روزنامه همشهری – الناز عباسیان: آیا شما هم به دنبال جایی متفاوت و غرق در آرامش و سکوت هستید؟ آیا دلتان برای آسمانی آرام و پرستاره تنگ شده؟ یا هوس تماشای طلوع خورشید درکنار رمل‌های گرم و نرم را کرده‌اید؟ با این اوصاف اگر به‌دنبال یک گردش ۱.۵ روزه متفاوت هستید ما به شما کویرنوردی اطراف تهران را پیشنهاد می‌کنیم. تعجب نکنید.

اگر فقط یک‌بار این سفر را تجربه کنید، حتما مشتری ثابت کویرنوردی خواهید شد، زیرا شب هنگام، تماشای آسمانی صاف و چراغانی به شما آرامشی وصف‌ناپذیر می‌دهد؛ آسمانی که در شهر پر از دود تهران دیده نمی‌شود.

بهترین زمان برای سفر به کویر پاییز است. البته زمستان و اوایل بهار هم این فرصت را برای کویرگردی برای شما فراهم می‌کند. اما بهتر است اواخر بهار و تابستان سراغ این نقاط کویری نروید، زیرا گرمای مضاعفی دارد. خلاصه اینکه در این روز‌های پاییزی کویر‌های ایران با تمام این زیبایی‌ها منتظر شما هستند.

پس اگر علاقه‌مند به این گردش هستید با همرا باشید تا شما را با کویر‌های اطراف تهران آشنا کنیم. البته حیف است که حرف از کویر شود و از کویر‌های دیگر کشورمان نامی برده نشود؛ به همین‌خاطر در بخشی دیگر از گزارش، چند کویر دیگر از کشور پهناورمان ایران را به شما معرفی کرده‌ایم.

مرنجاب

اگر می‌خواهید در کمترین زمان خود را به یکی از کویر‌های زیبا و جذاب برسانید ما به شما کویر مرنجاب را معرفی می‌کنیم. گرچه جاده‌اش خاکی است، اما از لحاظ نزدیکی به پایتخت و امکانات بین راهی، گزینه‌ای مطلوب به شمار می‌رود.

این کویر که در نزدیکی کاشان و در حاشیه دریاچه نمک قرار گرفته، بیشتر نماد‌های کویری یعنی رمل و درختچه‌های بیابانی و چاه‌های دست‌کن و آب‌انبار و دریاچه نمک و کاروانسرا را دارد. کاروانسرای مرنجاب که در زمان شاه‌عباس صفوی بنا شده، در مسیر گرمسار به کاشان و اصفهان قرار دارد و هم‌اکنون نیز برای اسکان گردشگرانی که قصد شب‌مانی در مرنجاب را دارند، مورد استفاده واقع می‌شود.

کویر مرنجاب در حاشیه پارک ملی کویر است و در بسیاری از جاهایش رمل‌های نرم برای پیاده‌روی گردشگران یافت می‌شود. اگر به کویر مرنجاب می‌روید، از تماشای جزیره سرگردان غافل نشوید. جزیره‌ای که در دریاچه نمک هست و سراسر آن را سنگ‌هایی اسفنجی‌شکل شبیه سنگ‌پا پرکرده است. درباره نامگذاری این جزیره هم بد نیست بدانید که قدیمی‌ها تصور می‌کرده‌اند که این جزیره مدام در حال حرکت است.

البته امروزه مشخص شده که این پدیده، خطای دید است و در واقع با محوشدن ۲ انتهای خط افق در هم که به‌دلیل گرمای شدید و پدیده سراب اتفاق می‌افتد، این تصور به‌وجود می‌آید. اگر چه بازدید از این کویر زیبا می‌تواند سفری یک‌روزه باشد، اما با توجه به امکانات کمپینگ در دل رمل‌ها بد نیست که شبی را مهمان کویر باشید و از تماشای آسمان پرستاره شب و دیدن طلوع خورشید کویر لذت ببرید.

مسیر دسترسی:

باید ابتدا به اتوبان قم – کاشان بروید. بعد از طی مسیر اتوبان، به شهر کاشان و از آنجا به آران و بیدگل می‌روید. در آران و بیدگل باید وارد بلواری به نام ارتش شوید و تا کاروانسرای مرنجاب که حدود ۴۵کیلومتر راه است، حرکت کنید.

متین‌آباد

برای آن‌ها که می‌خواهند سفری یک یا دوروزه از تهران به کویر داشته باشند و به‌دنبال امکانات رفاهی هم هستند، کویر متین‌آباد یکی از بهترین انتخاب‌هاست. این منطقه کمپ کویری مجهز دارد و به همین‌خاطر یکی از گزینه‌های کویرگردی، به‌ویژه برای مسافران، از تهران و اصفهان است. گردشگران در سفر یک یا دوروزه کویری در آخر هفته می‌توانند شبی خاطره‌انگیز را تجربه کنند. این کمپ که برخلاف کاروانسرا‌های قدیمی کویرها، نوساز و کاملا مجهز است، ۳ نوع امکانات اقامتی به شکل چادر، کومه کاهگلی و اتاق دارد.

تجهیزات سرمایشی و گرمایشی موجود در کمپ به شما این امکان را می‌دهد که در هر فصلی به آنجا سفر کنید. همچنین امکانات تفریحی مانند رصد، دوچرخه‌سواری، موتور چهارچرخ، شترسواری و بازدید از مزارع ارگانیک و مرکز پرورش شترمرغ، از سرگرمی‌های جنبی شما در این سفر خواهد بود. ناگفته نماند که یکی از ویژگی‌های جالب این کمپ، بهره‌گیری از انرژی‌های پاک (مانند انرژی خورشیدی) و همچنین سیستم بازیافت صحیح زباله است.

رمل‌های کویری متین‌آباد هم در نزدیکی کمپ و در مجاورت روستای متین‌آباد هست و شما می‌توانید از این روستا هم بازدید داشته باشید. از امکانات جالب در این کویر می‌توان به ۱۴ اتاق دوتخته و سه‌تخته مجهز به سرویس بهداشتی، تلویزیون و یخچال در ساختمان اصلی کمپ اشاره کرد. پس خیالتان راحت باشد که با اقامت در این اتاق‌ها، شب‌مانی در کاروانسرا‌های سنتی کشور را تجربه خواهید کرد.

مسیر دسترسی:

ابتدا خودتان را به آزادراه اصفهان – کاشان برسانید. تقریبا ۶۰ کیلومتر بعد از کاشان، خروجی ابیانه و بادرود را خواهید دید. در بادرود به چپ بپیچید و با توجه به تابلو‌های راهنمای کمپ متین‌آباد، از خالدآباد و دهباد و فمی عبور کنید تا به متین‌آباد برسید.

ابوزیدآباد

کویر ابوزیدآباد در کنار دیگر جاذبه‌های کویری ایران، از محبوب‌ترین مقصد‌های کویری برای گردشگران علاقه‌مند به این نوع جاذبه‌هاست. ابوزیدآباد پایتخت گویش‌های کهن ایران است و گویش بیذوی و همچنین فرهنگ مردمان این منطقه، جزو مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری آن محسوب می‌شود. از جاذبه‌های گردشگری در نزدیکی آن می‌توان به قلعه کرشاهی، آب‌انبار صفوی، شهر زیرزمینی اویی و شهر تاریخی نوش‌آباد (که به روایتی پایتخت انوشیروان ساسانی بوده است) اشاره کرد.

همچنین روستای ابیانه که از برترین جاذبه‌های گردشگری روستایی در ایران بوده و سالانه پذیرای هزاران گردشگر داخلی و خارجی است، در حدود ۳۵کیلومتری جنوب ابوزیدآباد قرار دارد. در فاصله حدود ۸کیلومتری شهر، تپه‌شن‌های روان هویدا می‌شوند، ولی برای رفتن به تپه‌های بزرگ‌تر و زیباتر باید مسیر کویر و کنارگذر دریاچه نمک‌چال عروس را طی کنید. تا اینجا که آمدید بد نیست سری هم به شهر زیرزمینی اویی بزنید. این شهر در نوش‌آباد و در ۵کیلومتری غرب آران و بیدگل قرار دارد.

برای بازدید از شهر زیرزمینی باید از بلوار قطب راوندی در کاشان وارد بلوار کویر شوید و از آنجا با ادامه مسیر به نوش‌آباد برسید یا می‌توانید ابتدا به‌سمت آران و بیدگل حرکت کنید و از آنجا وارد بلوار شمس‌آبادی شوید تا با ادامه مسیر به نوش‌آباد برسید. همچنین می‌توانید در کاروانسرای صفوی کویر ابوزیدآباد اقامت داشته باشید یا از مراکز اقامتی کاشان و آران و بیدگل و یا زائرسرای امامزاده آقا علی عباس (ع) استفاده کنید.

مسیر دسترسی:

به طرف استان اصفهان برانید، کمی بعد از آنکه از شهر آران و بیدگل گذشتید، به روستای کویری ابوزید آباد می‌رسید. از بلوار قطب راوندی در کاشان هم می‌توانید وارد بلوار کویر شوید و از آنجا با ادامه مسیر به نوش‌آباد برسید.

مرکزی ایران

کویر مرکزی ایران با وسعت عجیبی که دارد تقریبا از قلب ایران تا جنوب تهران کشیده شده است. به همین‌خاطر یکی از مقاصدی است که هر تهرانی‌ای می‌تواند به‌راحتی برای طبیعت‌گردی انتخاب کند، کویر‌های جنوب شرقی تهران است. باید از شهر ورامین گذر کنیم تا زیبایی‌هایی مانند کاروانسرای دیرگچین که به‌عنوان مادر کاروانسرا‌های ایران و به جامانده از دوران ساسانی است، کاروانسرای سنگی و ساسانی قصر بهرام و همچنین کاروانسرای عین‌الرشید را در پارک ملی ایران تماشا کنیم.

گردشگرانی که به قصر بهرام می‌روند می‌توانند همزمان با لذت بردن از شب‌های پرستاره کویر گرمسار، یک شب در قصری که توسط بهرام گور ساخته شده اقامت داشته باشند. کاروانسرایی در استان سمنان در نزدیکی گرمسار واقع شده که دوره آن را به ساسانیان نسبت می‌دهند و می‌گویند که توسط شاه بهرام ساسانی یا بهرام گور ساخته شده و عباس صفوی آن را بازسازی کرده و بعد‌ها به‌عنوان کاروانسرا مورد استفاده قرار گرفته است و هنوز هم می‌توان از آن به‌عنوان استراحتگاه یا محلی برای داشتن آرامش در کویر گرمسار بهره برد.

البته برای ورود به منطقه‌ای که این کاروانسرا در آن واقع شده نیاز است که سازمان محیط‌زیست و محیط‌بانی آن محدوده مجوز بدهد. این مکان تاریخی در جنوب گرمسار، شمال شهر دریاچه نمک واقع شده و بهترین و نزدیک‌ترین مسیر دسترسی به این کاروانسرا از مرکز شهر پیشوا ورامین است؛ بنابراین تهرانی‌ها از این مکان می‌توانند به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین بنا‌های تاریخی و جایی برای اقامت در وسط کویر استفاده کنند.

مسیر دسترسی:

مناسب‌ترین راه دسترسی به کویر مرکزی ایران و منطقه حفاظت‌شده پارک ملی کویر، از جاده ورامین – جوادآباد است؛ چرا که دروازه این کویر‌ها از شهر ورامین باز می‌شود و به‌ترتیب با عبور از شهر‌های گرمسار و سمنان به این کویر می‌رسید.

آشنایی با دیگر کویر‌های ایران

حالا که دیگر گرمای هوا رخت‌بربسته و می‌توان خود را به هوای دلچسب و آسمان پرستاره کویر مهمان کرد، چرا به کویر‌های دورتر سفر نکنیم؟ علاوه بر ۴ کویری که نسبتا به شهر تهران نزدیک هستند ۲ کویر دیگر هم به شما معرفی می‌کنیم. شاید روزی تصمیم گرفتید به این کویر‌ها هم سفر کنید.

بادگیر‌های کویری روستای خور

در استان خراسان جنوبی و بین شهر‌های بیرجند و طبس، روستایی به‌نام خور وجود دارد که نباید آن را با شهری به همین نام که معروف به خور و بیابانک است، اشتباه گرفت. این روستا که همچنان جمعیت و رونق خود را حفظ کرده و بسیاری از مراسم آیینی‌اش هنوز برقرار است، معماری و بافت هوشمندانه‌ای دارد.

کویر خارا در انتهای زاینده‌رود

خارا به معنی بیابان است و البته نام یکی از کویر‌های استان اصفهان هم هست. استان اصفهان که دربرگیرنده اقلیم‌های کوهستانی و کویری متضاد است، یکی از معروف‌ترین رودخانه‌های ایران، یعنی زاینده‌رود را در خود جای داده و این رود بعد از عبور از مناطق مرتفع غرب استان به کویر خارا و تالاب گاوخونی در شرق این استان می‌رسد.

بلندترین تپه‌ها در کویر ریگان

شهرت کویر ریگان در استان کرمان، به ارتفاع رمل‌هایش است. تپه‌ماسه‌ای‌های ریگان که ارتفاعشان به ۷۵ متر هم می‌رسد، هم جذابیت تفریحی دارند و هم خواص درمانی. این تپه‌های متعدد و انبوه، در منطقه‌ای به طول ۲۵ کیلومتر و عرض ۴ کیلومتر قرار دارند و بسیاری از مسافران در آن‌ها حمام شن می‌گیرند.

کویر دِه سَلم؛ جایی برای آرامش

کلوت‌های شهداد در یک سر جاده شهداد به نهبندان واقع شده‌اند و کویر ده سلم هم در سر دیگر این جاده است. این روستا از توابع شهرستان نهبندان در استان خراسان جنوبی محسوب می‌شود. وجود آب و قنات در روستا باعث شده که ده سلم با وجود دوری‌اش از شهرها، همچنان پابرجا بماند و البته همین دوربودن از هیاهوست که گردشگران را جذب خود می‌کند.

نمکزار و کویر سیرجان

سیرجان یکی از نقاطی است که اتصال بین ۲ اقلیم کوهستانی و کویری را در استان کرمان برقرار کرده است. از یک سر، راه دارد به بَلوَرد و بافت و از سوی دیگر به نمکزار و کویر. دریاچه نمک سیرجان که مهم‌ترین نماد کویری منطقه است، در غرب شهر سیرجان قرار دارد. سیرجان یکی از نقاطی است که اتصال بین ۲ اقلیم کوهستانی و کویری را در استان کرمان برقرار کرده است.

بهشت منجمان

کویر مصر

کویر مصر، یکی از معروف‌ترین کویر‌های ایران است و بسیاری از گردشگران تجربه سفر به روستای مصر را دارند.

این کویر برای طبیعت‌گردان و عاشقان طبیعت اسمی بسیار آشناست و از بقیه کویر‌های ایران طرفدار بیشتری دارد؛ دلیلش هم فیلم «خیلی دور خیلی نزدیک» رضا میرکریمی است که بخشی از قصه‌اش در روستای مصر می‌گذرد؛ یعنی بسیاری بر این عقیده‌اند که پس از این فیلم بود که روستای مصر به مقصد اصلی بسیاری از گردشگران بدل شد.

البته ما پشنهاد می‌کنیم اگر به روستای مصر رفتید همه وقت‌تان را آنجا نگذرانید؛ چراکه چند کیلومتر آنطرف‌تر روستای زیبای عروسان واقع شده؛ جایی که میعادگاه عاشقان ستاره لقب گرفته است. این روستا خلوت‌تر و بکرتر از مصر است و نخلستان‌ها و رمل‌های اطرافش، مسافران را شیفته خود می‌کند.

وجود چشمه در آن منطقه، باعث رونق کشاوزی در عروسان شده. البته در دهه‌های پیشین که جاده‌های آسفالته امروزی وجود نداشت و عروسان در مسیر ارتباطی جندق به خلوان و طبس بود، رونق بیشتری هم داشت.

مسیر دسترسی:

از تهران تا روستای مصر ۷۰۰کیلومتر راه است. در مسیرتان از سمنان، دامغان، معلمان و جندق خواهید گذشت. به جندق که رسیدید، از مسیر خاکی و با طی ۴۵کیلومتر می‌توانید به مصر برسید.

کلوت‌های شهداد

کویر لوت

کلوت‌ها معروف‌ترین نماد کویر لوت هستند. این عارضه‌های طبیعی شگفت‌انگیز و کم‌رقیب، کلوخ‌هایی سخت و توپُر و مرتفع هستند که طی سال‌های طولانی و بر اثر مقاومت در برابر فرسایش باد، شکل گرفته‌اند.

وسعت این منطقه به حدی است که به آن لقب ابرشهر کلوخی داده‌اند. جاده شهداد به نهبندان که ۲ استان کرمان و خراسان جنوبی را به هم متصل می‌کند، از گوشه این شهر خیالی عبور می‌کند و شما می‌توانید به راحتی کلوت‌ها را از نزدیک ببینید و البته اگر ماجراجو باشید، با رعایت نکات فنی وارد قسمت‌های بکر کویر شوید.

در حوالی کلوت‌ها پوشش گیاهی‌ای از نوع نِبکا (گلدان‌های وارونه) هست و وقتی وارد بخش‌های مرکزی کویر لوت شوید، دیگر خبری از هیچ نوع پوشش گیاهی نیست و اصولا هیچ حیاتی در چاله مرکزی کویر لوت وجود ندارد؛ حتی باکتری!

یکی از عجایب کویر شهداد، نزدیکی‌اش به منطقه سردسیر و قله‌های سیرچ و باغ بالاست. اگر در ماه‌های سرد سال (و حتی نوروز) به این منطقه سفر کنید، در میان گرمای کلوت‌ها می‌توانید از دوردست، برف را روی قله‌های این کوه‌ها ببینید.

مسیر دسترسی:

از کرمان که به شهر ماهان برسید باید وارد جاده دولتی شوید و در میانه مسیر (تقریبا ۲۰ کیلومتر بعد از کرمان) سه راهی را به چپ بپیچید تا بعد از عبور از جاده‌ای کوهستانی و تونلی بلند، ابتدا به سیرچ و سپس به شهداد برسید. حدود ۵۰ کیلومتر برانید تا کلوت‌های شگفت‌انگیز شهداد را ببینید.