محمد‌حسین نجاتی: گرما در نخستین روزهای تابستان خوزستان را بیش از پیش به خود کرده است. امروز میزان گرما به حدی رسید که استانداری خوزستان در برخی شهرهای این استان ساعات اداری را کاهش داد و همزمان بحث‌های مربوط به جیره‌بندی آب در این استان به کلی تکذیب شد. در همین رابطه، استاندار خوزستان با تاکید بر این‌که هيچ كمبود آب شربی در خوزستان نداريم، گفت: دستور سهميه‌بندی آب در خوزستان صحت ندارد.

اما نکته حایز اهمیت در این روزهای داغ خوزستان، این است که آیا ایران هر روز بیش از گذشته به روند گرمایش زمین نزدیک می‌شود؟
پاسخ به این سوال از سوی بخش زیادی از متخصصان اقلیم شناسی و مسئولان محیط زیست، مثبت است. در همین زمینه، مجید شفیع پور رئیس مرکز امور بین الملل و کنوانسیون های بین المللی سازمان حفاظت محیط زیست می‌گوید: دما در ایران با دارا بودن اقلیم خشک و نیمه خشک از 1.5 درجه سلیسیوس هم گرمتر شده است که این بسیار جلوتر از پیش بینی جهانی است و تاثیر آن بر منابع آبی و بروز گرد و غبار خود را نشان می دهد.

در واقع گرمایش زمین پدیده‌ای جهانی است که کل کره زمین را دربرمی‌گیرد، اما در نوار بیابانی شمالی کره زمین که ایران هم در آنجا قرار گرفته، بیشتر نمود دارد. تقریبا از ترکیه به سوی عرض‌های جغرافیایی شمالی‌تر آب‌و‌هوا مناسب است و از سمت کشورهای عربی تا آفریقا بیابان گسترده شده است. این مناطق بیابانی به‌دلیل شدت تبخیر، بخار آب و بارندگی ندارند. در چنین مناطقی کافی است بادی بوزد و ریزگردها را به‌وجود آورد. از قضا کشور ما نیز درست در همین ناحیه جا خوش کرده است؛ در نوار بیابانی نیم‌کره شمالی (بالای خط استوا) که به کم‌آبی شهرت دارد. درست همانجایی که از خشکسالی و گرمایش هوا بیشترین تاثیر را می‌پذیرد. به‌عبارت دیگر هرچند دیگر مناطق از جمله قاره اروپا نیز متأثر از گرمایش جهانی گرم می‌شود، اما اثراتش دیرتر از مناطقی مانند کشور ما که در شرایط عادی هم مشکل کمبود‌آب دارد، محسوس است. پس دور از ذهن نیست اگر بگوییم گرمایش هوا برای کشورهایی مثل ایران که در مناطق خشک و نیمه‌خشک قرار دارند، بسیار کشنده است و محیط زیست را از بین می‌برد

گرمایی که این‌روزها خوزستان تحمل می‌کند
علاوه بر این، مدیرکل هواشناسی خوزستان با اشاره به تداوم روند افزایش دما در استان گفت: دمای هوای اهواز و برخی شهرستان‌ها طی روز چهارشنبه و پنجشنبه به 51 و 52 درجه می‌رسد.
کوروش بهادری می‌گوید:‌روز سه شنبه این هفته دمای 49 و 50 درجه‌ای در بسیاری از نقاط استان نظیر شهرستان‌های اهواز، شوش و امیدیه را شاهد بودیم. بررسی نقشه‌های پیش‌یابی نشان می‌دهد با تشدید الگوی تابستانه طی روزهای چهارشنبه و پنجشنبه، در برخی نقاط استان دمای هوا از مرز 50 درجه تجاوز خواهد کرد.
وی افزود: همچنین دمای هوا در برخی نقاط نظیر اهواز، آبادان، خرمشهر، شوش، هندیجان، شوشتر و ماهشهر طی روز پنجشنبه به 51 و 52 درجه سانتی‌گراد خواهد رسید.
مدیرکل هواشناسی خوزستان عنوان کرد:‌ با توجه به پیش‌بینی افزایش دمای بالای 50 درجه به مردم شریف استان صرفه‌جویی در مصرف آب و برق به ویژه در ساعات اوج مصرف توصیه می‌شود؛ همچنین به مردم توصیه می‌کنیم به منظور جلوگیری از گرمازدگی از ترددهای غیرضروری در حوالی ظهر تا اوایل غروب اجتناب و کشاورزان نیز آبیاری مزارع و اراضی خود را به اوایل صبح و اوایل شب موکول کنند. بهادری با بیان این‌که پیش‌بینی می‌شود در هفته آینده نیز همچنان دمای بالای 50 درجه را در استان تجربه کنیم، افزود:‌ در شبانه‌روز گذشته ایذه با 27 درجه سانتی‌گراد خنک‌ترین نقطه استان بود.

گرمای خوزستان، چرا؟
پیش از این نیز ناصر کرمی، اقلیم‌شناس و مدرس دانشگاه برگن نروژ در همایش “بررسی پیامدهای انتقال آب کارون” که سال گذشته در اهواز برگزار شده بود، نسبت به گرم شدن هوا در خوزستان هشدار داد و گفت:” اگرچه بر اساس پیش‌بینی‌های جهانی در سال 2070 شاهد گرم شدن 2 درجه‌ای کره زمین خواهیم بود ولی اکنون در برخی شهرهای استان این پدیده قابل مشاهده است. بنابراین اگر گفته می‌شود که دمای زمین 3 درجه افزایش پیدا می‌کند، باید بدانیم که منطقه ما 5 درجه گرم‌تر خواهد شد.
وی که انتقال آب کارون و دیگر رودخانه‌های استان،تخریب محیط‌زیست استان و تأثیر صنایع موجود را از عوامل بروز این وضعیت دانسته است با ابراز نگرانی عنوان کرده بود: “نگرانیم با تداوم این وضعیت، خوزستان دیگر جایی دلچسب برای زندگی کردن نباشد.”
البته باید در نظر گرفت که میزان دمای هوا و میزان گرما دو مقوله جدا هستند. در سال گذشته بندرماهشهر از سوی یک سایت جهانی هواشناسی با 67درجه سانتی‌گراد به عنوان گرم‌ترین شهر جهان شناخته شد این درحالی است که دمای آن در حدود 43درجه سانتی‌گراد بود. البته آنچه که موجب افزایش میزان گرما یا به تعبیری دیگری احساس گرمی شده بود بالای میزان رطوبت هوا و وجود صنایع مختلف در این شهرستان است.
در خوزستان علاوه بر این‌که اقداماتی در خصوص مقابله با تغییر اقلیم وجود ندارد، حتی برنامه‌ریزی کوتاه مدت در خصوص مواجه با افزایش دما و حفظ سلامت شهروندان در این شرایط وجود ندارد. در سال گذشته چندین موج گرما را در خوزستان شاهد بودیم و با آن‌که در آن سوی مرزها و در استان همجوار بصره عراق که شرایط آب‌وهوای و میزان گرما در در آن تاحدود زیادی مشابه خوزستان است، چند روز تعطیل اعلام شد اما هیچ تعطیلی در خوزستان را شاهد نبودیم.

چالش تعطیلی
در خصوص تعطیلی در هوای با دمای بیش از حد طبیعی بحث‌های مختلفی وجود دارد و دستورالعمل مشخصی در این زمینه وجود ندارد البته طبق ماده هفت قانون جلوگیری از آلودگی هوا می‌توان در برخی شرایط آب‌وهوایی تعطیلی را اعلام کرد.
در ماده هفت این قانون آمده “در مواقع اضطراری که به علت کیفیت خاص جوی، آلودگی هوای شهرها به حدی برسد که به تشخیص وزارت بهداشت، درمان و آموزش‌پزشکی سلامت انسان و محیط زیست را شدیداً به مخاطره بیاندازد، سازمان حفاظت محیط زیست با همکاری وزارت کشور (شهرداری‌ها و نیروی‌انتظامی جمهوری اسلامی ایران) ممنوعیت‌ها یا محدودیت‌های موقت زمانی، مکانی و نوعی را برای منابع آلوده‌کننده برقرار نموده و بلافاصله مراتب‌را از طریق رسانه‌های همگانی به اطلاع عموم خواهد رسانید.”
همچنین استاندار این اختیارات را دارد که اگر شرایط جوی سلامت شهروندان را در معرض تهدید قرار دهد تعطیلی را اعلام کند.
از سوی دیگر نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم از دیگر عواملی است که تبعات افزایش میزان گرما در استان را بیشتر می‌کند. در این شرایط دشوار استان از چرخه حمل‌ونقل عمومی با کیفیتی برخوردار نیست.پروژه قطار شهری در اهواز چندین سال است که به دلیل مشکلاتی نیمه تمام است.
اتوبوس‌ها نیز اغلب فرسوده و بدون هیچ امکاناتی هستند.همچنین ایستگاه‌های اتوبوس در این روزهای گرم غیرقابل تحمل هستند به جرأت می‌توان گفت که در اهواز نمی‌توان حتی یک ایستگاه اتوبوس با استانداردهای لازم را پیدا کرد.تمام این عوامل دشواری‌های این تابستان گرم را در اهواز افزایش ‌می‌دهند.
همین امر بیانگر این است که باید نگاه ویژه‌ای به خوزستان در خصوص روند افزایش دما وجود داشته باشد و بر اساس شرایط موجود تصمیم گیری شود و البته دولت نیز موظف است تا امکانات و خدماتی در این شرایط فراهم کند،چیزی که تاکنون در خوزستان حاصل نشده است.

تاثیر گرما بر سلامت اهوازی‌ها

پیش از این نیز، شکرالله سلمان‌زاده، رییس مرکز بهداشت خوزستان، در خصوص تأثیر شرایط آب‌وهوای بر سلامت افراد به خبرگزاری ایسنا خوزستان گفته بود: هر چند دستورالعمل خاصی برای شرایط بد آب و هوایی و تعیین میزان دمایی که به تعطیلی کار اشاره کند، نداریم ولی به طور کلی کار کردن در یک محیط با دمای بالای 50 درجه می‌تواند آسیب‌رسان باشد.
وی ادامه داد: گرمازدگی از خطراتی است که افراد در محیط کار و در شرایط دمای بالای هوا به آن دچار می‌شوند؛ فرد در این شرایط با کم‌آبی شدید بدن مواجه می‌شود که علائم خود را به شکل ضعف و بی‌حالی و گرفتگی عضلات نشان می‌دهد.کم‌آبی شدید بدن حتی در مواردی موجب کاهش سطح هوشیاری، بروز علائم عصبی و تشنج می‌شود که این علائم با بالا رفتن شدید حرارت بدن همراه است. به این دلایل کار کردن در محیط کاری در این شرایط آب و هوایی باید دارای ویژگی‌های خاصی باشد.
سلمان‌زاده اظهار کرد: در محل کار حتما باید جریان هوا به خوبی برقرار باشد تا تهویه هوا به طور مناسب صورت بگیرد. همچنین آب و املاح به اندازه کافی برای مصرف افراد وجود داشته باشد.
وی افزود: اگر دمای محیط از میزانی بالاتر رود، سلامت افراد در معرض خطر قرار می‌گیرد بنابراین افراد نباید در محیطی که درجه حرارت از یک میزان استاندارد بالاتر است، کار کنند.مجموعه وزارت کار که از حقوق کارگر و کارفرما حمایت می‌کند، باید به دنبال مشخص کردن دستورالعملی در زمینه شرایط ادامه یا تعطیلی کار در هوای گرم باشد.

4242