آنفلوآنزای پرندگان چیست؟

– آنفلوآنزای پرندگان، بیماری تنفسی، واگیردار ویروسی طیور اهلی، صنعتی و سایر پرندگان است که به وسیله ویروس های تیپ A آنفلوآنزای پرندگان ایجاد می شود. بیماری آنفلوآنزای طیور در پرندگان به دو فرم بالینی بسیار بیماری زا (فوق حاد) مانند تحت تیپ های HSN1 و H5N8 و کم بیماری زا (کم حدت) مانند H9N2 مشاهده می شود. فرم بسیاری بیماری زا، می تواند در پرندگان تا صددرصد تلفات بدهد. البته فرم کم بیماری زا (H9N2)، اگرچه تلفاتی ایجاد نمی کند ولی اگر عفونت تنفسی ناشی از این قبیل ویروس ها توسط سایر ویروس ها یا باکتری های تنفسی تشدید شود، تلفات زیادی به بار می آورد.

ضروری است اضافه بکنم اغلب ویروس های عامل آنفلوآنزای انسانی توسط ویروس های تیپ A آنفلوآنزا ایجاد می شود. همچنین ویروس های تپی A آنفلوآنزا، علاوه بر پرندگان و انسان در دام هایی مانند سگ و گربه، خوک، اسب و شتر نیز بیماری تنفسی آنفلوآنزا به وجود می آورد ولی خوشبختانه سدی میان گونه ای بین ویروس های آنفلوآنزای انسان و سایر پرندگان و دام ها وجود دارد و به راحتی این ویروس ها از گونه ای به گونه دیگر انتقال نمی یابند.

این بیماری چگونه به انسان منتقل می شود؟

– با توجه به سد میان گونه ای ویروس های آنفلوآنزا، انسان به دو شکل به ویروس های آنفلوآنزای پرندگان آلوده می شود. روش قدیمی یا کلاسیک، عبارت از انتقال یا جابجایی هر دو ویروس های آنفلوآنزای پرندگان و انسان به یک گونه دامی واسط مانند خوک و گراز است. این دام ها، توانایی مخلوط کردن ژن های ویروس های آنفلوآنزای انسان و پرندگان را دارند. به عبارتی دیگر در اثر بازآرایی یا آرایش مجدد ژن های آنفلوآنزا در سلول های پوششی نای خوک، ویروس های پرندگان توانایی انتقال به افراد انسانی را پیدا می کنند.

اما روش غیرکلاسیک، انتقال مستقیم ویروس های پرندگان به افراد انسانی است که بر اساس تئوری سد میان گونه ای به راحتی قابل انتقال نیست و افراد انسانی فقط زمانی به شکل مستقیم به ویروس های پرندگان آلوده می شوند که تماس نزدیک به نسبت طولانی با پرندگان مبتلا به آنفلوآنزا در اوج بیماری داشته باشند.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر قرار دارند؟

– با توجه به توضیحات داده شده مرغداران، کارگران و کارکنان مرغداری ها و سایر طیور صنعتی مانند بوقلمون، اردک، شتر مرغ و بلدرچین و … و همچنین پارک های پرندگان و دامپزشکان با احتمال زیادی برای درگیر شدن با ویروس های قابل انتقال به انسان مواجه اند.

آیا ویروس از انسان به انسان نیز قابل انتقال است؟

– تمامی ویروس های آنفلوآنزای پرندگان مانند H7N7، H5N7، H5N1 و H5N6 که تاکنون به شکل مستقیم، از پرندگان به انسان ها منتقل شده اند، با وجود داشتن میزان کشندگی بالا برای افراد انسانی، توانایی انتقال فرد به فرد یا انتشار در جوامع انسانی را ندارند.

علائم ابتلا به ویروس کدام است؟

– علائم آنفلوآنزای پرندگان یا مرغی در افراد انسانی مشابه آنفلوآنزای انسانی است. به علاوه میزان کشندگی ویروس هایی مانند H5N1 برای افراد انسانی بیشتر است.

در حال حاضر کدام نوع از ویروس های آنفلوآنزای پرندگان باعث تلفات در برخی از مرغداری های کشور شده است؟

– تحت تیپ H5N8 تلفاتی در برخی مرغداری ها بر جای گذاشته است.

آیا تحت تیپ H5N8 پرندگان قابلیت انتقال مستقیم به افراد انسانی را دارد؟

– خوشبختانه نه. ولی چون سابقه انتقال سایر تحت تیپ های آنفلوآنزای پرندگان به انسان وجود دارد. پس برای پیشگیری از انتقال ویروس H5N8 به افرادی که بیشتر در معرض خطر قرار دارند باید احتیاط های لازم رعایت شود.

برنامه سازمان دامپزشکی کشور برای کنترل و پیشگیری بیماری آنفلوآنزای پرندگان چیست؟

– تشخیص کانون های واحدهای طیور صنعتی یا طیور بومی و معدوم سازی آنها از جمله این برنامه هاست تا مرغ یا تخم مرغ آلوده مطلقا دست مصرف کنندگان نرسد.

خطرات آنفلوآنزای پرندگان برای ایمنی غذا چیست؟ آیا می توان با خیال راحت تخم مرغ یا مرغ و به طور کلی گوشت پرندگان را مصرف کرد؟

– با توجه به برنامه ملی و کشوری ریشه کنی ویروس های آنفلوآنزای مرغی فوق حاد، امکان انتقال این ویروس ها به افراد انسانی نزدیک به صفر است. همچنین بر اساس برنامه معدوم سازی پرندگان مرغداری های آلوده و فرآورده های آنها مانند تخم مرغ، امکان انتقال ویروس های H5N8 به افراد انسانی محتمل نیست و مردم می توانند با خیال آسوده، مرغ و تخم مرغ را با توجه به نظارت سازمان دامپزشکی کشور مصرف کنند.

آیا واکسنی برای مقابله با آنفلوآنزا پرندگان در کشور ما وجود دارد؟

– در کشور ما در کشور ما برای ویروس های کم حدت مانند H9N2 واکسن آنفلوآنزا وجود دارد ولی برای آنفلوآنزای فوق حاد واکسنی موجود نیست.

آیا واکسن ضد آنفلوآنزای فصلی برای پیشگیری از آنفلوآنزای پرندگان نیز کارساز است؟

– خیر. مطلقا موثر و کارساز نیست.

روش های درمانی موجود در صورت ابتلای افراد انسانی چیست؟

– ویروس های H5N8 به افراد انسانی منتقل نمی شوند اما در صورت انتقال احتمالی و تشخیص سریع، امکان درمان فرد مبتلا به آنفلوآنزای مرغی با داروهای ضد ویروسی مانند «اوسلتامیویر» و «زانامیویر» وجود دارد.

آیا ممکن است سگ ها و گربه ها نیز ناقل این بیماری به انسان باشند؟

– در کشور کره شمالی سابقه انتقال ویروس های H5N8 به سگ ها و ویروس های H5N1 به گربه ها ثبت شده است.

در صورت مشاهده پرنده مرده در محل زندگی یا طبیعت چه باید کرد؟

– پرندگان در طبیعت به علل مختلف معمولا تلف می شوند و هر نوع مرگ را نباید به آنفلوآنزا نسبت داد. به هر حال بهتر است در صورت مشاهده پرنده تلف شده در مناطق روستایی یا طیور خانگی، سریعا به ادارات دامپزشکی شهرستان ها اطلاع داده شود.

روش های پیشگیری از ابتلا را به اختصار توضیح دهید.

– هیچ خطری برای خانواده های ایرانی وجود ندارد ولی هموطن های روستایی در صورت مشاهده در حال تلف شدن طیور روستایی و خانگی، نباید آنها را با ذبح اضطراری مصرف کنند. خانواده های روستایی توجه داشته باشند که لاشه پرندگان تلف شده را در اختیار سگ و گربه های شان قرار ندهند و در اولین فرصت آن را با استفاده از دستکش و ماسک ایمنی، در گودالی دفن کنند و روی آن آهک و آب بریزند و با نیم متر خاک بپوشانند. خانواده های روستایی طیور خود را در فضای باز رها نکنند. شکارچیان پرندگان مهاجر آبزی نیز از شکار آنها خودداری کنند.

آیا ممکن است که این آنفلوآنزا نیز همانند چند سال قبل به اپیدمی تبدیل شود؟

– بله. احتمال اپیدمی های آنفلوآنزا در سطوح کم، متوسط و گسترده در کشور ما و سایر کشورهای در حال توسعه یا صنعتی پیشرفته وجود دارد. خوشبختانه تاکنون واگیری های H5N8 به سرعت ریشه کن شده است.

حرف آخر؟

– کلام آخر من به هیات محترم وزیران و مجلس شورای اسلامی است که ضروری است اعتبارات لازم را به سرعت در اختیار سازمان دامپزشکی کشور قرار دهند تا کانون های احتمالی را در اولین زمان ممکن معدوم و خسارات مرغداران را پرداخت کنند. بی توجهی مقامات به سخن آخر من، خسارات جبران ناپذیری را به صنعت طیور کشور تحمیل خواهد کرد.