روزنامه خراسان: عمق متوسط اقیانوس‏‎ها حدود ۳.۵ کیلومتر است، اما طی سال‌های اخیر زمین‌شناسان به نقطه‎‏ای عمیق‎تر در ژرف‌ترین نقطه شمال غربی اقیانوس آرام، یعنی دراز گودال «ماریانا» پی بردند و نام آن را «چلنجر» (Challenger) گذاشتند، چون نخستین بار در سال ۱۹۵۱ این نقطه به وسیله شناور «چَلِنجـِر» از نیروی دریایی ایالات متحده توسط «ستوان دان والش» و «مهندس ژاک پیکارد» به مدت ۲۰ دقیقه بررسی شد.

 

 

منطقه‌ای که با ۱۱ کیلومتر عمق، خانه عجیب‌ترین موجودات کره زمین است و، چون نور نمی‎تواند از سطح زمین به چنین عمقی سرایت کند، همه چیز در تاریکی مطلق است. شاید باورتان نشود، ولی بیشتر فضای موجود روی کره زمین متعلق به همین موجودات ترسناک دریا‌های عمیق است! نکته جالب‏تر این است که براساس نتایج مطالعه‎ای که در مجله «اکولوژی طبیعی و تکامل» منتشر شده، مقدار زیادی از مواد شیمیایی فوق‌العاده سمی در این نقطه کشف شده است و شاید یکی از دلایلی باشد که تا به حال تنها سه نفر توانسته‌اند به این منطقه هولناک پا بگذارند!

 

عمیق‌ترین بخش اقیانوس‌های زمین، گودال «ماریانا» است، گودالی که دست کم پنج برابر بزرگ‌تر از دره «گرند کنیون» است. این گودال ۲،۵۵۰ کیلومتر درازا و ۶۹ کیلومتر پهنا دارد. شناخته‌شده‌ترین عمق این گودال ۱۱ هزار متر است، یعنی می‌توان قله اورست را به‌سادگی در این عمق جای داد! در اعماق این گودال هیچ نوری وجود ندارد و اکوسیستم گیاهی و جانوری آن تابه‌حال از گزند انسان مصون مانده است. شدت فشار در این گودال هزار و ۱۰۰ بار بیشتر از فشار در ارتفاع سطح دریاست، فشاری که می‏تواند هر زیردریایی معمولی را مانند یک قوطی آلومینیومی خرد کند! چنین شرایطی باعث شده هر موجود زنده‌ای قادر به تحمل این شرایط نباشد و دست کم تغییراتی در ساختار بدنی خود بدهد. تغییرات صورت گرفته برای وفق یافتن با این محیط عجیب، از قضا اغلب بیشتر ترسناک هستند تا دلفریب و تماشایی.

 

 

در کنار حضور فتوفور (اندام‌هایی که نور را منتشر می‌کنند و انعکاس می‌دهند)، برخورداری از نقاط رنگی شب‌تاب برای جلب توجه طعمه و البته تغییرات بدنی برای مقابله با فشار و تاریکی حاکم بر محیط زیست، خالق شماری از ترسناک‌ترین مخلوقات این سیاره بوده است. مخلوقاتی که گاه در تور صیادان به دام می‌افتند و موجبات تعجب محققان و ماجراجویان را فراهم می‌آورند. اما ساکنان واقعی این گودال رمزآلود چه موجوداتی هستند و چه ویژگی‌هایی آن‌ها را از دیگر آبزیان متمایز کرده است؟ این پرسش شاید برای آن دسته که دوست دارند‌اندکی بیشتر با حال و هوای این گودال و ساکنان شگفت‌انگیز آن آشنا شوند، سرگرم‌کننده و قابل توجه باشد. در ادامه همراه ما باشید تا شما را با منتخبی از عجایب دراز گودال ماریانا آشنا کنیم.

اختاپوس دامبو

 

این مخلوق بامزه اسم خود را از یکی از شخصیت‌های محبوب پویانمایی‌ها یعنی بچه فیل کوچولویی به نام «دامبو» گرفته و مثل او دارای گوش‌های پهن و بزرگ است که برای حرکت کردن از آن‌ها استفاده می‌کند. اختاپوس دامبو بدن نیمه شفاف و خپل مانندی دارد. دامبو اگرچه نام یک گونه اختاپوس است، اما در عین حال معرف خانواده‌ای است که ۱۳ گونه مختلف را دربر می‌گیرد. آن‌ها را باید کمیاب‌ترین نوع اختاپوس دانست که از‌اندازه‌ای متغیر برخوردارند و تا ۱٫۸ متر هم رشد کرده‌اند، اما در بیشتر مواقع‌اندازه آن‌ها ۲۰ تا ۳۰ سانتی‌متر است.

---

کرم‌های زامبی

 

کرم‌های زامبی از‌اندازه‌ای بین ۲ تا ۷ سانتی‌متر برخوردارند. آن‌ها فاقد چیزی به نام دهان هستند، به همین دلیل با ترشح اسید و به کمک نوعی باکتری غذای شان را حل و سپس پروتئین و چربی حاصل از آن را هضم می‌کنند. جنس ماده این کرم‎ها به استخوان‏خواری می‌پردازد و جنس نر درون بدن جنس ماده زندگی می‌کند!

---

شیطان دریایی

 

این ماهی مخوف کاملا سیاه رنگ است و به‌راحتی می‌تواند خود را از تیررس دیگر شکارچیان دور نگه دارد. اشکال میخ مانند و مودار روی سطح بدنش سنسور‌هایی هستند که به حفظ تعادل ماهی و کنترل و بررسی آب‌های اطراف برای تشخیص حضور شکار کمک می‌کنند. جنس ماده این ماهی حدود ۱۲ تا ۱۶ سانتی‌متر است و جنس نر آن به مراتب کوچک‌تر و حتی ممکن است یک سانتی‌متر باشد! جنس نر زندگی انگلی دارد، یعنی از همان ابتدا به بدن جنس ماده چسبیده و از باقی مانده غذای او تغذیه می‌کند.

---

هشت‌پای تلسکوپی

 

بدن این موجود شفاف به‌طرز قابل توجهی بی‌رنگ و روست و به کمک این ویژگی می‌تواند به‌سادگی مثل یک روح در میان تیرگی اعماق اقیانوس از چشم‌ها پنهان شود. طول آن‌ها ممکن است به ۲۰ سانتی‌متر برسد و علت نام گذاری شان هم به وضع چشم‌های آن‌ها اشاره دارد. چشم این هشت پا حالتی لوله مانند دارد و قادر به چرخش به اطراف است. آن‌ها برای شکار به‎سادگی در تاریکی محیط اطراف پنهان می‌شوند و از چشمان خود به جای شاخک استفاده می‌کنند.

---

شانه‌دار ژله‌ای

 

این ماهی به دلیل مدل خاص شنا کردنش به شهرت رسیده است. در واقع او به کمک مژک‌ها (سیلیا) حرکت می‌کند. بدن شفافش با ردیف‌هایی شانه مانند، درخشان و شب‌‎تاب پوشیده شده که حین شنا کردن نور محیط را بازتاب می‌دهند و حالتی رنگین‎کمان گونه به آن‌ها می‌بخشند. بدنش بدون استخوان یا پوسته صدف مانند است و بیش از ۹۵ درصد آن از آب ساخته شده است. این ماهی ژله‌ای خاص دارای دو شاخک است که از آن‌ها برای کشیدن غذا به داخل دهان استفاده می‌کند.

---

دندان‌نیشی

 

برای درک علت نام گذاری این ماهی، کافی است نگاهی به دندان‌های تیز و ترسناک آن و نسبت‌شان با‌اندازه بدن ماهی داشته باشید. دندان این ماهی بلندترین در اقیانوس و به‌اندازه‌ای دراز است که به‎‏راحتی داخل دهان جا نمی‌شود. به همین دلیل سقف دهان این نوع ماهی دارای پاکت‌های ویژه‌ای است که هنگام بسته شدن آرواره، دندان‌ها را در خود جای می‌دهد. او در محل زندگی خود از دید چندان مناسبی برخوردار نیست و برای شکار به دیگر حس‌های خود وابسته است. به‌عنوان مثال او کوچک‌ترین لرزش یا حرکت آب را به خوبی تشخیص می‌دهد و این گونه طعمه‌اش را تعقیب می‌کند.

---

ماهی مرکب خون‌آشام

 

این ماهی دارای گوش‌هایی باله‌مانند است که در شنا کردن به او کمک می‌کنند. همچنین بدن ژله مانندش به ماهی اجازه می‌دهد با سرعت بیشتری در آب حرکت کند. پره‌های بزرگی اطراف سر جانور را احاطه کرده است که در انتها به شاخک‌هایی ختم می‌شود که توسط تعداد زیادی دندان تیز میخ‌مانند پوشیده شده است. به همین دلیل این موجود لقب خون‌آشام را از آن خود کرده است. همچنین بزرگ‌ترین چشم در میان ساکنان آبزی این کره متعلق به این ماهی مرکب است. بدن ماهی مرکب خون‌آشام با فتوفور‌ها پوشیده شده که به ماهی اجازه می‌دهند الگو‌های نورانی متفاوتی را به نمایش بگذارد و شکار خود را گیج کند.

---

کوسه چین‌دار

 

این نوع کوسه دارای بدنی دراز و باریک است که باعث شده بیشتر به یک مارماهی باله‌دار شباهت داشته باشد. از این نوع کوسه به‌عنوان «فسیل زنده» یاد می‌شود، زیرا آن‌ها متعلق به گونه‌هایی هستند که در طول سالیان دراز تغییرات‌اندکی کرده و تا به امروز باقی مانده‌اند. جنس ماده این کوسه می‌تواند جنین خود را بین سه تا سه سال و نیم در رحم حفظ کند!