روزنامه خراسان – نرگس عزیزی: پخش زنده اینستاگرام یا لایو، یکی از قابلیت‌های این شبکه اجتماعی است که استفاده از آن به شدت در حال افزایش است. استفاده از این قابلیت البته دردسر‌های خاص خودش را هم دارد. در یکی از آخرین آن‌ها، زوج جوانی که با پخش زنده اینستاگرام، موقعیت مکانی خود را لو داده بودند، قربانی دستبرد سارقان از خانه خود شدند.

نکته قابل توجه در این خصوص، تشکر سارق از آن‌ها بابت پخش زنده اینستاگرام بود! اما جدای از مشکلات امنیتی چنین برنامه هایی، این قابلیت مشکلات دیگری نیز می‌تواند ایجاد کند. پیش از پرداختن به عوارض و مشکلات این موضوع، نگاهی انداخته‌ایم به دلایل محبوبیت استفاده از پخش زنده و از دلایل روانی محبوبیت بالا و استفاده افراطی از آن صحبت کرده‌ایم.

محبوبیت به واسطه سادگی کار

برای بسیاری از کاربران حرفه‌ای اینستاگرام، گذاشتن پست دشوارترین بخش کار است؛ این‌که عکس مناسبی پیدا کنند و کپشن مناسبی بنویسند. در رتبه بعدی، اما استوری است؛ گزینه‌ای که کپشن نویسی چندانی ندارد، اما استوری هم محدودیت‌های خاص خود را دارد. خود فرایند انتخاب کردن عکس و ویدئو می‌تواند وقت زیادی را در این بین از فرد بگیرد. اما گزینه پخش زنده یا لایو، بخش زیادی از این محدودیت‌ها را ندارد و همین به جذابیت آن دامن زده است. جدای از آسانی فرایند کار، پخش زنده می‌تواند با هدف قرار دادن تعدادی از نیاز‌های روانی ما نوعی رضایت روانی به دنبال داشته باشد. هر چند این رضایت روانی در بسیاری از موارد پایدار نیست و در کوتاه زمانی جایش را به هیجاناتی ناخوشایند می‌دهد.

راهی ساده برای جلب توجه

اول این‌که به دنبال توجه دیگری بودن، نه عجیب است و نه غیرطبیعی، اصلا این کاری است که همه ما هر روزه انجام می‌دهیم. ما انتظار توجه کردن، از دیگران داریم و البته به دیگران نیز توجه می‌کنیم؛ یک جور معامله دو طرفه. برای برخی افراد این دیده شدن با کمترین زحمت در پخش زنده اینستاگرام جذابیت اصلی است. البته که گاهی این دیده شدن چنان اهمیتی پیدا می‌کند که فرد حاضر است با نمایش برخی رفتار‌های منفی این توجه را دریافت کند.

به دنبال کسب احساس ارزشمندی

همه ما در طول زندگی این سوال را از خودمان می‌کنیم که جایگاه من در این زندگی چیست. انگار به دنبال این هستیم که بدانیم آیا برای دیگران مهم هستیم یا نه. پخش زنده اینستاگرام را می‌توانیم یکی از ابزار‌های دردسترسی بدانیم که این تصور مهم بودن و احساس ارزشمندی ناشی از آن را می‌تواند تقویت کند. این موضوع به ویژه وقتی افراد از سوی دیگران مورد تمجید و تشویق قرار می‌گیرند، تشدید می‌شود.

راهی برای نمایش قدرت

همه ما وقتی می‌توانیم بر دنیای اطراف خود تاثیر بگذاریم، احساس قدرت می‌کنیم و از آن لذت می‌بریم. حالا به مدد شبکه‌های اجتماعی می‌توانیم نه فقط در اطراف خود که تا کیلومتر‌ها آن طرف‌تر نیز موثر باشیم و از این طریق احساس قدرت کنیم. معرفی کتاب، موزه، مکان‌های دیدنی و البته محصولات مصرفی، از جمله روش‌هایی است که افراد به مدد آن‌ها احساس موثر بودن و قدرتمند بودن می‌کنند.

راهی برای احساس مفید بودن

استفاده از فرصت پخش زنده برای آموزش دادن، یکی دیگر از استفاده‌های رایج از این قابلیت است. این کار می‌تواند به افراد کمک کند تا احساس کنند مفید هستند. البته اگر اهل فضای مجازی باشید، شاید به چشم شما هم آمده باشد که بسیاری از افرادی که از این قابلیت برای آموزش استفاده می‌کنند، بعد از مدتی به دلیل آنچه مورد استقبال واقع نشدن می‌نامند، فعالیت خود را به این شکل کاهش می‌دهند. اما آیا فقط این گروه از افراد بعد از مدتی استفاده از اینستاگرام، دچار دلسردی می‌شوند یا در گروه‌های دیگر هم شاهد چنین موضوعی هستیم؟

رضایتی که زود به عرق سرد می‌نشیند

ما از طریق اینستاگرام توجه دریافت می‌کنیم، اما تعلق خاطر دو طرفه را تجربه نمی‌کنیم. برای همین هم بسیاری از افراد (به ویژه افرادی که در صفحه خود تبلیغی نداشته و درآمد کسب نمی‌کنند) بعد از مدتی استفاده از این بستر، خسته می‌شوند و تصمیم می‌گیرند برای مدتی هم که شده بین خود و این فضا فاصله بیندازند. چرا که دریافت توجه سطحی کوتاه مدت، رضایت روانی عمیقی ایجاد نمی‌کند.

محدودیت پخش زنده به واسطه مشکلات ذخیره کردن آن، در این زمینه حتی بیشتر بوده و رضایتی که از آن حاصل می‌شود، می‌تواند حتی گذراتر از گذاشتن پست باشد. در ضمن کسب احساس ارزشمندی با کمک اینستاگرام در بسیاری از مواقع پایدار نیست. البته باید اذعان کنیم افرادی که این گونه سرخورده می‌شوند، گروه خوش‌عاقبت کار هستند؛ چرا که این موضوع به آن‌ها این فرصت را می‌دهد تا بتوانند به دنبال روش کارآمدتری برای کسب احساس ارزشمندی باشند.

کاهش مخاطبان پخش زنده یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد چنین سرخوردگی است. شاید باید خوشحال باشیم که مصرف اعتبار اینترنت افراد برای تماشای پخش‌های زنده بالاست و همین کمک می‌کند تا افراد کمی حساب‌شده‌تر در این زمینه حرکت کنند و با تماشا نکردن هر پخش زنده‌ای به افراد فعال بازخورد ندهند! البته گاهی اوقات کسب احساس ارزشمندی در اینستاگرام پایدارتر است و برای مدت زمان طولانی‌تری ممکن است فرد از آن احساس رضایت کند.

در واقع افرادی که به مدد استفاده از این شبکه اجتماعی؛ حالات خودشیفتگی در آن‌ها تشدید می‌شود، احساس ارزشمندی طولانی‌تری را هم از این طریق کسب می‌کنند. اما این احساس ارزشمندی بسیار شکننده است. برای همین هم این گروه از افراد ناچارند با طلبکاری یا مظلوم‌نمایی مخاطب را ناچار از دادن بازخورد مثبت و تقویت احساس ارزشمندی شکننده خود کنند.