روزنامه شهروند: همیشه «ترین‌ها» جذابیت داشته‌اند و به دلیل همین جذابیت توانسته‌اند طرفدارانی پیدا کنند، اگرچه در میان این «ترین‌ها» بعضی‌ها به شهرت هم رسیده‌اند و همیشه در مباحث مرتبط با آنها در سطر قرار می‌گیرند. کهن‌ترین شهر، پرطرفدارترین خوراکی، محبوب‌ترین غذا، عجیب‌ترین روستا و … البته در میان این «ترین‌ها» نخستین‌ها هم جایگاه خاص خود را دارند و توانسته‌اند به اندازه «ترین‌ها» محبوبیت بیابند و به شهرت برسند.

پرطرفدارترین سوغاتی‌های ایران

یکی از جاذبه‌های ایران برای گردشگران سوغاتی‌های متنوع شهرهای مختلف است؛ سوغاتی‌هایی که بعضی از آنها توانسته‌اند به شهرت جهانی دست بیابند؛ از صنایع‌دستی تا خوراکی‌ها.

پارچه‌های دست‌باف؛ کیفیت، شهرت این پارچه‌ها بسته به شهرهایی که در آنها بافته می‌شوند، متفاوت است، اما هریک محبوبیت خود را دارند، به‌عنوان مثال پارچه‌های قلمکاری اصفهان با نقش‌های هندسی و گل‌وگیاه یکی از این محبوب‌هاست، درحالی‌که پارچه‌های پته‌دوزی‌شده کرمان هم جایگاه خود را دارد، ترمه هم که برای همگان شناخته شده است؛ پارچه‌ای که گاهی در قالب کیف، کفش و رومیزی خودنمایی می‌کند و سوغات یزد است. پارچه‌های نفیس و دست‌دوز متنوعی در ایران دیده می‌شود که در این میان پته یکی از باارزش‌ترین و زیباترین پارچه‌های دست‌دوز و سوزن‌دوزی شده است که در میان سوغاتی‌های کرمان جای می‌گیرد.

گیوه؛ همان پاپوش سنتی ایرانیان هم یکی از این سوغاتی‌های پرطرفدار است و بیشتر توریست‌ها آن را نه برای پوشیدن بلکه استفاده به‌عنوان تزیینی در منزل‌شان خریداری می‌کنند.

فرش‌ دستباف؛ همه می‌دانیم فرش‌ها و قالیچه‌های دست‌باف ایرانی از پرطرفدارترین سوغاتی‌های ایران هستند که گردشگران بیشتر اوقات در مقیاس‌های کوچک‌ آن را تهیه می‌کنند تا به‌راحتی بتوانند حمل کنند.

لباس‌های سنتی؛ در تمام نقاط ایران زنان و مردان لباس‌های سنتی زیبا، دست‌دوز و رنگارنگی می‌پوشند که از پارچه‌های دست‌دوز گرانقیمت نخی، پشمی، کتان و غیره بافته می‌شوند.

لباس‌های زیبای ترکمن‌ها، دامن‌های پرچین و رنگارنگ شمالی‌ها و گیلکی‌ها، شلوارهای پاچه‌تنگ سوزن‌دوزی‌شده زنان جنوب کشورمان با پارچه‌های رنگارنگ و خنک چادریشان، پیراهن‌های رنگارنگ اقوام لر و کرد کشورمان با سربندها و روسری‌های زیبا و…. همه از زیباترین پوشاک و سوغاتی‌های ایران است.

پسته، زعفران و ادویه‌ها؛ خوراکی‌ها، آجیل‌ و … ایران که در شهرهای مختلف می‌توان تنوع آن را شاهد بود، یکی از جاذبه‌ها برای گردشگران شکمو است. گز اصفهان، پسته کرمان، زعفران مشهد و گل‌محمدی کاشان تنها بخشی از خوشمزه‌های پرطرفدار ایران هستند.

صنایع‌دستی؛ میناکاری،خاتم‌کاری، ظروف سفالین، فیروزه‌کوبی و … اینها تنها بخشی از صنایع‌دستی ایران هستند که توانسته‌اند در بیرون از مرزها طرفداران خود را پیدا کنند.

پارک سیفیه؛ قدیمی‌ترین پارک کشور

سیفیه را می‌توان به‌عنوان قدیمی‌ترین پارک کشور نام برد؛ پارکی که توسط قاجاریان برای تفریح ساخته و با گذر زمان در ١٣٠٤هجری قمری رسما به‌عنوان پارک شهر شناخته شد؛ درواقع این پارک توسط سیف‌الدوله (نوه فتحعلی‌شاه) به‌عنوان پارک به مردم تقدیم شد و قبل از آن باغ شخصی خاندان سلطنتی در ملایر بود که برای تفریح‌ از آن استفاده می‌کردند. این بوستان که جزو نخستین تفریحگاه‌های سنتی ایران‌زمین است، توسط مهندسان ایتالیایی طراحی و ساخته شده است. بوستان سیفیه دارای دو استخر و مسجدی است که توسط سیف‌الدوله احداث شده و ساختمانی که ظاهرا محل سکونت بانی آن بوده است. این پارک به شکل‌های صلیبی و بیضی ساخته شده و آب موردنیاز آن از طریق احداث قناتی در ۸ کیلومتری زرک توسط مقنیان یزدی از کوه‌های اطراف به محوطه پارک انتقال یافت.

قره‌کلیسا؛ قدیمی‌ترین کلیسای جهان در ایران

وقتی صحبت از بناهای تاریخی و معماری اسلامی به میان می‌آید می‌توان نام ایران را دید که قرن‌هاست با معماری اسلامی پیوند خورده است، اما در کنار آن می‌توان بناهای کم‌نظیری از معماری غیراسلامی را هم دید که به یادگارهای ماندنی در دنیا تبدیل شده‌اند. کلیسای قدیمی چالدران یکی از همین بناهاست که لقب قدیمی‌ترین کلیسای دنیا را هم با خود یدک می‌کشد. تاریخ ساخت این کلیسا به اوایل دوره مسیحیت بازمی‌گردد. بدین‌ترتیب که کلیسای مورد نظر روی آرامگاه تادئوس مقدس که از مبشران دین مسیحیت بود، بنا شده است. بنای اولیه آن به اوایل سده چهارم برمی‌گردد و از ابتدا یکی از زیارتگاه‌های مهم ارمنیان بوده است.

خیابان سپه؛ قدیمی‌ترین خیابان

وقتی در میان قدیمی‌ترین‌ها جست‌وجو می‌کنید، بی‌شک به نام خیابان سپه برمی‌خورید؛ خیابانی در یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران یعنی قزوین. شهری که قدمتش به شاپور اول ساسانی معروف به شادشاپور می‌رسد. در مورد نام‌گذاری این خیابان شائبه‌های فراوانی وجود دارد، اما گفته می‌شود نام این خیابان از نام محله‌ای به همین نام گرفته شده؛ محله‌ای که شاه طهماسب در دوران ولیعهدی‌اش در آن ساکن بوده است.

در مورد این خیابان باید گفت در دوره‌های بعد نام آن به بخشی از محله شهرستان قدیم اطلاق شد و نام این خیابان به محله خیابان تغییر یافت. در محدوده‌ این خیابان آثار ارزشمندی همچون مسجد و آب‌انبار ساخته شده که تاریخ ساخت قدیمی‌ترین بنای موجود در آن یعنی مسجد جامع به قزوین اولیه برمی‌گردد.

چغازنبیل؛ قدیمی‌ترین اثر ثبت‌شده در یونسکو

چُغازَنبیل نیایشگاهی باستانی است که حدود ١٢٥٠پیش از میلاد ساخته شده، یعنی در زمان ایلام (عیلامی‌ها) چغازنبیل بخش به‌جا مانده از شهر دوراونتش است و در نزدیکی شوش (شهر باستانی) در استان خوزستان قرار دارد. این سازه در سال ١٩٧٩ نخستین اثر تاریخی از ایران بود که در فهرست میراث جهانی یونسکو جای گرفت. جامعه بین‌المللی برای آن ارزش استثنایی و جهانی قایل است. خاورشناسان، چغازنبیل را نخستین ساختمان مذهبی ایران می‌دانند. بلندی آغازین این بنا ٥٢ متر و ٥ طبقه بوده، اما امروزه تنها ٢٥ متر یعنی دوطبقه‌ونیم از آن باقی مانده است. زیربنای چغازنبیل یک مربع ١٠٥ متر در ١٠٥ متر است، یعنی دو برابر یک زمین فوتبال.

لی‌لی‌پوت؛ عجیب‌ترین ‌روستا

روستایی در توابع بیرجند به نام ماخونیک توانسته عنوان عجیب‌ترین‌ها را به خود اختصاص بدهد. این روستا یکی از هفت روستای شگفت‌انگیز جهان است که به واسطه قدکوتاه بودن بیشتر ساکنانش به لی‌لی‌پوت ایران مشهور شده است.

شوش؛ کهن‌ترین شهر

شوش را می‌توان پایتخت نخستین تمدن ایران نام برد و شاید برای همین است که از آن به‌عنوان قلب تاریخ ایران یاد می‌کنند، شهری که در ٧هزار‌ سال پیش و تا قرن‌ها پس از آن همیشه جایگاه خود را حفظ کرده است و امروزه می‌توان از آن به‌عنوان یکی از غنی‌ترین و دیدنی‌ترین ذخایر تاریخی ایران نام برد. در وصف قدمت این شهر باید گفت پژوهشگران از شوش به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین شهرهای جهان نام می‌برند.

درواقع تحقیقات باستان‌شناسی نشان می‌دهد شکل‌گیری شوش به‌عنوان یک شهر پیشرفته در جهان باستان، مربوط به حدود ٥هزار‌سال پیش است؛ شهری که پایتخت یکی از بزرگترین تمدن‌های دوره باستان، یعنی تمدن عیلامی بود و می‌توان به‌عنوان مهمترین یادگارش به زیگورات ٣٣٠٠ساله چغازنبیل اشاره کرد.

کارون؛ طولانی‌ترین رود

پرآب‌ترین و بزرگترین رود ایران با ٩٥٠کیلومتر طول کارون نام دارد؛ تنها رود ایران که بخشی از آن قابل کشتیرانی است. این رود در طول تاریخ شاهد شکل‌گیری تمدن‌های بزرگی از ایران بوده است. کارون از آب ‌كاج، از زرد كوه بختیاری سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از مناطق كوهستاني و پرپيچ‌وخم در منطقه‌اي به نام گتوند وارد دشت خوزستان مي‌شود. شاخه مهم كارون، رود دز است كه در شمال اهواز به رود كارون ملحق مي‌شود. رود كارون در مرز ايران و عراق، به اروندرود پيوسته و روانه خليج‌فارس مي‌شود. پيچ‌وخم‌هاي موجود در سر راه اين رود، خوزستان را به جلگه‌اي بي‌نظير تبديل کرده است. رودخانه کارون که روزي پرآب‌ترين بود، امروز آخرين نفس‌هاي خود را مي‌کشد.

اولین‌ها

کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران؛ نخستین کتابخانه

کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران مکان نگهداری بیش از ٢٣‌هزار جلد کتاب با ١٦‌هزار عنوان است. از کتاب‌های قدیمی این کتابخانه می‌توان به دیوان حافظ متعلق به ١٤٤‌سال پیش اشاره کرد. این کتاب در ‌سال ١٢٥٢ هجری خورشیدی به ناصرالدین‌شاه قاجار هدیه شده است. از آثار تاریخی که در این مجموعه وجود دارد، می‌توان به یک کتاب چاپ سنگی متعلق به ٤٠٨‌سال پیش اشاره کرد. این کتاب یکی دیگر از قدیمی‌ترین کتاب‌های نگهداری‌شده در کتابخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی و تاریخی نیاوران به حساب می‌آید و ‌سال ١٦٠٩ میلادی در فرانسه چاپ شده و اثری تاریخی است. پیانویی در گوشه این کتابخانه دیده می‌شود که گویی در میتینگ‌های دوستانه و خانوادگی دوره پهلوی نواخته می‌شده است.

از جاذبه‌های دیگر این کتابخانه می‌توان به لوستر بزرگی ساخته فرانسوی‌ها اشاره کرد که نور آن مناسب با نوری بوده که باید هنگام مطالعه از آن استفاده کرد. این لوستر از بیش از ٣‌‌هزار استوانه شفاف تشکیل شده است.

ناصرالدین شاه؛ نخستین عکاس ایران

در اواخر دوره حکومت محمدشاه قاجار مستشاران و نظامیان اروپایی به ایران رفت‌وآمد داشتند و می‌توان گفت آنها نخستین کسانی بودند که در ایران از دوربین عکاسی استفاده می‌کردند؛ نخستین عکس‌های گرفته‌شده از زندگی مردم و درباریان قاجار را حالا در موزه‌ها و مراکز فرهنگی خارج از کشور می‌توان جست‌وجو کرد، اما با روی کار آمدن ناصرالدین‌شاه و با توجه به علاقه‌ای که به دوربین عکاسی داشت، می‌توان از او به‌عنوان نخستین عکاس ایرانی نام برد، چون عکاسی را از شخصی فرانسوی به نام «مسیو کارلیان» آموخت و انحصار عکاسی را از دست فرنگی‌ها خارج کرد.

ازجمله عکس‌های معروفی که ناصرالدین‌شاه از خود به‌جا گذاشته؛ عکسی از مهدعلیا (مادرشاه) و زنان حرمسرایش است. به غیر از عکاسی از زنان و سوگلی‌هایش می‌توان به بناها، مناظر، شکارگاه‌ها، ییلاقات و زندانیان سیاسی اشاره کرد. بسیاری از عکس‌هایی که ناصرالدین‌شاه از زندانیان سیاسی گرفته، در آلبوم خانه کاخ – موزه گلستان نگهداری می‌شود و جمله «خودمان انداختیم» دیده می‌شود.

فورد کروکی کلاچی؛نخستین خودروی تهران

کالسکه‌هایی که با بخار آتش حرکت می‌کردند، یکی از پیشرفت‌ها محسوب می‌شدند که جای خود را به چهارپایان داده بودند، تا این‌که نخستین خودرو وارد ایران شد، تا بازار کالسکه‌ها را کساد کند؛ سواری‌های فورد کروکی کلاچی با لاستیک توپر. این تغییرات شگرف در دوره مظفرالدین‌شاه رخ داد و باعث شد پای سایر خودروها به ایران باز شود، چون بعد از نخستین خودرو، خودرو‌هایی شبیه وانت امروزی وارد تهران شد که به آنها خودروی لاری می‌گفتند و همچنین خودرو‌های دورسیمی که برای حمل بار و مسافر می‌آمدند.

سینما سولی؛ نخستین سینما

نخستین سینمای ایران پنج سال بعد از اختراع جهانی توسط برادران لومیر توسط کاتولیک‌ها در تبریز راه‌اندازی شد، یعنی نخستین سالن سینما در ‌سال ١٢٧٩ شروع به کار کرد، اما به دلیل عدم‌دسترسی به فیلم‌های جدید، در ‌سال ۱۲۹۵ تعطیل شد، درواقع تا‌ سال ۱۳۰۹ هیچ فیلم ایرانی ساخته نشد و اندک سینماهای تاسیس شده به نمایش فیلم‌های غربی که در مواردی زیرنویس فارسی داشتند، می‌پرداختند. نخستین فیلم بلند سینمایی ایران به نام آبی و رابی در‌ سال ۱۳۰۹ توسط اوانس اوگانیانس ساخته شد.

موزه اختصاصی کاخ گلستان؛ نخستین موزه

ناصرالدین‌شاه پس از سفر به اروپا و دیدار از موزه‌های کشورهای روسیه، فرانسه، انگلیس، ایتالیا، سوییس، آلمان و اتریش به تقلید از آنها دستور داد گوشه‌ای از کاخ گلستان را به شکل موزه درست کنند؛ البته این موزه مختص شاه و اطرافیانش بود.

دختر لر؛ نخستین فیلم ناطق اکران‌شده در ایران

این فیلم که در زمان خود سروصدای زیادی به پا کرد، در‌ سال١٣١٢خورشیدی توسط اردشیر ایرانی در بمبئی به‌عنوان نخستین فیلم ناطق فارسی ساخته شد. فیلمی که به صورت سیاه‌وسفید فیلمبرداری شد و در میان مردم عامه به نام «جعفر و گلنار» شناخته شد. این فیلم موجب شکوفایی صنعت نوپای سینما در ایران شد.