روزنامه صلح خبر: از وقتی وسایل‌نقلیه موتوری به بخش بزرگی از دنیای نظامی بدل شده‌اند، خودروسازان سراسر دنیا نیز زمان، هزینه و نیروی ویژه‌ای را به طراحی و تولید خودرو‌های نظامی اختصاص داده‌اند. این تولیدات نه‌تنها شامل تانک‌ها، نفربر‌ها و خودرو‌های آبی ـ. خاکی می‌شوند، بلکه همه مدل‌های آفرود (off-road)، ازجمله خودرو‌ها و موتور‌های چهارچرخ اِی‌تی‌وی (ATV سرواژه All-Terrain Vehicle) مختص رزم یا شناسایی را نیز در برمی‌گیرد. با پیشرفت رو به رشد این صنعت، فاصله موجود بین خودرو‌های شهری و نظامی روز به روز بیشتر می‌شود.

اما در این مسیر لحظاتی هم وجود داشته است که صنایع خودروسازی شهری و نظامی با یکدیگر تلاقی کرده و باعث به‌وجود آمدن خودرو‌هایی فوق‌العاده برای استفاده در خیابان‌ها شده‌اند! یک مثال مشخص محصولات جیپ (Jeep) است. تولد این برند در زمان وقوع جنگ جهانی دوم و به‌دلیل نیاز شدیدی بود که به آن احساس می‌شد.

البته این اتفاق فقط به همین برند محدود نشد و مثال‌های زیادی از این دست را می‌توان نام برد. در ادامه با خودرو‌های شگفت‌انگیز دیگری آشنا خواهید شد که در اصل خودرویی نظامی بوده‌اند و بعد کاربرد‌های شهری پیدا کرده‌اند.

جیپ ویلیس (Jeep Willys)

خودرو‌های آفرود همگی بر اثر نیاز به وجود آمده‌اند و جیپ افسانه‌ای ویلیس نیز یکی از بهترین مثال‌ها در پاسخ به این نیاز است. ایده طراحی این خودرو دقیقا پیش از جنگ‌جهانی دوم و با هدف تولید خودرو‌های نظامی سبکی که بتوانند از هر مسیری عبور کنند، شکل گرفت. این خودرو باید به اندازه‌ای مستحکم می‌بود که بتواند در برابر گلوله، انفجار و هر شرایط نامساعد دیگری مقاومت کند. چند سال بعد جیپ در جنگ‌جهانی دوم مانند اسلحه‌ای قدرتمند برای پیروز شدن در جنگ عمل کرد.

تولید اولیه جیپ با کاربرد نظامی از سال ۱۳۲۱/۱۹۴۲ و همزمان با ورود ایالت متحده به جنگ جهانی آغاز شد و چهار سال بعد، پس از ساخت ۶۰۰ هزار دستگاه و ارسال آن‌ها به سراسر دنیا متوقف شد. این خودروی مقاوم و ساده، قدرتی معادل با ۶۰ اسب‌بخار را از موتور کوچک چهار سیلندر ۲/۲ لیتری خود به‌دست می‌آورد و همچنین دارای طراحی دو دیفرانسیل است که در آن زمان بسیار منحصر به فرد بوده است.

اما پس از جنگ نیز این خودروی نظامی توانست جای خود را برای بسیاری از کاربرد‌ها در زندگی روزمره باز کند و از بکسل کردن تا شخم زدن زمین مورد استفاده قرارگیرد. حتی برخی مالکان جیپ، آن‌را به ماشین‌آلات کشاورزی تغییر کاربری دادند. طی این سال‌ها طراحی منحصربه‌فرد، زمخت و به‌شدت توانای این خودرو، شرکت جیپ را به یکی از تولیدکنندگان اسطوره‌ای خودرو‌های آفرود و شاسی‌بلند بدل کرده است.

هامِر اِچ وان (Hummer H۱)

ارتش ایالات متحده در اواسط دهه ۱۳۶۰/۱۹۸۰ از نوعی خودرو استفاده می‌کرد که ترجمه اسمش به فارسی می‌شود «وسیله‌نقلیه چرخ‌دار چندمنظوره با قابلیت جابه‌جایی بالا» و طبیعی بود آن‌ها این نام طولانی را به هام‌وی (Humvee) خلاصه کنند! این خودرو در واقع یک شاسی‌بلند نظامی غول‌پیکر بود که توانایی عبور از هرچیزی را داشت و حتی می‌توانست از روی مین‌های زمینی نیز عبور کند! با این که دستور طراحی و ساخت هام‌وی برای مقاصد نظامی صادر شده بود، اما درخواست‌های مداوم برای تولید نسخه خیابانی آن، شرکت اِی‌اِم جنرال (AM General) را به فکر ورود به بازار پرسود خودرو‌های غیرنظامی انداخت.

سرانجام سال ۱۳۷۱/۱۹۹۲ این شرکت از هامر اِچ وان رونمایی کرد که خودرویی شهری محسوب می‌شد، اما بسیار شبیه نسخه نظامی‌اش بود و حتی همان موتور و ویژگی‌های فنی را داشت. موتور دیزلی ۲/۶ لیتری این خودرو که دارای هشت سیلندر خورجینی (V۸) بود، فقط ۱۶۵ اسب‌بخار نیرو تولید می‌کرد، ولی درعوض گشتاور بسیار زیادی داشت. اساسا تنها تفاوت واقعی بین مدل‌های نظامی و شهری هامر، به تجهیزات داخل کابین آن مربوط بود! مدل خیابانی، اتاقی مجلل‌تر داشت که شامل فناوری تهویه مطبوع هوا، مبلمان و لوازم چرمی و همچنین تجهیزات صوتی پیشرفته بود.

هامر اچ وان علاوه بر قیمت بالایی که داشت، اصلا خوشدست نبود و رانندگی با آن بسیار سخت بود. در واقع این خودرو به‌شکلی کاملا غیرکاربردی، به بزرگی یک خانه طراحی شده بود! در هر صورت این هامر بین آن دسته از کسانی که خواهان یک خودروی متفاوت و باوقار بودند، اما به کاربردی و مقرون به‌صرفه بودن آن اهمیتی نمی‌دادند، به‌شدت محبوبیت پیدا کرد.

لامبورگینی اِل‌اِم ۰۰۲ (Lamborghini LM۰۰۲)

حقیقت جالبی که اکثر مردم درباره این شاسی‌بلند فوق‌قدرتمند ایتالیایی نمی‌دانند، این‌است که دی‌اِن‌اِی (بُن مایه) آن با هامر اِچ وان مشترک است! در اواخر دهه ۱۳۵۰/۱۹۷۰، دولت آمریکا جزئیات پروژه جدید خود را برای به‌روزکردن نیرو‌های زمینی این کشور اعلام کرد که براساس آن باید خودرویی جدید جایگزین جیپ‌های قدیمی، اما وفادار می‌شد. لامبورگینی هم یکی از شرکت‌هایی بود که با نمونه اولیه‌ای از چیتا (Cheetah) برای این پروژه نام‌نویسی کرد. اما اوضاع پیچیده شد و با خروج لامبورگینی از این رقابت، شرکت اِی‌اِم جنرال آمریکا برنده این مناقصه شد. آن‌ها از این فناوری در ساخت هامر بهره بردند و لامبورگینی هم مجبور شد ال‌ام ۰۰۲ را به خودرویی شهری تبدیل کند که بعد‌ها اسم مستعار رامبو لامبو
(The Rambo Lambo) را روی آن گذاشت.

در واقع این خودرو نسخه‌ای زمخت و صحرایی از خودرو‌های اسپرتی بود که لامبورگینی را با آن‌ها می‌شناسیم. موتور ۲/۵ لیتری با ۱۲ سیلندر خورجینی که قدرت ۴۰۰ اسب‌بخار را برای رامبو لامبو فراهم می‌کرد، شبیه همان موتوری بود که در خودروی افسانه‌ای کنتاچ (Countach) به‌کار رفته بود. برای آن دسته از خریدارانی که فکر می‌کردند ۴۰۰ اسب‌بخار برایشان کافی نیست، امکان سفارش مدل هیولایی رامبو لامبو با موتور ۳/۷ لیتری ۱۲V از طرف شرکت لامبورگینی فراهم شده بود. در حقیقت این موتور یک قایق مسابقه‌ای بود که روی نسخه ارتقا یافته از ال‌ام ۰۰۲ نصب شده بود!

ولوو تی‌پی ۲۱ (Volvo TP۲۱)

با این‌که تولیدات نظامی ولوو خیلی شناخته شده نیست، اما در سال ۱۳۳۲/۱۹۵۳ این شرکت اقدام به تولید تی‌پی ۲۱ کرد که یک خودروی آفرود جنگی بود. موتور این خودرو ۶/۳ لیتر حجم داشت و دارای شش سیلندر خطی بود که قدرتی معادل ۹۰ اسب‌بخار را فراهم می‌کرد. ولوو تا سال ۱۳۳۷/۱۹۵۸ حدود هفت‌هزار دستگاه از این خودرو را تولید کرد که برخی از آن‌ها مدل‌های نظامی بودند و رنگ سبز یکنواختی داشتند و برخی دیگر به‌عنوان خودروی غیرنظامی یا آمبولانس در مناطق ناهموار مورد استفاده قرار گرفتند.

یواِی‌زِد ۴۶۹ (UAZ ۴۶۹)

همه کشور‌های بلوک شرق اروپا توجه ویژه‌ای به قوای جنگی خود داشتند و هزینه‌های هنگفتی را روی تجهیزات و خودرو‌های نظامی گوناگون سرمایه‌گذاری می‌کردند؛ به‌طوری که شوروی سابق بزرگ‌ترین تولیدکننده خودرو‌های نظامی محسوب می‌شد و تولیدات خود را به همه کشور‌های کمونیست هم‌پیمانش در سراسر دنیا می‌فروخت. آن‌ها یوای‌زد ۴۶۹ را در سال ۱۳۵۰/۱۹۷۱ به‌عنوان جانشین «جی‌ای‌زد ۶۹» (GAZ ۶۹) تولید کردند.

این خودروی نظامی ساده، اما تنومند، شباهت ظاهری زیادی به جیپ داشت. ۴۶۹ خودرویی دو دیفرانسیل بود که از یک شاسی جدید برخوردار بود و موتور دیزلی قدرتمند آن ۵/۲ لیتر حجم داشت و دارای چهار سیلندر به‌صورت خطی بود. اما با این‌که بخش‌های مختلفی از این خودرو نسبت به مدل‌های قبلی بهبود یافته بود، هنوز هم خودرویی خام و زمخت بود!

یوای‌زد ۴۶۹ خودروی بسیار مقاوم و بادوامی بود که سخت‌ترین مسیر‌های آفرود و همچنین کاربرد‌های نظامی را به‌خوبی تحمل می‌کرد. ظاهر این خودرو ساده بود و سواری دلپذیر و راحتی هم نداشت، اما با این حال بسیار موثر و کارآمد بود. جالب است بدانید که ۴۶۹ همچنان در روسیه تولید می‌شود و هنوز هم در سراسر جهان به‌عنوان یک خودروی آفرود مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رنو شِرپا (Renault Sherpa)

گرچه این خودرو شبیه نسخه تقلبی هامر اچ وان به‌نظر می‌رسید، اما شرپا یکی از خودرو‌های آفرود نظامی خیلی مهم به‌حساب می‌آمد. شرکت رنو این خودرو را به کفپوش‌های ویژه‌ای مجهز کرده بود تا بتواند از روی مین هم عبور کند! شرپا دارای موتور بزرگ ۸/۴ لیتری چهار سیلندر دیزلی بود که ۲۱۵ اسب‌بخار نیرو داشت و به‌طرز خارق‌العاده‌ای گشتاور آن ۳/۵۵ کیلوگرم بر متر بود که مهم‌ترین نقش را در میدان جنگ ایفا می‌کرد.

مرسدس کلاس جی (Mercedes G-Class)

به‌عنوان یک خودروی نظامی، کلاس جی برای بدل شدن از یک خودروی آفرود به شاسی‌بلندی لوکس، راهی طولانی را پیمود. موتور توربوی ۵/۵ لیتری این خودرو دارای هشت سیلندر خورجینی بود و ۵۶۳ اسب‌بخار قدرت داشت. ظاهر جعبه‌مانند و تنومند این خودرو به‌عنوان نشانی از شکوه گذشته آن هنوز حفظ شده، اما همه ملحقات دیگر، لوکس و به‌روز شده‌اند! مرسدس خودروی کلاس جی را در سال ۱۳۵۸/۱۹۷۹ روانه بازار کرد. مدت‌ها پیش از این که کلاس جی به یک شاسی‌بلند راحت و لوکس تبدیل شود، خودروی نظامی قابل اعتمادی بود، اما متاسفانه در جایی از این مسیر، قابلیت‌های آفرود خود را از دست داد و چیزی بیش از یک نماد برای هزاره جدید از آن باقی نماند.

شورولت کی ۳۰ (Chevrolet K۳۰ US-Army Spec)

این خودرو کلاسیک، تنومند، ساده و بسیار بادوام با امکان انتخاب‌های متنوع از نظر موتوری و توانایی‌های آفرود، ویژگی‌هایی است که فقط در این خودرو دیده می‌شود. شرکت «جنرال موتورز» (GM) در یک بازه طولانی میلیون‌ها دستگاه از این خودرو را تولید کرد و ارتش ایالات متحده چند دهه از شورولت سبز رنگ و «جی‌اِم‌سی پیک‌آپ» (GMC Pickup) استفاده کرد. آن‌ها شیفته دوام و قابل اطمینان بودن این خودرو‌ها در شرایط جاده‌ای گوناگون بودند. شاید باورکردنی نباشد، اما شما می‌توانید هرکدام از این خودرو‌ها را خریداری کنید و یک خودروی نظامی واقعی را در پارکینگ منزل خود داشته باشید!

فولکس‌واگن مدل ۱۸۱ «تینگ» (Volkswagen Type۱۸۱ The Thing)

شرکت فولکس‌واگن این خودرو را مطابق با خودروی فوق‌محبوبش یعنی «بیتل» (Beatle) طراحی و تولید کرد. مدل ۱۸۱ که به‌نام تینگ (به‌معنی چیز!) معروف است، در واقع برای کار راه انداختن طراحی شده بود. فولکس‌واگن خریدارانی را که می‌خواستند از آن به‌عنوان خودرویی ساحلی استفاده کنند، بازار هدف خود قرار داده بود، اما به‌طرز عجیبی در آلمان نازی فراگیر شد! نازی‌ها این خودرو را برای مصارف نظامی به‌کار می‌بردند و به آن «کوبِل‌واگن» (Kubelwagen) می‌گفتند.

کوبل‌واگن حتی به رقیب آلمانی «جیپ ویلیس» (Jeep Willys) بدل شد. نقشه فنی و موتور این خودرو از روی بیتل برداشته شده بود و کابین بدون سقف آن نیز بسیار شبیه بیتل بود، اما در مقایسه با ظاهر منحنی‌دار و خمیده بیتل، بدنه تینگ با صفحات صاف و زاویه‌دار ساخته شده بود. این‌طور به‌نظر می‌رسید که گویی هر کسی می‌توانست در گاراژ خانه خود یک نمونه از این خودرو را بسازد و حتی در واقعیت هم خیلی از راننده‌ها، مدل ۱۸۱ را خودشان اصلاح می‌کردند تا به کاربرد مد نظرشان دست‌یابند!

لندرووِر دیفِندِر (Land Rover Defender)

لندروور در سال ۱۳۲۷/۱۹۴۸ به‌عنوان یک خودروی آفرود ساده، اما کارآمد، هم‌زمان با «جیپ ویلیس» (Jeep Willys) رونمایی شد. در آن زمان اولویت تولیدکنندگان لندروور تولید خودرویی که هم توانایی نظامی داشته باشد و هم توانایی شهری، نبود. اما خیلی زود شروع به صادرات خودرو‌های خود به سراسر جهان کردند و مشتریان زیادی برای خودروی قوی خود پیدا کردند! به این ترتیب لندروور دیفندر به‌سرعت تبدیل به یکی از خودرو‌های رایج برای تعداد بی‌شماری از نیرو‌های نظامی جهان شد.

منبع: Carophile