زمانی که سخن از منابع انرژی خاورمیانه به میان می آید همه به یاد نفت می‌افتند، اما این روزها دولت‌های منطقه تلاش دارند سایر منابع انرژی و به‌خصوص انرژی‌های پاک را توسعه دهند.

توسعه این انرژی‌ها هرچند دارای منافع زیست‌محیطی برای این کشورهاست، اما انگیزه اصلی دولت‌ها مسائل اقتصادی است. منطقه خاورمیانه پتانسیل بالایی برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. ایران عمدتاً به‌دلیل سرمایه‌گذاری‌های قبلی خود در طرح‌های برق‌آبی، پیشرفته‌ترین کشور منطقه در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در منطقه است. اما اخیراً این کشور پروژه‌های بزرگی را در زمینه انرژی‌های بادی و خورشیدی نیز آغاز کرده و طی ماه‌های اخیر پروژه‌های جدیدی اعلام شده‌اند.

بزرگترین پروژه که روز 17 اکتبر اعلام شد، مربوط به سرمایه‌گذاری 2.5 میلیارد یورویی شرکت نروژی ساگا انرژی در ایران برای احداث تأسیسات تولید برق خورشیدی با ظرفیت 2 گیگاوات طی یک دوره 5ساله است. شرکت‌های اروپایی اخیراً سرمایه‌گذاری قابل توجهی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایران انجام داده‌اند. شرکت اسکاتک نروژ گفته در حال مذاکره برای احداث یک مجتمع تولید برق خورشیدی به‌ظرفیت 110 مگاوات در ایران به‌ارزش حدود 132 میلیون دلار است. این پروژه امکان توسعه ظرفیت تا 500 مگاوات را دارد. هاشم اورعی، رئیس اتحادیه انرژی بادی ایران اخیراً گفته، شرکت‌های دانمارکی آماده سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری در پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر ایران هستند.

این تنها کشورهای منطقه نوردیک نیستند که درگیر سرمایه‌گذاری در پروژه‌های انرژی‌های پاک در ایران شده‌اند. در 20 سپتامبر، شرکت انگلیسی کرکاس اعلام کرد که قصد دارد با هزینه‌ای حدوداً 500 میلیون یورویی، 600 مگاوات برق به شبکه توزیع ایران تحویل دهد. رسانه‌های داخلی ایران همچنین از شرکت‌های سولاروات آلمان و فینرژی ایتالیا به‌عنوان دیگر سرمایه‌گذاران احتمالی یاد می‌کنند. در ماه ژوئن، هیئتی متشکل از 7 شرکت آلمانی فعال در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر برای بررسی پتانسیل‌های انرژی‌های تولید برق بادی و خورشیدی به استان خراسان شمالی ایران سفر کردند.

برخی پروژه‌های کوچکتر نیز قبلاً تکمیل شده یا در حال تکمیل هستند. در اواخر ماه جولای، کار احداث یک مجتمع برق خورشیدی 20مگاواتی در استان کرمان با سرمایه‌گذاری مشترک شرکت‌های آدوره آلمان و دوریون سوئیس به پایان رسید. این شرکت‌ها در حال طراحی یک مجتمع برق خورشیدی 100مگاواتی دیگر در همین منطقه هستند. در ماه آوریل، شرکت برق و انرژی غدیر ایران و شرکت متکای یونان اعلام کردند یک مجتمع تولید برق 10مگاواتی را در اصفهان به بهره‌برداری رسانده‌اند. در ماه فوریه نیز یک مجتمع 14مگاواتی برق خورشیدی در همدان رونمایی شد.

در مجموع این قراردادها موجب افزایش میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران می‌شود. در ماه آوریل، محمد خزایی، معاون وزیر اقتصاد ایران گفت، کشورهای اتحادیه اروپا از ژانویه 2016 به این طرف، 3.6 میلیارد دلار در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایران سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

حضور پرتعداد شرکت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایران چند دلیل دارد که شاید مهمترین آن شرایط مناسب سرمایه‌گذاری‌ای است که دولت ایران به شرکت‌های خارجی پیشنهاد می‌دهد. وزارت نیروی ایران معمولاً قراردادهایی 20ساله برای تضمین خرید برق تولیدی مجتمع‌های احداث‌شده منعقد می‌کند. این مجتمع‌ها همچنین برای مدت 5 تا 13 سال معاف از مالیات هستند.

دیگر دلیل جذابیت سرمایه‌گذاری در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر ایران برای شرکت‌های اروپایی، غیبت شرکت‌های آمریکایی است.

بر اساس اعلام آژانس بین المللی انرژی‌های تجدیدپذیر، ایران بزرگترین جای پا را در بخش انرژی‌های سبز خاورمیانه به خود اختصاص داده است. این آژانس برآورد کرده که ایران در سال 2016، 10606 مگاوات به ظرفیت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر خود اضافه کرده است. نزدیک‌ترین کشور به ایران در منطقه عراق است که تنها 2311 مگاوات به ظرفیت خود افزوده است.

3535