صلح خبر، گروه بین الملل، پیمان یزدانی: دیوان بین المللی دادگستری روز جمعه تصمیم خود را درباره ساخته شدن ۲۳۰ شهرک در کرانه باختری از جمله قدس شرقی از زمان اشغال سرزمین فلسطین توسط رژیم در سال ۱۹۶۷ اعلام کرد.
دیوان بین المللی دادگستری خاطرنشان کرد که ساخت و سازها و وجود سازه‌ها در این قلمرو به معنای “الحاق بالفعل” و همچنین “تبعیض و آپارتاید” احتمالی است.
حکم دیوان بین المللی اگرچه غیر الزام آور و صرفاً مشاوره‌ای است، اما فشار قانونی بیشتری بر رژیم اشغالگر وارد می‌کند.
برای روشن کردن این موضوع گفتگویی با پروفسور «حسین عسکری» اقتصاددان و استاد بازرگانی و امور بین‌الملل دانشگاه جورج واشنگتن داشته ایم که مشروح آن در زیر آمده است:
لطفاً کمی در مورد آنچه اخیراً در دیوان بین‌المللی دادگستری رخ داده و تاریخچه آن توضیح دهید؟
در سال ۲۰۲۲، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب قطعنامه‌ای از دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) خواستار نظر مشورتی درباره پیامدهای حقوقی ناشی از اشغال سرزمین‌های فلسطینی توسط رژیم صهیونیستی پس از سال ۱۹۶۷ شد.
جهان به طرز دردناکی آموخته است، شورای امنیت سازمان ملل یک نهاد سیاسی است که تحت سلطه پنج عضو دائمی است که ابزار حق وتو را در اختیار دارند. وقتی صحبت از رژیم صهیونیستی به میان می‌آید، ایالات متحده آمریکا از حق وتوی خود برای محافظت از تخلفات این رژیم استفاده می‌کند دیوان بین المللی دادگستری در نظر خود گفت که اشغال چندین دهه اسرائیل بر سرزمین فلسطین غیرقانونی است و باید هرچه سریع‌تر به پایان برسد. رژیم صهیونیستی از سال ۱۹۶۷ کرانه باختری از جمله بیت المقدس شرقی را اشغال کرده و شهرک‌های غیرقانونی ساخته و گسترش داده است. در این بیانیه آمده است که اسرائیل موظف است فوراً تمام فعالیت‌های شهرک سازی جدید را متوقف کند و تمامی شهرک نشینان را از سرزمین‌های اشغالی فلسطین تخلیه کند.
اما توجه داشته باشید که نظر دیوان بین‌المللی دادگستری هیچ قدرت قانونی ندارد و صرفاً یک نظر مشورتی است و مجمع عمومی سازمان ملل متحد (۱۹۳ کشور عضو) هم نمی‌تواند از زور برای احیای حقوق فلسطینیان استفاده کند.
پاسخ اسرائیل به این حکم چه بود؟
نتانیاهو در صفحه X مدعی شد: مردم یهود در سرزمین خود، از جمله در پایتخت ابدی ما اورشلیم و نه در یهودا و سامره (کرانه باختری)، سرزمین تاریخی ما، اشغالگر نیستند.
واکنش نتانیاهو با غرور همراه است و نشان دهنده تحقیر سازمان ملل و نهاد مهم آن، دیوان بین‌المللی دادگستری است. برخی از اعضای سازمان ملل از این اظهارات آزرده خاطر خواهند شد.

همانطور که گفتید، حکم دیوان بین‌المللی دادگستری هیچ الزام قانونی ندارد، پس چگونه باید رژیم اسرائیل مجبور شود تا به قوانین بین المللی احترام بگذارد؟
دستیابی به نتایج چشمگیر برای فلسطینی‌ها به شورای امنیت سازمان ملل متحد (UNSC) بستگی دارد. بله، شورای امنیت سازمان ملل قدرت اجرای این نظر دیوان بین المللی دادگستری را دارد که برای همه اعضای سازمان ملل الزام آور است. ماده ۲۵ منشور سازمان ملل متحد می‌گوید که اعضا با پذیرش و اجرای تصمیمات شورای امنیت موافقت می‌کنند. شورای امنیت می‌تواند از اقدامات اجرایی مانند: تحریم‌های اقتصادی، تحریم‌های تسلیحاتی، مجازات‌های مالی، ممنوعیت سفر، قطع روابط دیپلماتیک، محاصره و از همه مهم‌تر اقدام نظامی جمعی برای تحمیل تصمیم شورای امنیت استفاده کند.
اگر جهان متعهد به صلح و عدالت است، وقت آن است که بیدار شود. سازمان ملل متحد با ساختار شورای امنیت خود دچار مشکل شده است. هر یک از پنج کشور می‌توانند اراده ۱۹۲ عضو باقی مانده را نفی کنند. اما همانطور که جهان به طرز دردناکی آموخته است، شورای امنیت سازمان ملل یک نهاد سیاسی است که تحت سلطه پنج عضو دائمی است که ابزار حق وتو را در اختیار دارند. و وقتی صحبت از رژیم صهیونیستی به میان می‌آید، ایالات متحده آمریکا از حق وتوی خود برای محافظت از تخلفات تل آویو و تضعیف نهاد و اراده جمعی اعضای آن سو استفاده کرده است. ایالات متحده حدود ۴۰ بار از حق وتوی خود برای جلوگیری از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل که در آنها انتقادی از رژیم صهیونیستی بوده، استفاده کرده است.
به طور خلاصه، ما نباید منتظر بمانیم تا شورای امنیت سازمان ملل کار درست را انجام دهد و به اجرای نظر دیوان بین المللی دادگستری رأی دهد، زیرا ایالات متحده مطمئناً آن را وتو می‌کند و اگر به طور معجزه آمیزی آمریکا تصمیم به انجام این کار بگیرد، بریتانیا به جای آن از وتوی خود استفاده خواهد کرد.
اگر جهان متعهد به صلح و عدالت است، وقت آن است که بیدار شود. سازمان ملل متحد با ساختار شورای امنیت خود دچار مشکل شده است. هر یک از پنج کشور می‌توانند اراده ۱۹۲ عضو باقی مانده را نفی کنند. و هنگامی که صحبت از مسائل مربوط به رژیم صهیونیستی می‌شود، ایالات متحده مقصر است – ایالات متحده. رؤسای جمهور و اعضای کنگره کورکورانه از تل آویو با تسلیحات، پول و حمایت سیاسی به دلیل قدرت لابی یهودی در ایالات متحده حمایت می‌کنند. لابی از پول خود برای اعمال بی رحمانه برنامه‌های طرفدار رژیم صهیونیستی استفاده می‌کند. کشورهای مسلمان و به ویژه کشورهای ثروتمند عربی حاشیه خلیج فارس می‌توانند از پول و نفت خود برای مقابله با لابی یهودی استفاده کنند، اما تقریباً هیچ کاری انجام نمی‌دهند. آنها باید در مقابل ایالات متحده بایستند – سفیران خود را از واشنگتن فراخوانده و تمام نیروهای آمریکایی را از خاک خود بیرون کنند – تا زمانی که فلسطینیان عدالت را دریافت کنند. در غیر این صورت هیچ اتفاق خاصی نخواهد افتاد.
تبعات و تأثیرات جانبی حکم غیر الزام آور اخیر دیوان بین المللی دادگستری برای رژیم صهیونیستی چه می‌تواند باشد؟
با این حال، تصمیم ICJ تأثیرات حاشیه‌ای مهمی در تعدادی از زمینه‌ها خواهد داشت، زیرا کشورها می‌خواهند میزان تعامل خود با اسرائیل را کاهش دهند. من در درجه اول معتقدم کشورهای بیشتری کشور مستقل فلسطین را به رسمیت خواهند شناخت، چیزی که حداقل نمادین است، و عده‌ای دیگر از کشورها روابط دیپلماتیک خود با اسرائیل را کاهش خواهند داد. دوم، بیشتر تامین‌کنندگان سخت‌افزارهای نظامی، عمدتاً در اروپا، فروش تسلیحات خود به اسرائیل را کاهش خواهند داد. سوم اینکه، من فکر می‌کنم کشورهای عرب خلیج فارس همکاری اطلاعاتی خود با اسرائیل را کاهش دهند تا در معرض انتقاد داخلی قرار نگیرند. چهارم، من معتقدم که کلیت به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی برای آینده قابل پیش بینی متوقف خواهد شد. پنجمین و مهمتر از همه، من امیدوارم که کشورهای عربی در مدت کوتاهی موضعی متحد علیه رژیم صهیونیستی اتخاذ کنند – در مورد قطع روابط تجاری و دیپلماتیک – و در پشت صحنه برای تشویق ایالات متحده به تغییر سیاست‌های خود در مورد اسرائیل تلاش کنند. .
به طور خلاصه، من فکر می‌کنم که این یک تصمیم خوشایند از سوی دیوان بین المللی دادگستری بود. با این حال، فوراً نتایج چشمگیری را که هر انسان منطقی از آن خرسند باشد، به بار نخواهد آورد – یک کشور فلسطینی قابل دوام، با غرامت به فلسطینی‌ها برای از دست دادن اموال و رنج آنها در تمام این سال‌ها. اما این سنگ بنای مهم دیگری برای محدود کردن رژیم صهیونیستی و ایالات متحده آمریکا ایجاد خواهد کرد.