه‌ها را بسیار بالا برده‌اند. نگرانی گروه دلواپس در دو عرصه بیشتر بروز پیدا می‌کند: اول، اکران عمومی فیلم در سالن‌های سینمای حوزه هنری و دوم، معرفی فیلم فرهادی به اسکار از سوی مسئولان سینمایی.

قراداد اکران با حوزه امضا شده است؟

علیرضا سرتیپی مسئولیت پخش فیلم سینمایی «فروشنده» را برعهده گرفته است، همان کاری که در مورد فیلم‌های قبلی این کارگردان «جدایی نادر از سیمین» و «گذشته» هم انجام داده بود. سرتیپی جمعه شب 29 مرداد ماه با حضور در برنامه «هفت» اعلام کرد «فروشنده» مانعی برای اکران در سینماهای حوزه هنری ندارد و در سینماهای این مجموعه اکران خواهد شد.

سرتیپی در شرایطی این خبر را اعلام کرد که طی هفته گذشته پخش «فروشنده» برای برخی مسئولان و دست‌اندرکاران حوزه هنری بسیار خبرساز شده بود. در اصل می‌توان اوج‌گیری موضع‌گیری‌های تند و تیز درباره فیلم «فروشنده» را به بعد از این نمایش خصوصی نسبت داد. بعد از این نمایش بود که در رسانه‌ها اخباری منفی درباره فیلم و قطعیت برای اکران نشدن آن در سالن‌های سینمای حوزه انتشار پیدا کرد.

نگرانی‌ها در مورد این وضعیت ادامه داشت تا آن‌جا که بالاخره سرتیپی در برنامه «هفت» اعلام کرد برای اکران «فروشنده» با حوزه هنری قرارداد امضا کرده است. خبری که البته فقط از سوی پخش‌کننده فیلم اعلام شده است و تایید نشدن آن از طرف مسئولان در حوزه هنری این تصور را به وجود می‌آورد که شاید هنوز جمع‌بندی نهایی در مورد اکران فیلم فرهادی صورت نگرفته و قرارداد به صورت قطعی امضا نشده است.

موضع‌گیری‌ها در مطبوعات منتقد

به فاصله یک روز از اعلام سرتیپی مبنی بر اینکه «فروشنده» در سینماهای حوزه هنری اکران می‌شود، نشریه یالثارت‌الحسین با انتشار متنی تاکید کرد حوزه هنری نباید تن به اکران فیلم فرهادی بدهد و روند ورود حوزه به ماجرای اکران فیلم را از دیدگاه خود چنین بیان کرد: «اصغر فرهادی مثل «سعید سهیلی» و «حسین فرحبخش» در مواجهه با چنین التهاباتی موضع انفعالی ندارد [اشاره به پایین کشیدن دو فیلم «گشت ارشاد» و «خصوصی» از پرده و ممانعت از اکران این فیلم‌ها در سینماهای حوزه هنری و شهرداری]، بلکه حیله‌گرانه‌تر رفتار می‌کند. اصلی‌ترین کاری که انجام دادند این بود که جلسه عقلایی برای اکران فروشنده تشکیل دادند که از چه حقه و ترفندی استفاده کنند و دست به دامن چه کسی شوند. سازندگان به این نتیجه رسیدند که پای یک نهاد ارزشی و انقلابی را وسط بیاورند و به این ترتیب با مشارکت یک نهاد انقلابی به سلامت از مسیر پر از سنگلاخ اکران فروشنده عبور کنند و بدین ترتیب با یکی از مدیران ارشد نهاد انقلابی وارد مذاکره یا به تعبیری بهتر معامله شدند. یکی از ترفندهای عجیب و اجرایی مدیر ارشد نهاد انقلابی «م.ح»، (طرف مذاکره و معامله فیلم فروشنده) چهار سال قبل این بود که با هدف تقویت جبهه فرهنگی انقلاب و تبادل نظر بیشتر با نویسندگان فرهنگی رسانه‌های انقلابی، مراسمی هفتگی با عنوان صبحانه کاری را راه اندازی کرد و با نیروهای تاثیر‌گذار جبهه فرهنگی انقلاب رابطه صمیمانه و نزدیکی برقرار کرد. این صبحانه‌های کاری در قدم نخست به این مهم منجر شد که کلیه انتقادات وارده به نحوه عملکرد نهاد انقلابی در رسانه‌های تاثیر گذار حذف شود و پس از مدتی طی یک قرارداد نانوشته، بخش اعظمی از اعضای گروه صبحانه‌کاری، جذب نهاد انقلابی شدند و سِمت‌های مختلفی به آنان واگذار شد. طرح تشویقی پنهانی که موجب شد رسانه‌های انقلابی از خیل نویسندگان موثر خالی شود و البته باقیمانده‌های فعال همچنان تحت سیطره و نفوذ «م.ح» فعالیت می‌کنند.»

غیر از موضوع همراهی حوزه هنری با فیلم که البته هنوز براساس سند و مدرک قطعی نشده است، دغدغده دیگری که در متن یالثارت دنبال شد، موضوع معرفی «فروشنده» به اسکار و تاکید براینکه نباید این اتفاق رخ دهد.

این رویه و نگاه در روز یکشنبه 31 مرداد در نشریه دیگری هم دنبال شد. روزنامه «جوان» هم در یادداشتی فرض معرفی «فروشنده» را به اسکار هشتاد و نهم اتفاقی ناخوشایند و حرکت در مسیری تکراری تلقی کرد که مانع ظهور و بروز استعدادهای جوان می‌شود. نویسنده متن «جوان» از ابراهیم ابراهیمیان و نیما جاویدی به عنوان استعدادهایی نام برد که به واسطه قرار گرفتن زیر پرچم فرهادی شرایط مطرح شدن را نیافته‌اند.

روزهای تعیین‌کننده تا اکران

روشن است که گروهی در سازمان‌ها و نهادهایی تمایلی به اینکه «فروشنده» به صورت گسترده اکران شود و به مراسم اسکار راه پیدا کند، ندارند و این را با جو‌سازی در مطبوعات آغاز کرده‌اند. غیر از این مساله به نظر می‌رسد تا شروع نمایش «فروشنده»، این گروه تلاشی برای ایجاد جو منفی علیه فیلم به صورت گسترده در رسانه‌ها و فضای مجازی انجام دهند،‌ اما اینکه این جو تا کجا پیش برود و چقدر برای اثر فرهادی دردسر ایجاد کند، نکته‌ای است که می‌تواند از سوی مدیریت سینما کنترل شود. به نظر می‌رسد مدیریت سینمای ایران در سال پایانی حضور خود با ایجاد شرایط اکران بی‌حاشیه برای «فروشنده» می‌تواند برگی قابل دفاع در کارنامه خود جای بگذارد.

5858