مجله قرمز: یکی از مفاهیمی که علاقمند به هنر و زیبایی شناسی ژاپنی بارها با آن مواجه شده‌اند وابی سابی است. وابی سابی نوعی زیبایی شناسی سنتی رایج در ذن بودیسم است که برخلاف فلسفه غربی به دنبال کمال و بی‌نقصی نیست بلکه زیبایی را در نقص می‌بیند و از این طریق یک نوع زیبایی منحصر به فرد الهام گرفته از طبیعت خلق می‌کند.

اما وابی سابی دقیقا چه مفهومی دارد و چطور می‌توان از این دیدگاه به طراحی دکوراسیون پرداخت؟ ما در این مقاله اختصاصی از مجله قرمز به مفهوم وابی سابی خواهیم پرداخت و به شما خواهیم گفت که چطور می‌توان از این فلسفه و زیبایی شناسی برای طراحی داخلی فضاهای امروزی استفاده کرد.

وابی سابی چیست؟

وابی سابی یک مفهوم در زیبایی شناسی سنتی در ژاپن است که به ناپایداری زیبایی‌ها و زودگذر بودن آن اشاره دارد. این مفهوم از آموزه‌های ذن – بودایی نشات گرفته است که به ریاضت و خالی بودن می‌پردازد و سعی دارد نقص‌های موجود را بپذیرد و زیبایی را در آن‌ها ببیند. وابی-سابی به عدم تقارن، ناهمواری، سادگی، فروتنی، قدردانی و صرفه جویی اشاره دارد و بی‌آلایش بودن و نگاه به طبیعت جزو اصول آن است. لئونارد کورن هنرشناس آمریکایی وابی سابی را این گونه توضیح می‌دهد:

“مهم‌ترین ویژگی زیبایی شناسی سنتی ژاپنی وابی سابی است و همان نقش را در ارزش‌های زیبایی شناسی ژاپنی ایفا می‌کند که زیبایی شناسی یونانی در زیبایی و کمال غربی.”

وابی سابی می‌گوید که هیچ چیز کامل و بی‌نقص نیست و هیچ چیزی تا ابد باقی نمی‌ماند. وابی به تنهایی به معنای تنها زندگی کردن در طبیعت و ترک اجتماع است و سابی به معنای پژمرده شدن و دلسردی است که هر کدام معنایی متفاوت در ارتباط با این کلمه دارند اما در کنار هم معنایی مثبت به وجود می‌آورند. به طور کلی وابی-سابی را می‌توان زیبایی فقر یا زیبایی در نقص ترجمه کرد که در هنرهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما کاربرد وابی- سابی در هنر طراحی داخلی چیست؟ چطور می‌توان از این فلسفه و زیبایی شناسی ژاپنی برای زیباتر کردن فضای منزل استفاده کرد؟

وابی سابی در طراحی دکوراسیون

ما همیشه به دنبال کمال و بی‌نقص بودن هستیم و دوست داریم محیط زندگی خود را نیز کامل و بی‌نقص طراحی کنیم. این عطش برای کمال باعث طمع ورزی انسان‌ها شده است و استرس و نگرانی روزمره ما را افزایش داده است. اما اگر کمی بیشتر به طرز تفکر سنتی ژاپنی‌ها توجه کنیم از این نیاز به کمال و بی‌نقص بودن رهایی پیدا خواهیم کرد. وابی‌سابی تفکر کمالگرا را نفی می‌کند و زیبایی را در نقص می‌بیند. وابی‌سابی نقص‌های محیط اطراف ما را می‌پذیرد و از آن‌ها کاملا آگاه است، این طرز تفکر به دنبال زیبایی طبیعی از نوعی است که در طبیعت وجود دارد. در حال حاضر هم می‌توان وابی‌سابی را در جنبه‌های مختلف زندگی روزمره مشاهده کرد از روابط بین انسانی گرفته تا غذاها و لباس‌ها و مبلمان.

وقتی نوبت به دکوراسیون منزل می‌رسد وابی سابی را نمی‌توان در مبلمان خاصی مشاهده کرد بلکه این سبک در جزئیات خود را نشان می‌دهد. مثلا یک ظرف غذاخوری کهنه یا لوازم دست ساز یا قطعات سنگ و چوبی که بی‌نقص به نظر نمی‌رسند اما بافتی طبیعی و زیبا به منزل شما می‌دهند نشانه‌ای از وابی سابی هستند. این اشیاء با مدل‌های جدید و سبک‌های طراحی کاری ندارند اما در نوع خود یک سبک خاص محسوب می‌شوند و فلسفه زیبایی شناسی ژاپنی را به منزل شما می‌آورند. وابی-سابی با بسیاری از اصول طراحی داخلی از جمله طراحی پایدار و استفاده مجدد از اشیاء و مصنوعات هم همخوانی دارد و به روش‌های متفاوتی می‌توان آن را وارد دکوراسیون منزل کرد.

خانه‌هایی که بافت قدیمی دارند و قرار است بازسازی شوند بهترین فرصت را برای بازسازی وابی سابی در اختیار طراحان قرار می‌دهندو به طور مثال اگر شومینه‌ای قدیمی در این منزل وجود دارد طراح می‌تواند با حفظ آن به عنوان یک عنصر خاص در طراحی فضایی جدید بیافریند که با طراحی مدرن امکان پذیر نیست. این کار نه تنها روح قدیمی منزل جدید را حفظ می‌کند بلکه از نظر اقتصادی هم به صرفه است.

واب سابی محدودیتی از نظر زمینه ارائه ندارد مثلا شما می‌توانید در منسوجات موجود در دکوراسیون هم سراغ آن بروید. به طور مثال یک رومیزی قدیمی و باارزش حتی اگر مندرس هم شده باشد می‌تواند به بخشی از دکوراسیون منزل شما تبدیل شود به شرطی که عناصر اطراف این رومیزی را در هماهنگی کامل با آن بچینید و فضایی قدیمی و نوستالژیک خلق کنید.

در وابی- سابی قرار نیست تازگی سطوح و لبه‌ها مشخص باشد بلکه شما می‌توانید عمدا آن‌ها را کهنه و فرسوده نشان دهید. با این کار فضا دارای هویت می‌شود و گرما و حضور را می‌توان در آن احساس کرد. همان طور که گفتیم کامل بودن بیش از حد خسته کننده است و این که همه چیز متقارن و عالی و بی‌نقص باشد هنرمندانه نیست. هنر واقعی زمانی آشکار می‌شود که شما بی‌نقصی‌ها را به صورتی خلاقانه به کار ببرید. مثلا سطوح سیمانی را عمدا ناصاف کنید، از چرم‌های فرسوده استفاده کنید و یا سرامیک‌های دست ساز را به عنوان اکسسوری به کار ببرید.

وابی سابی به طبیعت احترام می‌گذارد و بافت و شکل طبیعی هر شیء را به عنوان هویت آن می‌پذیرد نه این که به دنبال بی‌نقص کردن آن باشد. بنابراین بافت‌های طبیهی مثل بافت چوب و سنگ و سطوح فلزی صیقل نخورده عناصری بسیار مهم و پرکاربرد در این نوع از طراحی هستند. وابی. سابی احساسی از آرامش و عقلانیت در فضا به وجود می‌آورد که این حس از صداقت طبیعی نشات می‌گیرد. اشیاء و سطوح در این سبک، روح خود را نشان می دهند، ساده هستند و مصنوعی و نمایشی به نظر نمی‌رسند.

ست کردن همه چیز با هم نیز در وابی- سابی مردود است مثلا شما لازم نیست همه لامپ‌های یک اتاق را از یک نوع انتخاب کنید بلکه می‌توانید برای آن‌ها سراغ رنگ‌ها و بافت‌های مختلف بروید. خانه‌های قدیمی انگلیسی هم تا حد زیادی روح وابی – سابی را در خود دارند و می‌توانند منبع الهام برای طراحان علاقمند به این سبک باشند. واضح است که برای دستیابی به وابی سابی نمی‌توان از اشیاء و سطوح ساخته شده با ماشین استفاده کرد و این زیبایی تنها از طریق دست ساز بودن قابل دستیابی است. به طور کلی تنها روش‌های دست ساز و فرآیندهای طبیعی که در طول زمان رخ می‌دهند در وابی سابی قابل قبول هستند.

در دنیایی که تلاش برای بی‌نقص بودن همه زندگی ما را تحت الشعاع خود قرار داده وابی – سابی یک راه نجات است. با استفاده از این فلسفه می‌توان زیبایی را به روشی جدید تعریف کرد و فضاهایی زنده، دلپذیر، دارای هویت و روح به وجود آورد که با هیچ طراحی مدرن غربی قابل دستیابی نیست.