روزنامه ایران – ترانه بنی یعقوب: «عرضه جدیدترین آب معدنی روز دنیا، محصول کشور فرانسه برای نخستین بار در ایران.» این پلاکاردی است که در یکی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ تهران دیده می‌شود. در نزدیکی این پلاکارد قفسه‌ای هست که انواع و اقسام آب خارجی در آن چیده شده. به ردیف آب‌ها نگاهی می‌کنم و با خودم فکر می‌کنم خب فقط آب خارجی در کشور نداشتیم که آن هم رسید. حالا اینکه آب فرانسه با آب معدنی اعلای ایرانی چه فرقی دارد را دقیقاً نمی‌دانم. املاحش بیشتر است؟ شاید خاصیت جوان کنندگی دارد؟ کسی چه می‌داند.

 

لابد وقتی آب فرانسوی می‌خوری می‌توانی چشمانت را ببندی و تا کافه‌های ساحل چپ پاریس بروی. تا لب رود سن و خلاصه کلی احساس خارجی بودن کنی. به قفسه آبها دوباره نگاهی می‌اندازم؛ این بار خریدارانه. از پاریس، استانبول و دیگر شهرها هم هست. چندان از برندها سر در نمی‌آورم، اما قیمت‌های نجومی را می‌فهمم. یک شیشه آب معدنی حدود 330  سی‌سی‌ فرانسوی 9هزار تومان و قیمت نیم لیترش ۱۱ هزار تومان. بهترین آب ایرانی با بسته‌بندی اعلا اما فقط 2 هزار تومان.

 

 

مرد جوانی که مثل من از دیدن آبهای خارجی حیرت‌زده شده یکی از شیشه‌ها را در دستش می‌چرخاند: «مگر آب عمومی کشور فرانسه با آب‌های رایج و خوب ایران چه تفاوتی دارد که باید در رده‌ اقلام وارداتی قرار بگیرد؟ چرا باید از کشور پول خارج شود و به ازای آن آب وارد شود؟» مرد دل پردردی دارد، آنقدر که راحت حاضر نیست از این قفسه پرماجرا بگذرد: «شما بگو فرق این آب با آب معدنی دماوند چیه؟ چه فرقی دارد؟ خانم من برای همین واردات بیکار شدم. من و خیلی دیگر از همکارانم شیرینی فروشی داشتیم اما آنقدر شکلات خارجی و بیسکوییت خارجی آوردند که همه ما را نابود کردند. حالا هم گیر داده‌اند به آب خارجی و نان خارجی. حتماً ثروتمندها از اینها می‌خورند که می‌خواهند برایشان بیاورند.»

 
حرف‌های این آقا که اتفاقاً دل پردردی دارد، کم بیراه هم نیست. این روزها اگر در بازارهای کشور بگردید از این کالاهای لوکس خارجی کم نمی‌بینید. کالاهایی که گاه خودشان و قیمت‌شان حسابی برق از کله آدم می‌پراند. یکی از همین کالاها که چند روز پیش برق از کله من یکی پراند، هویج امریکایی بود. باورتان می‌شود، کسی بخواهد هویج ایرانی نخرد و به جایش هویج امریکایی بخرد. آن هم بسته‌ای 90 هزار تومان؟ خانمی مقابل یکی از فروشگاه‌های لوکس تهران بین آواکادو، بلوبری و چند کالای کمترمعروف، دنبال هویج امریکایی می‌گردد. آقای فروشنده هم که انگار به یک پیروی بزرگ دست یافته، فوری به ته فروشگاه می‌رود و با یک بسته پراز هویج برمی‌گردد. هویج امریکایی، قیمت 90 هزار تومان؛ با آدرسی از مزارع کالیفرنیا.

 

فوری یادم می‌آید که عرضه همین محصول در فروشگاه‌های شهروند، کلی خبرساز شده بود تا جایی که مسئولان این فروشگاه مجبور شدند، توضیح دهندهویج امریکایی نه تولید کشور امریکا که محصول مزارع ساوه است. هویج امریکایی کوچکتر و نارنجی‌تر از هویج‌های وطنی است اما اینکه یک کیلو هویج 90 هزار تومان باشد در ذهنم نمی‌گنجد. خانم برایم توضیح می‌دهد: «این هویج‌ها ارگانیک است و در تولید آنها از هیچ کود شیمیایی استفاده نشده. مثل محصولات داخل که همه کود شیمیایی دارند، نیست.» فکر می‌کنم لابد این هم راه حلی است که مافیای واردات کالا برای تبلیغ پیدا کرده و بیشتر محصولات وارداتی با قیمت گران را با عنوان محصولات ارگانیک بدون مواد نگهدارنده و شیمیایی به مردم قالب می‌کند.

 

حالا شاید در کشت برخی محصولات کشاورزی واقعاً از روش‌های ارگانیک استفاده شده باشد اما این طور هم نیست که هر محصولی که در بازار ایران هست و به قیمت گران فروخته می‌شود از روش‌های کشت ارگانیک برای پرورش‌اش استفاده شده باشد. چند روز پیش هم یکی از خریداران سوپر مارکتی در نزدیکی محل کارم از آقای فروشنده پرسید: «ماست ترکیه‌ای دارید؟» فروشنده که انگاراصلا دلش نمی‌خواست مشتری‌اش را از دست بدهد، کلی یخچال و قفسه‌ها را زیر و رو کرد تا برای مشتری ماست خارجی یا ترکیه‌ای پیدا کند. آیا واقعاً ما نیاز به ماست خارجی داریم؟ راستی ماست خارجی یا ترکیه‌ای چه تفاوتی با ماست تولید داخل دارد؟

 

خانمی را می‌بینم که در یکی از فروشگاه‌های معروف زنجیره‌ای دائم یک بسته پشمک را بالا و پایین می‌برد. شماره بهداشتی و آدرس روی بسته‌بندی و… نشان می‌دهد پشمک خارجی است. خانم که بعد از شنیدن قیمت پشمک دوباره آن را به قفسه‌اش برمی‌گرداند زیر لب می‌گوید: «حالا پشمک حاج عبدالله خودمان چه عیبی دارد که باید پشمک خارجی بخوریم؟ خانم دیگری که کمی آن سوتر ایستاده و کلی ادویه و چاشنی سالاد خارجی در دست دارد، این طور جوابش را می‌دهد: «ببین همان پشمکی که دستت بود چه بسته‌بندی قشنگی داشت! من هم همه این چاشنی‌ها و ادویه‌ها را به خاطر بسته بندی‌اش برداشته‌ام. باور کنید یا نکنید خیلی‌ها جنس خارجی می‌خرند فقط به خاطر بسته‌بندی زیبایش. همه چیز که کیفیت نیست، گاهی هم باید به زیبایی و نحوه عرضه محصولات توجه کرد.»

شاید با خودتان بگویید اینکه موضوع جدیدی نیست و سال‌هاست انواع و اقسام جنس خارجی بازار کشور را اشباع کرده. از شامپوی خارجی بگیرید تا شکلات خارجی و انواع و اقسام ادویه‌های خارجی و… حالا هم ماست، پشمک، هویج و آب خارجی. ولی باور کنید هیچوقت مثل الان جنس و برند خارجی خوردن و پوشیدن ارزش نبوده، حالا شده این برند خارجی یک شیشه آب معدنی اعلای فرانسوی باشد یا هویج امریکایی.