پایگاه صلح خبر، گروه سیاست – هادی رضایی: روز ۱۱ اسفند قرار است همزمان با برگزاری دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی، ششمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری هم برگزار شود. به این مناسبت از آیت‌الله «حسینعلی سعدی» عضو مجلس خبرگان دوره پنجم و کاندیدای دوره ششم خبرگان رهبری، برای حضور در پایگاه صلح خبر دعوت به عمل آوردیم.
با آیت‌الله سعدی درباره کارکرد مجلس خبرگان رهبری و لزوم تحول در نقش‌آفرینی این نهاد راهبردی در آینده، به بحث نشستیم. چرایی تاکید موکد سطوح عالی حاکمیتی بر افزایش مشارکت مردم در انتخابات پیش رو، موضوع دیگری بود که با آیت‌الله سعدی در میان گذاشتیم.
در ادامه مشروح گفت‌وگوی پایگاه صلح خبر با آیت‌الله «حسینعلی سعدی» رییس پیشین دانشگاه امام صادق (ص) و عضو مجلس خبرگان رهبری را از نظر خواهید گذراند.
به عنوان سوال نخست، انتظاری که مقام معظم رهبری از مجلس خبرگان دارند چیست؟ به نظر شما خبرگان رهبری برای تحول نیاز به چه اقداماتی دارد؟
مجلس خبرگان رهبری بر اساس قانون اساسی شرح وظایفی دارد و مقام معظم رهبری بیانی دارند که فرمودند: «خبرگان باید انقلابی بماند». این جمله باید تفسیر شود که خبرگان انقلابی بماند به چه معناست. بر اساس قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری مهم‌ترین رکن اثرگذار بر ساختار حکمرانی جمهوری اسلامی ایران و نقطه اتصال جمهوریت و اسلامیت نظام است.
مردم فقهایی را انتخاب می‌کنند که اینجا تجلی جمهوریت است که در چهارچوب موازین شرعی، رأس هرم قدرت را انتخاب کنند؛ پس نقطه اتصال جمهوریت و اسلامیت نظام، مجلس خبرگان رهبری است. مجلسی است که مصوبات آن نیاز به تاییدیه هیچ مجموعه‌ای ندارد. مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام را نگاه کنید، پس از تأیید رهبر انقلاب اعتبار پیدا می‌کند اما مجلس خبرگان رهبری استقلال دارد و این نشان می‌دهد قانون اساسی هم جایگاه ویژه‌ای برای مجلس خبرگان رهبری در نظر گرفته است. چند کارکرد برای مجلس خبرگان رهبری در نظر گرفته شده است.
مهم‌ترین نقش و کارکرد مجلس خبرگان رهبری، بحث انتخاب و معرفی رهبری است؛ این بسیار اهمیت دارد. اگر نکته‌ای را برای اهمیت این امر شاهد بیاورم انتخابی بود که مجلس خبرگان رهبری بعد از رحلت امام خمینی (ره) انجام داد؛ هم با سرعت و هم با دقت بود. اگر سرعت عمل نبود معلوم نبود چه اتفاقی بیفتد. مخصوصاً بعد از آتش‌بس و قطعنامه و بحث‌های امنیتی، مخاطرات و تهدیدات بیرونی که داشتیم. هم با دقت بود، یعنی اگر کوچک‌ترین غفلتی در مجلس خبرگان رهبری اتفاق بیفتد، بزرگ‌ترین آسیب متوجه نظام می‌شود.
الان شاهد هستیم چند دهه به خاطر این انتخاب خوب، به‌جا و صحیح مجلس خبرگان رهبری، سکاندار انقلاب اسلامی، این کشتی در این دریای مواج و متلاطم کشتی را به سلامت هدایت می‌کند. همین یک نکته کفایت می‌کند برای اینکه بگوییم لنگرگاه اطمینان‌بخش مردم و نظام، مجلس خبرگان رهبری است. آن که چشم مردم را آسوده می‌گوید بخوابد و چشم دشمنان را نگران نگه می‌دارد، مجلس خبرگان رهبری است.
نکته دوم این است که قانون اساسی برای رهبری نظام برخی از شرایط و اوصاف را مطرح کرده است که رهبری باید واجد این شرایط باشد. مطرح می‌کند اگر این شرایط کشف شود که از ابتدا نبوده یا رهبری فاقد برخی از این شرایط بشود، مجلس خبرگان رهبری باید ورود کند؛ این هم مساله مهمی است. مراقبت بر اوصاف و صفات رهبری به تعبیر فقهی هم حدوصاً شرایط را خبرگان باید احراز کند و هم بقائاً و تداوم این شرایط را بر عهده مجلس خبرگان رهبری گذاشته است. این نشان می‌دهد واقعاً نقش‌آفرینی مجلس خبرگان رهبری در صیانت از مطالبات بنیادین مردم و در صیانت از جمهوریت و اسلامیت نظام بسیار مهم است البته برخی از کارکردهای دیگر در قانون اساسی جمهوری اسلامی برای مجلس خبرگان رهبری مطرح شده است.

مثلاً اگر در قانون اساسی بخواهد بازنگری انجام شود، ۵ تن از اعضای مجلس خبرگان رهبری جزو شورای بازنگری قانون اساسی می‌شوند. این‌ها کارکردهایی است که قانون اساسی برای خبرگان لحاظ کرده است. از سوی دیگر رهبر انقلاب فرمودند که خبرگان رهبری، یک هیأت اندیشه‌ورز تشکیل بدهد.
این هیأت اندیشه‌ورز باید مسیر کلان و راهبردی نظام را پایش و رصد کند، پسرفت‌ها و پیشرفت‌ها را ببیند، جاهایی که حرکت دچار زاویه شده، ورود کند و تذکر بدهد؛ این هم کار بزرگی است که بر عهده مجلس خبرگان رهبری گذاشتند و مطالبه فرمودند مجلس خبرگان رهبری نقش‌آفرینی داشته باشد و بعد از مطالبه مقام معظم رهبری، در مجلس خبرگان رهبری هیأتی به نام «هیأت اندیشه‌ورز» تشکیل و شرح وظایف مشخص شد، کمیته‌های مفصلی تشکیل شد که این حوزه‌های کلان را بدون اینکه ورود به مسائل خُرد اجرایی داشته باشد -چون مسائل خرد اجرایی مدیر دارد- بررسی کند.
از طرف دیگر تقنین در برخی موارد و نظارت بر عملکرد اجرایی، کار مجلس شورای اسلامی است. امور قضایی هم بر عهده قوه قضاییه است. مسائل کلان برعهده این هیأت اندیشه‌ورز قرار می‌گیرد که مجلس خبرگان رهبری آنجا هم نقش آفرینی می‌کند و هم جزو مطالبات مقام معظم رهبری بوده است.
خبرگان انقلابی باید بماند بدین معناست که همین حرکت کلان نظام در یک جایی باید نظارت و پایش بشود. شعارها و مطالبات بنیادین مردم روشن است اما چه کسی باید از این مسیر راهبردی، صیانت کند. اگر خبرگان انقلابی نباشد یعنی انقلابی نیندیشد، در نظارت و کنترل انقلابی نظارت نکند، انقلابی ورود نکند، انقلابی نقش‌آفرینی نکند، در مسیر کلان با خلل مواجه می‌شویم.
گاهی مواقع در شعارهای مردم در جاهایی تخطی می‌شود. چه کسی باید مطالبه کلان داشته باشد؟ مطالبه خُرد منظور نیست؛ پس مجلس خبرگان رهبری در اندیشه، در طراحی نظام حکمرانی، در پیگیری، کنترل و پایش باید انقلابی بماند تا سلامت نظام و مطالبات راهبردی مردم تضمین شود.
بعضاً هجمه‌هایی علیه مجلس خبرگان رهبری صورت می‌گیرد. رسانه‌های معاند تلاش می‌کنند بگویند این مجلس برای جامعه کارکرد خاصی ندارد یا کارکرد خود را از دست داده است. پاسخ شما در این خصوص چیست؟
من گاهی اوقات با جوانان صحبت می‌کنم و می‌گویم کسی به مُرده لگد نمی‌زند. اگر مجموعه‌ای اثربخش نباشد، مورد تهاجم واقع نمی‌شود. اتفاقاً بنده معتقد هستم مجلس خبرگان رهبری خوب به وظایف خود عمل می‌کند. وظیفه اول را توضیح دادم. مجلس خبرگان رهبری در تاریخ ایران بزرگ اسلامی، سربلند است.
سوال من از نسل جوان این است که اگر خدای ناکرده غفلتی در انتخاب می‌افتاد، آیا امروز ایران پیشرفته و مقتدر را داشتیم؟ این امنیت و این اثربخشی را در دنیا داشتیم؟ تمام این آثار و برکاتی که الان نظام از آن متنعم است، مرهون انتخاب اصلی و درست است. رهبری از جمهوریت نظام، دفاع کرد یعنی اگر بناست رأی مردم در اداره جامعه خوانده شود، مصادره نشود، لگدمال نشود، رهبری به میدان آمد؛ یعنی مقام معظم رهبری از جمهوریت نظام، اسلامیت نظام، منافع ملی و پیشرفت همه جانبه و توسعه پایدار کشور دفاع می‌کنند. همه این‌ها، محصول انتخاب درست است.
گام دوم این است که آیا مجلس خبرگان رهبری بیکار است؟ مراقبت بر اوصاف و حرکت کلان نظام را خبرگان انجام می‌دهد. مجلس خبرگان رهبری جلسات مفصلی دارد، صحبت می‌کنند.
اگر خبرگان رهبری در مجموعه نظام قوی، انقلابی، بصیر و هوشمند حضور داشته باشد، امنیت ملی ما ارتقا پیدا می‌کند
پس مجلس خبرگان رهبری نقش‌آفرینی می‌کند. همین خبرگان در دوره‌ای وقتی دید مسائلی برای قائم مقام رهبری به وجود آمده، گرچه امام راحل عظیم الشان به عنوان ولی فقیه اقدام کردند، اما خبرگان نیز نقش‌آفرینی داشت. پس مجلس خبرگان رهبری بر اساس وظایفی که قانون اساسی طراحی کرده، در صحنه و عرصه است و مثل صنایع دفاعی پیشرفته مملکت است. اگر بگویید امروز صنایع پیشرفته موشکی کشور بازدارنده است، این بدین معنا نیست که هر روز بخواهیم از این صنایع استفاده کنیم اما در مواقع نیاز، استفاده می‌شود.
اگر خبرگان قوی، انقلابی، بصیر و هوشمند در مجموعه نظام حضور داشته باشد، این باعث می‌شود امنیت ملی ما ارتقا پیدا کند، باعث می‌شود تهدیدات ملی برطرف شوند. خبرگان لنگر اطمینان نظام است. این کارکرد مجلس خبرگان رهبری می‌شود. اگر خدایی ناکرده مجلسی شکل گیرد که دشمن راه نفوذ در این مجلس را پیدا کند، آن حیث انقلابی و صیانت از منافع ملی را نداشته باشد که بتواند چشم طمع به مجلس داشته باشد به نظر شما نافع ملی و امنیت ملی در این سطح تأمین می‌شود؟ قطعاً نیست. پس مجلس خبرگان رهبری نقش‌آفرین است.

خبرگان کار خود را انجام می‌دهد و کنش‌گری خود در مسائل اجتماعی را دارد؛ البته این بحث اصلی و وظیفه ذاتی خبرگان است اما کارهای دیگری مثل هیأت اندیشه‌ورز و کمیسیون‌هایی که نظارت کلان انجام می‌دهند نیز بر عهده خبرگان است؛ البته یک بخشی را بنده هم می‌پذیرم که بحث ارتباط هم ساختاری مجلس خبرگان رهبری و هم اعضای مجلس خبرگان رهبری با افکار عمومی و توده مردم است که می‌تواند تقویت شود و ارتقا یابد که از کار کمیسیون‌ها و از جلسات و … به مردم بیشتر و بهتر اطلاع داشته شود.
شاید مجلس خبرگان رهبری و جایگاه و اهمیت آن در نگاه مردم خصوصاً بدنه جامعه خیلی مشخص نباشد. بحث جنگ‌های رسانه‌ای و مسایلی که بیگانگان تلاش می‌کنند به جایگاه مجلس خبرگان رهبری لطمه بزنند نیز وجود دارد. در چند سالی که در مجلس خبرگان رهبری بودید برنامه خاصی برای معرفی اهمیت مجلس خبرگان وجود داشت؟ اگر در دوره بعدی هم در مجلس خبرگان حضور داشتید، در این زمینه چه تلاش‌هایی خواهید کرد که مردم بیشتر با ابعاد عملکرد مجلس خبرگان رهبری آشنا شوند؟
من در میان‌دوره‌ای توفیق حضور در مجلس خبرگان رهبری را پیدا کردم و در کمیسیون اقتصادی مجلس خبرگان رهبری حضور دارم. این نکته‌ای که اشاره کردید نکته درستی است، یعنی تعامل ما با مردم و افکار عمومی باید بیشتر شود. اینکه می‌گویم مطالبات راهبردی یعنی مردم ببینند در حوزه ارزش پول ملی و در بحث خلق پول، در طراحی ساختارهای کلان اقتصادی که فرابخشی است و این هیأت اندیشه‌ورز و کمیسیون‌های تخصصی می‌توانند و مطالبه‌گری دارند، این نقش‌آفرینی و کنشگری به صورت واضح‌، روشن و شفاف با مردم مطرح شود.
اگر افتخار پیدا کنم که مجدداً به عنوان نماینده مردم عزیز در خبرگان انتخاب شوم، به خاطر ارتباطی که از یکسو با فضای حوزه‌های علمیه دارم و از سوی دیگر با دانشگاه‌ها و نسل جوان و حوزه آکادمیک کشور دارم و از سوی دیگر ارتباطی که با مدیران اجرایی دارم، یک مثلث سه ضلعی می‌توان تشکیل داد که بشود نظام مسائل کلان را طراحی و استخراج کنیم. این نظام مسائل باید مبتنی بر مبانی دینی باشد چون مردم به جمهوری اسلامی رأی دادند و هر راه حلی را مردم نمی‌پسندند و راه حل باید منطبق بر موازین شرعی باشد.
بحث‌های سنتی حوزوی ما وقتی می‌خواهد متصل به علوم حکمرانی برای طراحی الگوی حکمرانی شود، نقطه اتصال مطالعات سنتی و مطالعات آکادمیک است که توفیق دارم در دانشگاه هم خدمت مردم خوب هستم؛ اگر این سه نقطه را متصل کنیم که توان و ظرفیت این برای بنده وجود دارد، به نظرم گام جدی می‌توانیم برای حل مسائل راهبردی مردم برداریم که البته این زیرساخت حل مسائل خرد و روزمره مردم خواهد شد؛ یعنی اگر تحول نظام بانکی اتفاق بیفتد، خیلی از مسائل خُرد ذیل این تحول کلان حل می‌شوند. بعضی بحث‌های فرابخشی در حوزه فرهنگی هم هستند که خبرگان می‌تواند به آن‌ها ورود کند، نظریه پردازی کند، در هیأت اندیشه‌ورز پیشنهاددهنده باشد، پیش‌برنده باشد و مشکلات و چالش‌ها را حل کند.
ادعای دیگری که درباره خبرگان رهبری مطرح می‌شود، عدم استقلال آن است. نظر شما در این باره چیست؟
مجلس خبرگان رهبری، مستقل‌ترین رکن در ساختار حکمرانی جمهوری اسلامی است
اتفاقاً یکی از ویژگی‌های مجلس خبرگان رهبری این است که مستقل‌ترین رکن در ساختار حکمرانی جمهوری اسلامی است. بر این اساس، مجلس خبرگان فرآیند انتصاب را در قالب آئین‌نامه، تصمیم‌گیری و تصویب می‌کند. وقتی یک مجموعه استقلال ندارد که از بیرون برای آن تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی شود.
در دوره اول مجلس خبرگان رهبری مقرر شد که شورای نگهبان ورود کند و به تأیید امام (ره) برسانند و اتفاقاً دوره اول مجلس خبرگان رهبری را فقهای شورای نگهبان برای تأیید صلاحیت و احراز صلاحیت نقش‌آفرینی نداشتند. علمای بلاد کسی را تعیین می‌کردند و خود مجلس خبرگانی‌ها به این نتیجه رسیدند که این فرآیند، گرفتار آفاتی است و مشکلاتی درست می‌کند؛ پس خودشان این تصمیم را گرفتند.
آخرین بار مجلس خبرگان رهبری در شهریور گذشته آئین‌نامه خود را بازنگری کرد؛ در چند جلسه مجلس خبرگان رهبری بحث شد، در اجلاس شهریور گذشته نهایی شد و اعضای محترم مجلس خبرگان رهبری به آن رأی دادند. به هر حال مجلس خبرگان رهبری فرآیند تشخیص صلاحیت را طراحی کرد و مسؤول تشخیص صلاحیت را خود مجلس خبرگان رهبری مشخص کرده است؛ این یعنی استقلال.
فرآیندی که در آئین‌نامه خبرگان پیشنهاد دادیم و تصویب کردیم، کم‌آفت‌ترین است. در حوزه مسایل اجتماعی نمی‌توانید یک پیشنهادی بدهید که هیچ سوال، ابهام و اشکالی نداشته باشد. هر ساختاری که طراحی کنید، در هر هندسه قدرت و ساختار حقوق اساسی، شما را با معضلات و اشکالاتی مواجه می‌کند. آیین‌نامه جدید خبرگان، کم‌آفت‌ترین مسأله‌ای است که مجلس خبرگان رهبری به جمع‌بندی رسیده است چون راه‌ها و فرضیه‌های رقیب و پیشنهادی دیگر، مشکلات بیشتری دارند.
مرحوم آیت‌الله مؤمن مصاحبه‌ای در انتخابات خبرگان سال ۹۴ کرده بود؛ آن زمان حرف و حدیث‌هایی برای احراز صلاحیت‌ها به وجود آمده بود. خیلی از این سوالات را در این مصاحبه پاسخ گفتند و خیلی از شبهات را جواب دادند.
یکی دیگر از هجمه‌ها علیه مجلس خبرگان رهبری، موضوع سن بالای اکثر اعضای مجلس خبرگان رهبری است. در این زمینه توضیح دهید.
مجلس خبرگان رهبری، یک سری شرایط قانونی دارد که آن شرایط قانونی به خاطر اهمیت مجلس خبرگان لازم است. مثلاً شما برای اینکه احراز شرایط رهبری شود، باید مجموعه احرازکننده، خودشان مجتهد باشند؛ برای رسیدن به اجتهاد، مسیر زمان‌بَری لازم است که در حوزه علمیه باید طی شود. در ادوار سابق خبرگان، شرط سنی وجود نداشت، یعنی هر کسی می‌توانست در انتخابات خبرگان شرکت کند. از طرف دیگر، مثلاً ۷۰۰ یا ۸۰۰ نفر شرکت می‌کردند و از لحاظ علمی، پایه دوم حوزه علمیه بودند و ثبت‌نام می‌کردند؛ کسی که پایه دوم حوزه دارد، چطور می‌تواند بگوید من مجتهد هستم؟ پس شرط اجتهاد لازم است.
طبیعتاً یک جوانی، دیپلم بگیرد یا حتی از قبل، دیپلم ورود در حوزه داشته باشد، یک بازه زمانی قابل توجهی باید مطالعات حوزوی داشته باشد. در دوره پنجم خبرگان، شرط ۴۰ سالگی را برای نامزدهای انتخابات خبرگان گذاشتیم، چون رسانه‌های خارجی مانور می‌دادند که ۷۰۰ نفر شرکت کردند و شما ۱۰۰ یا ۲۰۰ نفر را تأیید کردید؟ این ۷۰۰ نفر با همان نگاه اولیه، مشخص بود که خیلی‌هاشان واجد شرایط نیستند. از طرف دیگر شرط گذاشتیم که نامزدهای خبرگان، سطح ۴ حوزه علمیه را داشته باشند؛ کسی که ادعای اجتهاد دارد، حداقل باید سطح ۴ حوزه را داشته باشد.
مجلس خبرگان رهبری، مجلسی است که اقتضای سنی خاصی دارد؛ یعنی مجلس شورای اسلامی یا مدیریت اجرایی فلان اداره یا اداره کل نیست و بناست برای حرکت راهبردی نظام، تصمیم بگیرد؛ پس باید اقتضای سن و دانش و تجربه داشته باشد.
با توجه به عدم ثبت نام آیت‌الله جنتی و رد صلاحیت برخی چهره‌های شاخص مانند حسن روحانی، ترکیب مجلس خبرگان آینده را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تغییر در ترکیب مجلس خبرگان رهبری به خاطر جایگاه شیخوخیت و فقاهتی و فراجناحی که همواره داشته، مانند سایر نهادها فرضا مجلس شورای اسلامی نیست و آن تبعات را ندارد. عملکرد مجلس خبرگان رهبری فراجناحی است یعنی جناحی عمل نمی‌شود که بگوییم الان با عدم حضور چند نفر، چه اتفاقی می‌افتد.
برخی حضرات از ادوار گذشته کاندیدا شدند و برخی حضرات به خاطر شرایط سنی، کاندیدا نشدند که از جمله این‌ها حضرت آیت‌الله جنتی است که شخصیتی بسیار ارزشمند، خدمتگزار و انقلابی است که سوابق بسیار درخشانی داشته و دارد.
ان‌شاءالله ببینیم در ۱۱ اسفند مردم چه کسانی را انتخاب می‌کنند؛ الان برای ما مساله اصلی ارتقای مشارکت است. امیدواریم اراده و نظر مردم برای نظام، منشأ خیر و برکت باشد.

اهمیت مشارکت بالا در انتخابات پیش‌رو چیست؟ چرا تا این حد بر افزایش مشارکت، تاکید وجود دارد؟ حتی رهبر انقلاب در یک اقدام که پیشتر کمتر سراغش را داشتیم، در سخنرانی ابتدای امسال، بر افزایش مشارکت تاکید فرمودند.
چند تهدید جدی از جانب دشمنان از جمله تهدیدات امنیتی و هجمه به زیرساخت‌های توسعه کشور نظیر تحریم‌ها متوجه کشور هستند که پایداری مردم و حضور با بصیرت مردم در صحنه، دشمنان را مأیوس کرده است. دشمنان در اغتشاشات سال گذشته تیرشان با هوشمندی و بصیرت مردم به سنگ خورد و به این جمع بندی رسیدند که به لحاظ سخت‌افزاری، نظام نفوذناپذیر و تهدیدناپذیر است؛ لذا به این جمع‌بندی رسیدند که تنها راه، جداکردن نسل جوان از نظام و تخریب بُعد نرم‌افزاری امنیت ملی است.
مقام معظم رهبری بسیار هوشمندانه این خطر و تهدید را احساس کردند و به جا و به موقع نیز تذکر دادند. اگر امروز منافع ملی برای ما اهمیت دارد که برای همه گروه‌ها اهمیت دارد و هیچ گروهی را در ایران بزرگ اسلامی نمی‌توانید نشان دهید که بگوید منافع ملی برای من مهم نیست، پس باید افزایش مشارکت مردم برایمان اهمیت داشته باشد.
اگر امنیت ملی نداشته باشیم، مشکلات اقتصادی حل نمی‌شود
منافع ملی هم از هیچ راهی تأمینی نمی‌شود جز اینکه امنیت ملی ما ارتقا یابد. اگر امنیت ملی نداشته باشیم، مشکلات اقتصادی هم حل نمی‌شوند. از مردم عزیز کشور و خصوصاً جوانان تقاضا می‌کنم تأمل و توجهی نسبت به این مساله داشته باشند که چالش‌های جدی در حوزه اقتصادی و فرهنگی و روابط بین‌الملل داریم که فقط با حضور آن‌ها حل می‌شود. باید پای صندوق رأی بیاییم و از طریق صندوق، به حل مشکلات بیندیشیم.
یکی از انتقاداتی که به ترکیب مجلس خبرگان وارد است، معطوف به عدم حضور بانوان است. آیا زنان برای حضور در ترکیب خبرگان، منع قانونی و فقهی دارند؟
ما منع قانونی و فقهی نداریم. وقتی در آئین‌نامه جدید مجلس خبرگان رهبری ورود کردیم شرایط انتخاب شوندگان و شرایط انتخاب کنندگان را در آئین نامه بررسی کردیم. در شرایط انتخاب شوندگان اجتهاد را مطرح کردیم. منتهی مردبودن جزو شرایط انتخاب‌شوندگان نیست؛ یعنی زنان بر اساس آئین‌نامه مجلس خبرگان رهبری می‌توانند کاندیدا شوند، البته فرآیند احراز صلاحیت که بخش جدی بحث احراز علمی است باید طی کنند و حسب اطلاعی که دارم، در ادوار مجلس خبرگان رهبری خانم‌ها نیز کاندیدا می‌شدند اما در فرآیند احراز صلاحیت، صلاحیت آن‌ها احراز نشده است؛ یعنی منع قانونی نداریم و هیچ مشکلی برای حضور خانم‌ها در مجلس خبرگان رهبری بر اساس آئین‌نامه خبرگان وجود ندارد.