برترین‌ها: «آن شب» از جمله فیلم‌های بخش نگاه نو است که در سودای سیمرغ هم رقابت می‌کند. فیلمی به کارگردانی کوروش آهاری و تهیه‌کنندگی شهاب حسینی. «آن شب» از جمله فیلم‌های مستقلی است که احتمالا در اکران عمومی بتواند رابطه خوبی با تماشاگران برقرار کند.

مهم‌ترین نکاتی که «آن شب» را بدل به فیلمی خاص در جشنواره امسال کرده و عامل اصلی موفقیتش در اکران عمومی هم خواهد شد، را بررسی کرده‌ایم.

سینمای ژانریک

مقوله ژانر در سینمای ایران معنا و مفهوم چندان دقیقی ندارد. یعنی همیشه چند ژانر خاص مورد توجه فیلمسازان بوده است و عموما در همان زمینه فیلم ساخته‌اند. ژانر واقعگرایانه یا رئالیستی و کمدی دو نوعی هستند که بیش از باقی در سینمای ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند و دیگر ژانر‌های سینمایی در ایران کاربرد محدودی دارند.

یکی از نکات ویژه «آن شب» همین خصلت ژانریک گونه آن است. «آن شب»» به عنوان یک فیلم ترسناک در دسته‌بندی ژانر هارور یا وحشت قرار می‌گیرد. یکی از ژانر‌هایی که در سینمای ایران بسیار فقیر و ضعیف است و کمتر به آن پرداخته شده. آثار ترسناکی که ساخته شده‌اند عموما کیفیت خوبی نداشته‌اند. نه به اندازه کافی رعب‌آور بوده‌اند و نه توانسته‌اند داستانی باورپذیر را به فیلم تبدیل کنند. در بیشتر موارد هم به دلیل ضعف روایی و کمبود امکانات ساختاری همان چند صحنه ترسناک آن خنده‌دار از آب درآمده و فیلم را تبدیل به یک کمدی ناخواسته کرده است.

کوروش آهاری، اما فیلمی ساخته که می‌توان آن را زیرشاخه ژانر وحشت دانست. اکثر ویژگی‌های ژانر را دارد و ساختش به‌اندازه‌ای استاندارد و خوب هست که یک کمدی ناخواسته از آب درنیامده باشد. «آن شب» در بسیاری از لحظات خود تماشاگر را می‌ترساند و می‌توان آن را از اولین فیلم‌های ژانر وحشت سینمای ایران دانست. قدم بزرگی در نوع خود محسوب می‌شود.

فیلم دورگه

همانطور که می‌دانید شهاب حسینی یک کمپانی فیلمسازی در ایران و آمریکا تاسیس کرده به‌نام «ندای هفت آسمان» و «آن شب» از جمله اولین تولیدات رگه آمریکایی این کمپانی است که در آمریکا فیلمبرداری شده. همچنین تهیه‌کننده فیلم آمریکایی است. این مسئله باعث می‌شود فیلم در زمینه بین‌المللی موقیعیت مطلوبی پیدا کند. ضمن اینکه استفاده از امکانات سینمای آمریکا به درآوردن افکت‌ها و جلوه‌های ترسناک فیلم کمک شایانی کرده است.

همچنین لوکیشن متفاوت «آن شب» هم ظاهر آمریکایی فیلم را بیشتر به‌رخ می‌کشد و باعث می‌شود تماشاگر ناخوداگاه در حین تماشای آن ذهنش سمت فیلم‌های ترسناک آمریکایی برود.

وحشت

مهم‌ترین نکته‌ای که درباره ترسناک بودن فیلم باید به آن اشاره کرد در تلاش فیلمساز برای ساخت فضا و اتمسفری است که کلیت‌اش دلهره‌آور باشد. یعنی علاوه برصحنه‌های ترسناک متعدد، روایت فیلم باعث می‌شود دلهره‌ای دایمی در طول فیلم در دل تماشاگر بیفتد.

دانش سینمایی کارگردان و شناختش از ژانر ترسناک در این زمینه الهام بخش است. جنس تعلیق‌های فیلم هیچکاکی است ضمن اینکه او از نما‌هایی که معروف به نمای هیچکاکی هستند و ریشه در «سرگیجه» و «روانی» دارند، زیاد استفاده می‌کند و گذشتن داستان در یک هتل هم تماشاگر را به یاد «درخشش» کوبریک می‌اندازد. فیلمساز سعی کرده به فیلم‌های مورد علاقه‌اش ادای دین کند و از تاریخ سینما در فیلم بهره ببرد.

شهاب حسینی

شهاب حسینی در سال‌های اخیر با فیلم اولی‌های زیادی همکاری کرده است. چه در مقام ستاره و چه در مقام تهیه‌کننده. حضور او خصوصا جلوی دوربین به فروش این فیلم‌ها کمک شایانی می‌کند. («نبات» یکی از نمونه‌های دم‌دستی چنین فیلم‌هایی است.)

در «آن شب» هم حضور حسسنی در جلوی دوربین باعث شده تا بازی خوب او تماشاگر را بیشتر در فیلم غرق کند و مطمئنا تاثیر بسزایی در آمار فروش فیلم خواهد داشت.

راز‌های پنهانی

یکی دیگر از نکات «آن شب» تلاشش برای درونی کردن ترس در شخصیت‌پردازی است. هرچند عامل دلهره‌آور بیرونی است و از یک تتو و تصادف شروع می‌شود، اما به‌مرور و با پیش رفتن قصه می‌فهمیم که مبنایی درونی، ذهنی و روانکاوانه دارد. این راز‌های پنهانی شخصیت‌های اصلی است که آن‌ها را در این منجلاب گیر انداخته و راه فراری نیست مگر اعتراف و پرده‌دری از راز‌های پنهانی.

آهاری با شخصی و ذهنی کردن عامل ترس می‌خواهد پا را فراتر بگذارد و به ساحت ویژه‌ای از ژانر وحشت دست پیدا کند. اینکه یک کارگردان جوان و فیلم اولی چنین جسارت و جاه‌طلبی دارد، بسیار امیدوارکننده به‌نظر می‌رسد.