شانزدهمین نشست از مجموعه نشست های همایش ” ایمان و چالش های عصر جدید” با موضوع «خود ایمانی درعصر جدید» به همت انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه، دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران و با همکاری کمیته برگزاری کرسی های آزاداندیشی حوزه های علمیه برگزار شد.
دکتر احمد شاکرنژاد، عضو هیأت علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، در این نشست عنوان کرد: رواج جملات به خودت ایمان بیاور، به توانایی خودت ایمان داشته باش، به اهداف زندگیت ایمان بیاور، به ندای درونت گوش بده و به آن ایمان بیاور و … در ذهن ایجاد می کند که آیامعنای ایمان در این موارد همان ایمان دینی است؟ آیا ایمان به خود جای ایمان به خدا، رسول و وحی نشسته است؟ شیوه ایمان ورزی در این جملات چیست آیا همان تعبد است؟ چرا این جملات امروزه تا این حد رایج شده است؟
وی با بیان اینکه دراین نشست سعی می شود پاسخی به سوالات فوق داده شود، افزود: برای دقت ابتدا جملات فوق دسته بندی می شود و انواع خود ایمانی بیان شده و تحلیل می گردد، سپس ریشه های فکری خود ایمانی در عصر جدید معرفی می شود تا بدانیم این جملات چرا تا این حد رواج یافته اند و در منابع اسلامی کدام وجه از وجوه خود ایمانی را می توان یافت و کدام یک از این وجوه در منابع اسلامی نیست.
عضو هیأت علمی پژوهشکده اخلاق و معنویت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، اظهارکرد: در عصر جدید خود ایمانی به سه شکل تغییر ماهیت ایمان، تغییر روش ایمان ورزی و تغییر متعلق ایمان رخ نموده است که هر کدام از این موارد به چند دسته مختلف تقسیم میشوند.
وی با اشاره به اینکه تغییر ماهیت ایمان در فرهنگ عصر جدید به دو شکل است، گفت: سیالیت ایمان در فرهنگ عصر جدید، قابل جمع شدن ایمان با شک است البته در سنت اسلامی هم در مقام نظری ایمان با تردید قابل جمع است اما در مقام عمل فرد مومن تردیدی در عمل به دستورات ندارد اما در ایمان عصر جدید جوهر ایمان واقعی شک در نظر و عمل است و مباحثی چون تمجید شک به جای قطعیت و یا سیالیت به جای یقین از این نوع است.
وی تبدیل چالش کفر- ایمان به چالش اضطراب – آرامش را از اشکال دیگر تغییر ماهیت ایمان دانست و گفت: چالش کفر و ایمان مربوط به تصور خدای متشخص است؛ اما در تصور خدای غیر متشخص بحث کفر و گناه و شرً مطرح نیست و خدا در تصور غیر شخصی انعکاس وجود ما است پس یا آن را درک می کنیم و آرامش داریم و یا آن را درک نکرده و اضطراب داریم.
شاکرنژاد دررابطه با تغییر روش ایمان ورزی گفت: در ادیان ابراهیمی مومن یک چارچوب دینی را انتخاب کرده و در قالب آن ایمان می ورزد اما در فرهنگ عصر جدید چارچوب های دینی یا کلا نفی می شوند و یا تلفیق و هماهنگ سازی بین چند چارچوب دینی بر اساس درک شخصی انجام می گیرد (ایمان تلفیقی یا سیالیت ایمان)
وی با بیان اینکه تغییر متعلق ایمان در فرهنگ عصر جدید از خدا به خود به ویژه در ادبیات موفقیت، خودیاری، روانشناسی عامه، معنویت بازاری نمایان است، عنوان کرد: در جریان جزم اندیشانه قانون جذب تفکر نو، انرژی درون و موفقیت و جریان نسبی گرایانه سلوک انفسی، خود به عنوان متعلق ایمان معرفی می شود و این متعلق جدید گاهی در طول و گاهی در عرض خداوند قرار می گیرد و گاهی تعبیر حقیقی و گاهی مجازی است؛ اما بر اساس شش تحلیلی که در این بخش ارائه می شود هر دو حالت آن جدید بوده و در قرآن و روایات سابقه ندارد.
وی افزود: بر اساس تحلیل ها، تغییر متعلق باور از خدا به خود ریشه در فرهنگ عصر جدید دارد که خود تلفیقی از روان شناسی عامه، ادیان ابتدایی، پانتئیسم و مونیسم، فلسفه های انسانگرا(انسان محوری و خود محوری یونانی مآب) و اقتصاد لیبرال سرمایه داری است.
انتهای پیام
