صلح خبر – صدف پیکامی: ممکن نیست که از سینمای ایتالیا صحبت کرد و نام پازولینی را قلم گرفت. پیر پازولینی، کارگردان، شاعر و نویسنده ایتالیایی در اسفند ماه ۱۹۲۲ میلادی در بولونیا متولد شد. او از کودکی شعر می‌نوشت و علاقه به هنر داشت. کودکی پازولینی با عشق به مادر و درگیری با پدری که تمایلات فاشیستی داشت گذشت. پازولینی تحصیلات ابتدایی خود را در شهر‌های مختلف ایتالیا گذراند و سرانجام به دانشگاه هنر ایتالیا رفت.

او در همین دوران نخستین کتاب خود که مجموعه شعری به نام po esie a casara بود را منتشر کرد. همین روز‌ها بود که جنگ جهانی دوم آغاز شد و پازولینی به اجبار به ارتش رفت. اما او با روحیه‌ای که داشت در ارتش دوام نیاورد و از آن جا فرار کرد. پس از این فرار و پناه گرفتن در شهری کوچک بود که او به حزب کمونیست پیوست.

پس از جنگ جهانی پازولینی تحصیلات خود را که نیمه کاره رها شده بود دوباره شروع کرد و به رم رفت. در ابتدای دهه‌ی ۵۰ میلادی نخستین رمان پازولینی منتشر شد که واکنش‌های بسیار متفاوتی را در پی داشت. او در تمام این دوران در واقع در اوایل دهه‌ی ۵۰ میلادی برای کارگردانان بسیاری از جمله فدریکو فلینی فیلمنامه می‌نوشت و از این طریق امرار معاش می‌کرد. او در همین دوران به سینما بیشتر علاقه‌مند شد تا اینکه سرانجام در سال ۱۹۶۱ به طور رسمی وارد سینما شد. پازولینی به دلیل علاقه‌ی ویژه‌ای که به ادبیات داشت، اغلب آثار خود را با اقتباس از آثار کلاسیک جهان خلق کرد. فعالیت او در سینما محدود به فیلم سازی نبود بلکه او پس از مدتی تبدیل به یک نظریه پرداز سینما شد و نشریه‌ی مشهور “کایه دو سینما” را بنیان نهاد. پازولینی به دلیل آرا و عقاید خاصی که داشت دشمنان بسیاری داشت و به سبب فعالیت‌های ساسی اش نیط مورد تهدید بود. او سرانجام در سال ۱۹۷۵ به قتل رسید که هنوز هم معمای این قتل به طور کامل حل نشده است. آثار سینمایی پازولینی عبارتند از:

• آکاتونه، (به ایتالیایی: Accattone)، ایتالیا، ۱۹۶۱.
• ماما روما، (به ایتالیایی: Mamma Roma)، ایتالیا، ۱۹۶۲.
• پنیر بی‌نمک، (به ایتالیایی: La ricotta)، فرانسه و ایتالیا، ۱۹۶۲.
• خشم، (به ایتالیایی: La Rabbia)، ایتالیا، ۱۹۶۳.
• مجالس عشق، (به ایتالیایی: Comizi d’amore)، ایتالیا، ۱۹۶۳.
• مکان‌یابی در فلسطین، (به ایتالیایی: Sopralluoghi in Palestina)، ایتالیا، ۱۹۶۳.
• انجیل به روایت متی، (به ایتالیایی: Il Vangelo secondo Matteo)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۶۴.
• پرنده‌های بزرگ و پرنده‌های کوچک، (به ایتالیایی: Uccellacci e uccellini)، ایتالیا، ۱۹۶۵.
• تماشای زمین از کره ماه، (به ایتالیایی: La Terra vista dalla Luna)، فرانسه و ایتالیا، ۱۹۶۶.
• ابر‌ها چیستند؟، (به ایتالیایی: ?Che cosa sono le nuvole)، ایتالیا، ۱۹۶۷.
• ادیپ شاه، (به ایتالیایی: Edipo re)، ایتالیا و مراکش، ۱۹۶۷.
• تئورما، (به ایتالیایی: Teorema)، ایتالیا، ۱۹۶۸.
• داستان گل کاغذی، (به ایتالیایی: La sequenza del fiore di carta)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۶۸.
• خوک‌دانی، (به ایتالیایی: Porcile)، فرانسه و ایتالیا، ۱۹۶۹.
• مده‌آ، (به ایتالیایی: Medea)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۶۹.
• دکامرون، (به ایتالیایی: Il Decameron)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۷۰.
• حکایت‌های کانت‌بوری، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۷۱.
• دوازده دسامبر، (به ایتالیایی: ۱۲ Dicembre)، ایتالیا، ۱۹۷۲.
• داستان‌های عشقی هزار و یک شب، (به ایتالیایی: Il fiore delle Mille e una Notte)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۷۳.
• دیوار‌های صنعا، (به ایتالیایی: Le mura di Sana’a)، ایتالیا، ۱۹۷۳.
• سالو یا ۱۲۰ روز در سودوم، (به ایتالیایی: Salò o le ۱۲۰ giornate di Sodoma)، ایتالیا و فرانسه، ۱۹۷۵

حال در این مطلب به معرفی چند آثار مشهور پیر پازولینی می‌پردازیم.

انجیل به روایت متی

هرگاه سخن از پازویلینی به میان بیاید قطعا نام فیلم انجیل به روایت متی نیز برده خواهد شد. این فیلم را پازولینی در سال ۱۹۶۵ ساخته است. یکی از بهترین و متفاوت‌ترین فیلم‌هایی که درباره مسیح ساخته شده است انجیل به روایت متی اثر پازولینی است. این فیلم که در آن از نابازیگران بهره گرفته شده به گونه‌ای شبیه به مستندی داستانی است. در این فیلم از حقه‌های سینمای تجاری خبری نیست و این در حالی است که موضوعی درباره‌ی پیامبری که تولدش نیز مانند معجزه است، بسیار جالب است. این اتفاق شاید به دلیل ایدئولوژی کارگردان است که تفاوتی ژرف را به فیلم بخشیده است. در انجیل به روایت متی خداوند از آسمان سخن می‌گوید و مسیح از روی زمین به او پاسخ می‌دهد. نکته‌ی جالب دیگر درباره این فیلم این است که انجیل به روایت متی به صورت مستقیم از روی انجیل ساخته شده و در واقع فیلمنامه‌ای به شکل معمول فیلمنامه نداشته است. انجیل به روایت متی که بیشتر بر شخصیت و گفته‌های مسیح دقت به خرج داده است همواره یکی از برترین آثار سینمای جهان محسوب می‌شود.

ادیپ

ادیپ نام نمایشنامه‌ای نوشته‌ی سوفوکل نویسنده‌ی یونان باستان است که یکی از مهم‌ترین آثار کلاسیک جهان به حساب می‌آید. پازولینی به سبب علاقه‌ی ویژه به ادبیات و همچنین اسطوره از این اثر یک اقتباس سینمایی انجام داد که این اثر اقتباسی به یکی از مهم‌ترین آثار وی تبدیل شد. از تفاوت‌های ادیپ سوفوکل و پازولینی می‌توان به شیوه روایت این دو اشاره کرد، سوفوکل از نظر زمانی ما را به وسط قصه می‌برد و با قرار دادن دیالوگ‌هایی گذشته را برای خواننده روشن می‌کند. اما پازولینی قصه‌اش را به ترتیب زمانی پیش می‌برد. فیلم ادیپ پازولینی در سال ۱۹۶۷ ساخته شده است. ادیپ در جشنواره‌های جهانی نیز موفقیت‌های بسیاری را کسب کرد و مورد توجه منتقدان قرار گرفت.

مده آ

مده آ نیز مانند ادیپ یکی از آثار کلاسیک یونان باستان نوشته‌ی اوریپید است. این بار نیز پازولینی یکی از اسطوره‌های یونانی را دستمایهی اقتباس سینمایی خود قرار داد. پازولینی در ساخت فیلم مده آ به اقتباس صرف از اثر اصلی بسنده نکرده و داستان را به پیش از شروع داستان در نمایشنامه‌ی مده آ اوریپید برده است. در مده آ که سال ۱۹۶۹ میلادی ساخته شد، خواننده‌ی مشهور آن زمان ماریا کالاس ایفای نقش می‌کند. مده آ را کم گفتگو‌ترین اثر پازولینی می‌دانند. او در این اثر بیشتر از هر چیز بر تصاویر تاکید می‌کند. در کل می‌توان گفت که مده آ یکی از متفاوت‌ترین آثار پازولینی است که با دیگر آثار در کارنامه‌ی خود هم تفتاوت‌های شگرفی دارد.

سالو

سالو که شاید مشهورترین اثر پیر پازولینی باشد در آخرین سال عمر او یعنی ۱۹۷۵ ساخته شد. سالو پر بحث‌ترین فیلم پازولینی است که واکنش‌های عجیب و بسیار متفاوتی را در پی داشته و هنوز هم دارد. سالو می‌تواند مخاطب خود را به گونه‌ای آزار دهد. در بسیاری از کشور‌ها هنوز هم پخش آن ممنوع است. این فیلم بر اساس دست نوشته‌ای از Marquis de Sade نویسنده بحث برانگیز فرانسوی بوده ساخته شده است. این فیلم از چهار بخش مختلف که هرکدام دارای نامی مستقل است ساخته شده است. این چهار قسمت نیز به اقتباس از کمدی الهی دانته ساخته شده است. نام این چهار بخش جهنم، محفل هوس، محفل مدفوع و محفل خون است. داستان فیلم در قسمتی آلمانی نشین از ایتالیا روایت می‌شود. یکی از متفاوت‌ترین عناصر ساخت این فیلم، فیلمبرداری متفاوت آن است. فیلمبرداری به گونه‌ای عجیب است که می‌تواند مخاطب خود را گیج و کلافه کند. نما‌ها در سالو پر است از نما‌های نزدیک از افراد شکنجه گر و افرادی که شکنجه می‌شوند. در کل می‌توان سالو را شکنجه عجیب برای مخاطب آن دانست که می‌تواند در نهایت برای مخاطب تاثیرات متفاوت و خاصی را بر جای بگذارد.