به گزارش صلح خبر، در فاصله آماده‌سازی ملزومات و مقدمات عملیات گسترده پس از عملیات «بدر»، کماکان فعال نگه داشتن جبهه‌ها لازم بود و دشمن نباید به حال خود رها می‌شد. با این هدف برخی از تعرضات و تحرکات نظامی خودی علیه دشمن بر اساس تدبیر عملیات محدود انجام گرفت تا با استفاده از فرصت به دست آمده، عملیات «والفجر ۸» به دور از هر گونه شتاب‌زدگی یا تأثیرگذاری فشارهای سیاسی نظامی خارجی به نحوی مناسب طراحی شود. همچنین مقرر شد سلسله عملیات محدود به‌گونه‌ای باشد که منجر به تعلل یا تأخیر در عملیات گسترده نشود. این عملیات‌ها به لحاظ نظامی، به سه دسته تقسیم می‌شدند: ۱- گشتی رزمی ۲- نفوذی ۳- محدود و استقراری.
تقسیم‌بندی یاد شده به میزان و استعداد نیروی خودی که در عملیات به کار گرفته می‌شود و نیز به کیفیت و ارزش زمین منطقه، متکی است.
در عملیات «گشتی رزمی» حداکثر تا یک گردان نیرو به کار گرفته می‌شود و هدف عمدتاً وارد آوردن تلفات و ضایعات به دشمن و احیاناً جمع‌آوری اطلاعات و یا گرفتن اسیر و سپس بازگشت به مواضع اولیه است.
در «عملیات نفوذی» از یک تا سه گردان نیرو به کار گرفته می‌شود و مانند عملیات گشتی رزمی پس از اجرای مأموریت، نیروها بدون استقرار در محل تک، به مواضع اولیه خود بر می‌گردند.
عملیات «محدو» به عملیاتی اطلاق می‌شود که در آن از یک تیپ تقویت شده به استعداد ۵ گردان تا دو لشکر تقویت شده، به استعداد ۲۰ الی ۳۰ گردان به کار گرفته می‌شود و نیروها پس از اجرای عملیات در مواضع تصرف شده استقرار می‌یابند.
مشخصه‌های عملیات محدود
۱ – بیش از ۳۰ تا ۴۰ گردان نیرو نیاز نداشته باشد.
۲ – تلفات خودی کم باشد تا آسیبی به عملیات گسترده وارد نسازد.
۳ – از نظر زمانی کوتاه و زود فرجام باشد.
۴ – دارای اهداف و ارزش نظامی اقتصادی باشد.
۵ – در راستای اهداف استراتژیک جنگ باشد.
۶ – پیروزی در آن تضمین شده باشد.
به‌طورکلی عملیات تاکتیکی محدود برای آماده ساختن زمینه عملیات گسترده و استراتژیک، با اهداف زیر طرح‌ریزی می‌شود:
۱ وارد کردن حداکثر تلفات و ضایعات به نیروهای دشمن.
۲ عقب راندن نیروی دشمن از اراضی اشغالی که کماکان در تصرف آنها باقی مانده است.
۳ به دست گرفتن ابتکار عمل و ایجاد تحرک در جبهه و خطوط عملیاتی.
۴ گرفتن فرصت و مجال فکر کردن از دشمن و تجزیه نیروهای آن.
۵ جمع‌آوری اطلاعات و شناسایی منطقه مورد تهاجم.
البته این‌ها بخشی از اهداف عملیات محدود است و بستگی به شرایط خاص سیاسی، اجتماعی و نظامی، اهداف دیگری ممکن است برای آن منظور شود.
در راستای انجام عملیات‌های محدود، در این دوره ارتش عملیات محدود «ظفر» و سپاه عملیات‌های محدود «قدس» ۱ تا ۵ را انجام داد. از سلسله عملیات قدس، ۴ عملیات در منطقه هورالهویزه و یک عملیات در جنوب دهلران به اجرا درآمد. این عملیات‌ها با هدف جلوگیری از آرامش دشمن، ممانعت از رکود جبهه‌ها و تقویت سازمان رزم طراحی شد.
توضیحات فرمانده وقت سپاه پیرامون ضرورت اجرای عملیات محدود
بروز مشکلات بسیار در آماده‌سازی منطقه فاو (به عنوان عملیات بزرگ سال ۱۳۶۴) در زمینه مهندسی، غافل‌گیری و …، زمان بیشتری را برای فراهم شدن مقدمات عملیات گسترده می‌طلبید ضمن آنکه بازتاب و تأثیر سیاسی نظامی عملیات «قدس ۱» موجب شد که از اوایل تیر ۱۳۶۵ عملیات محدود به موازات عملیات اصلی (فاو) مورد توجه قرار گیرد و اهمیت بیشتری به آن داده شود. فرمانده سپاه در جمع کلیه فرماندهان قرارگاه‌ها و یگان‌ها در ۳۰ خرداد ۱۳۶۴ ضمن بیان ضرورت اجرای عملیات‌های محدود، درباره هدف‌های آن گفت:
«… در رابطه با جنگ ما می‌بایستی سه برنامه اصولی داشته باشیم؛ اول عملیات محدود برای زنده نگه‌داشتن جنگ و به صدا در آوردن شیپور جنگ. هدف دوم، بالا بردن روحیه مردم و رزمندگان و قوی ساختن تیپ و لشکرهاست. تجربه ثابت کرده است، تیپ و لشکری که عملیات نمی‌کند به مرور از بین می‌رود، توانش فرسوده می‌شود، وضع روحی‌اش را از دست می‌دهد. در نبرد است که ما می‌توانیم سازماندهی را قوی کنیم و توان رزمی خود را بالا ببریم. پس یکی از خطوط کاری ما انجام عملیات محدود است.»
«مسئله بعدی فشار استراتژیک نظامی به رژیم عراق است. دشمن الآن خودش را به یک جنگ مخصوصی با ما عادت داده است و می‌فهمد که ما کجا عمل خواهیم کرد، بنابراین همه امکانات و تشکیلات را آنجا جمع کرده و مقابل ما قرار می‌دهد. خطوط دیگر غیر از این خطوط غیر فعال هستند. تنها خط فعال دشمن خطی است که احساس می‌کند می‌خواهیم عملیات انجام دهیم …حال اگر ما بیاییم تصور کنیم که مثلاً به صورت مداوم فرض کنیم ۱۵ یگان داریم، هر یگانی در هر ماه دو عملیات انجام دهد، در ماه ۳۰ عملیات می‌شود.
در این صورت، دشمن مجبور است یک فشار و یا یک جهت‌گیری جدیدی را به سازماندهی رزمی خودش بقبولاند. دشمن یا باید نیروهای احتیاط خودش را تقسیم و تکه‌تکه نماید… یا باید صبر کند، منتظر حمله بزرگ ما بماند که غافل‌گیر نشود، یا باید بیاید نیروهایش را تجزیه کند، و در مجموع جهت‌گیری و یک تغییر اساسی در سازمان رزم دشمن به‌وجود خواهد آمد. مجبور می‌شود گردان‌های اصلی‌اش را درخط بیاورد و در طول ۱۰۰۰ کیلومتر مرز، خودش را فعال کند، اما نمی‌تواند فعال شود. چرا که منتظر عملیات اصلی ما می‌باشد… اگر نخواهد بیاید در خط، عملیات محدود ما همه‌اش موفق است و اگر در خط بیاورد، ممکن است فکر کند ما در آینده عملیاتی انجام دهیم، آن موقع نیرویی که رفته در خط تا بخواهد مجدداً صرفه‌جویی در قوا بکند و بیاورد با عملیات اصلی مقابله کند، عقب می‌ماند. در مجموع، یکی از اهداف عملیات محدود فشار استراتژیک بر دشمن است.»
وی در ادامه صحبت خود، درباره جنب دیگری از عملیات محدود گبیان می‌کند: «عملیات محدود وقتی انجام می‌شود، عملیات مهم شما نیز با این‌ها قاطی است. یعنی دشمن می‌بیند شما در ۳۰ منطقه تحرک دارید، در ۳۰ منطقه حمله می‌کنید، آن موقع عملیات مهم شما در آن مناطق گم خواهد شد، لذا دشمن حساسیتش را از دست می‌دهد.»
محورهای اساسی اجرای عملیات محدود قدس
پس از مطرح شدن ضرورت عملیات محدود، در ۳۰ خرداد ۱۳۶۴ تمامی قرارگاه‌ها موظف شدند در منطقه خود، محل‌هایی را برای عملیات محدود و یا نفوذی تعیین کنند. قبل از این تاریخ نیز تصمیماتی اتخاذ شده بود. به عنوان مثال، پس از عملیات موفق «قدس ۱»، تصرف پاسگاه‌ها و کمین‌های منطقه «البیضه» در شرق دجله به تیپ‌های امام حسن (ع) و ۱۵۵ ویژه شهدا واگذار شد. در مجموع، در طی ماه‌های تیر، مرداد و شهریور نزدیک به ۲۰ نقطه و یا محور برای اجرای عملیات به شرح زیر مشخص گردید:
در جنوب؛ جزایر «ام‌الرصاص»، قطعه و سهیل در اروندرود، نقاطی در هور مانند البیضه و برخی کمین‌های عراق در هور، زید و نقاط دیگر.
در جبهه میانی؛ مناطقی از جمله کانی‌شیخ، چنگوله و قلاویزان.
در جبهه غرب؛ محورهای نوسود، چوارتا و غرب سورن و محور قصرشیرین.
چون همه یگان‌ها موظف به انجام عملیات محدود شده بودند، بدون استثنا مأموریت‌هایی به آنان واگذار شد؛ البته به پنج محور توجه بیشتری شد که از جمله آنها می‌توان به محورهای نوسود و چوارتا در غرب و البیضه، زید و جزایر ام‌الرصاص و سهیل در جنوب اشاره کرد.
انتهای پیام
