نشست خبری دکتر مسعود تجریشی مدیر برنامه ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاجه ارومیه در ساختمان ستاد احیای دریاچه ارومیه برگزار شد.

دکتر مسعود تجریشی با اشاره به اینکه کارگروه احیای دریاچه ارومیه بر اساس اصل 138 قانون اساسی در سال 93 تشکیل شد وبر همین اساس دکتر جهانگیری دبیر کارگروه اصل 138 معرفی و مسئول هماهنگی7 وزیر است.همچنین دکتر کلانتری مسئول اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه است.

او با اشاره به اینکه وضعیت بحرانی در یاچه ارومیه تا حدودی تثبیت شده گفت: اگر در این مدت تثبیت شن‌های روان کنترل نمی‌شد، ۵۷ هزار هکتار از اراضی کشاورزی و باغی و ۷۵۰ هزار نفر تحت تأثیر عواقب آن در غرب دریاچه ارومیه قرار می‌گرفتند.

تجریشی ادامه داد : اگر روند سه سال پیش ادامه پیدا می کرد دریاچه خشک و باعث جابجایی چند هزار نفر می شد. در حال حاضر برخی از روستاها خالی از سکنه است اگر به منطقه جبر نگاه کنید متوجه می شوید منطقه ای از شن های روان است که به سمت جاده ارومیه سلماس حرکت می کند و علاوه بر آن در شرق دریاچه ارومیه نیز بررسی‌ها نشان می‌دهد که تعداد روزهای غبارآلود طی ۱۰ ساله اخیر رو به افزایش بوده است .

او در مورد احیای دریاچه ارومیه گفت: اگر این شن ها کنترل نمی شد 150 هزار نفر تحت تاثیر آن قرار می گرفتند. همچنین در منطقه شرق دریاچه مشکلات بسیاری مانند سقط دام و افزایش فشار خون رخ داده است.

او افزود: تصاویر ماهوره ای نشان می داد تعداد روزهای غبار آلود 10 سال گذشته افزایش یافته بود همچنین تصاویر ماهواره ای پردازش شده نشان می دهد میزان تشعشات نیز افزایش یافته است.

تجریشی بااشاره به اقدامات دانشگاه های ارومیه و تبریز در جهت احیای دریاچه ارومیه گفت: دانشگاه ارومیه و تبریز در حال مطالعات بهداشتی در این زمینه هستند اما بیماری سرطان 20 _ 30 سال دیگر نشان می دهد خشکی دریاچه آرال باعث مشکلات و بیماری های پوستی و… شده است.

براساس مشاهدات بهداشتی یک سال اخیر دانشگاه های ارومیه و تبریز ، ۸۸ نفر از دانش‌آموزان 8 تا ۱۳ ساله تحت بررسی‌های بهداشتی قرار گرفته‌اند که نتایج اولیه نشان داد که ۱۰ نفر از این تعداد تا ۸۰ درصد دچار مشکلات ریوی شده بودند، ۳۰ نفرشان دچار خس‌خس سینه و درصد دیگری دارای مشکلات تنفسی شدند و تعدادی از این افراد هنگام خواب بیدار می شدند زیرا مشکل تنفسی داشتند.

او با اشاره به اینکه مسئله سلامت مردمورد توجه رییس جمهور قرار گرفت و اولویت اول آقای روحانیحل مسائل زیست‌محیطی شد گفت: پس از آن دفتر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد دریاچه ارومیه در دانشگاه صنعتی شریف شکل گرفت و مسائل دانشی شناسایی شد تا با همکاری دستگاه‌های اجرایی این دریاچه احیا شود زیرا جابجایی جمعیت و تبعات آن مشکلات بسیاری را در پی داشت.

تجریشی افزود: در مرحله اول آقای روحانی از ما خواست در مدت 5 ماه راه کارهای خود را برای احیای دریاچه اعلام کنیم تعداد زیادی از دانشمندان داخلی و خارجی بر اساس تجربه 4 دریاچه آرال داخلی و سه دریاچه دیگر به احیای دریاچه بپردازند.

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: با توجه به تشابه وضعیتی دریاچه ارومیه با دریاچه آرال در روسیه و سه دریاچه دیگر در آمریکا بر آن شدیم تا از تجارب دانشمندان این بخش بهره گرفته شود و در مرحله نخست تثبیت دریاچه مدنظر قرار گرفت؛ به‌گونه‌ای که پس از انجام دو سال تحقیق و بررسی، فاز نخست تثبیت شد.

به گفته تجریشی فاز احیای دریاچه ارومیه به 7 سال زمان نیاز دارد و احیای نهایی نیز نیازمند یک سال دیگر زمان است که در مجموع برای احیای کامل این دریاچه به ۱۰ سال زمان نیاز داریم.

او افزود: مرحله اول تثبیت بود محققان اعلام کردند اگر دریاچه ظرف مدت 3 سال احیا نشود امیدی به احیای آن نیست، 2 سال اول فاز تثبیت 7 سال فاز احیا و 1 سال فا تثبیت احیا است. در انتهای سال 94 فاز تثبیت به پایان رسید که از نتایجش افزایش تراز شهریور 95 نسبت به3 سال پیش بود بدین ترتیب فاز تثبیت موفقیت امیز بود و به اتمام رسید.

تجریشی گفت: بسیاری از افراد معتقدند فاز تثبیت مرتبط به بارندگی است اگر به نمودار های بارشی توجه کنیم درمیابیم بارندگی 2 درصد افزایش پیدا کرده است. اقدامات مهم دیگر در جهت احیای دریاچه اتصال رودخانه زرینه رود و سیمینه رود بود زیرا آب در گذشته پخش می شد با اتصال این دو رودخانه توانستیم اب را به پیکره دریاجه برسانیم همچنین گسیل آب به سمت پیکره دریاچه یکی دیگر از اقدامات بود که باعث شد به جای ورود آب به رودخانه‌ها، آب به دریاچه برسد.

او بااشاره به اقدامات دیگر صورت گرفته گفت: چهارمین اقدام انجام‌شده، جلوگیری از برداشت‌های غیرمجاز در فصول غیرزراعی بود که به موجب آن از ایجاد سدهای معیشتی که توسط کشاورزان ایجاد شده بود و آب را به داخل اراضی کشاورزی هدایت می‌کرد، ممانعت شد و با لایروبی سواحل توانستیم آب را به پیکره اصلی بسازیم. اقدامات بعدی این بود که کشاورزان آب را از رودخانه می گرفتند و به مزارع می فرستادند یا ذخیره می کردند. این اقدام برداشت غیر مجاز در فصل غیر زراعی بود که توانستیم این آب را به دریاچه باز گردانیم.

به گفته تجریشی تصاویر ماهواره نشان داد سال گذشته نصف دریاچه ارومیه خشک بود، اما امسال تنها در جنوبی‌ترین نقطه این دریاچه خشکی مشاهده می شود .

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه افزود: کل آبی که در هر سال در حوضه آبریز تولید می‌شود، 7 میلیارد مترمکعب است که باید بتوانیم از این پس با صرفه‌جویی تمام آن را به دریاچه هدایت کنیم.

تجریشی گفت: کاهش مصرف به مدت 5 سال است( که دوسال آن گذشته است) که در هر سال 8 واحد درصد مصارف کشاورزی از طریق رهاسازی سدها مورد استفاده قرار می گیرد باید این میزان کاهش میدا کند زیرا کشاورزان منطقه جنوب و غرب منطقه آب ریز 25 بیشتر از نیاز گیامصرف می کردند.در جنوب حوزه ابریز انقدر اب زیر زمینی بالا امده بود که آب شور شده بود.
او در ادامه گفت: 18 درصد مصرف سد بوکان نسبت به سه سال گذشته کاهش یافت اما بااین حال تولید و درامد کشاورزان بیشتر شده است. امسال علاوه بر 8 واحد اب از تشکیلات ترویج استفاده کردیم که چه چیزی برای کشاورزان مورد نیاز است و با استفاده از اقدامات جهادانشگاهی توانستیم تا 40 درصد از مصارف اب را کاهش دهیم. هدف ما این است آب اضافه بر نیاز گیاه را کاهش دهیم و بااگاهی رسانی و حمایت های صورت گرفت.

ایجاد زنجیره ارزش برای پایداری اقتصاد دریاچه ارومیه کلید خورد

مدیر برنامه‌ریزی و تلفیق ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: با همکاری سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو)، دانشگاه واخنینگن هلند، دانشگاه تبریز و ارومیه قراردادهایی منعقد شده تا بتوانیم ظرف مدت چهار سال مصرف آب را کم کنیم و اقتصاد پایداری را برای منطقه ایجاد کنیم.

او با اشاره به ورود مؤسسه بین‌المللی یاسا به ایران، ادامه داد: فردا هیأتی از این مؤسسه که در حال حاضر ۲۴ عضو از کشورهای مختلف دارد، به ایران می‌آیند تا در جریان اقدامات انجام‌شده در زمینه دریاچه ارومیه قرار گرفته و پس از بازدید از منطقه، پروژه‌ها و برنامه‌های خاصی را ارائه کند.

تجریشی با اشاره به اینکه با همکاری دولت ژاپن قرار است ۷,۷ میلیون دلار اعتبار برای احیای این دریاچه اختصاص یابد که ۳.۷ میلیون دلار آن از طرف دولت ژاپن و چهار میلیون دلار دیگر نیز از طرف ایران تأمین شود.

او تاکید کرد: برای اجرای برنامه‌های مربوط به احیای دریاچه ارومیه دو پایلوت در منطقه به وسعت ۱۵ هزار هکتار که ۱۰ هزار هکتار آن در منطقه عجب‌شیر و پنج‌هزار هکتار دیگر نیز در منطقه حسن‌لو عملیاتی می‌شود.طی دو سال اخیر با وجود اختصاص ناچیز اعتبارات عمرانی، ۳۶ درصد اعتبارات مورد نیاز احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافت و امیدواریم از این پس نیز شاهد تخصیص‌های مناسبی در این بخش باشیم.

تجریشی گفت : ۳۶ کانون نمکی در دریاچه ارومیه وجود داشت که تمامی آنها تا سه سال آینده مدیریت می‌شود و علاوه بر آن توانستیم ۵۵۲ هزار هکتار از اراضی این بخش را قُرق کنیم.

او ادامه داد: مصوبه هیأت وزیران دال بر ممنوعیت افزایش زیر کشت بوده، اما متأسفانه دستگاه‌های اجرایی هنوز این مسئله را جدی نگرفته‌اند.

تجریشی به اقدام مؤثر وزارت نیرو در کاهش 8 واحد درصدی آب برای ورود به اراضی کشاورزی گفت: تاکنون ۱۸ درصد میزان مصرف آب کاهش داشته است و علاوه بر آن سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور پروژه‌های مؤثری را به انجام رسانده است.

او در پایان از همکاری مؤسسه‌های بین‌المللی همچون یاسا و جایکا خبر داد و گفت: فاز دوم پروژه تهیه مدل هیدرولوژیکی حوزه دریاچه ارومیه توسط آژانس همکاری‌های بین‌المللی ژاپن (جایکا) مورد توافق قرار گرفته و در این راستا کارشناسان فوق برای جمع‌آوری اطلاعات و تعیین شرح خدمات فاز دوم پروژه از تاریخ ۲۰ شهریورماه تا ۱۰ مهرماه در ایران حضور داشتند و علاوه بر آن، از فردا نیز هیأتی از یاسا برای بررسی اقدامات انجام‌شده، بازدید منطقه و ارائه راهکارهای منطقه در ایران حضور خواهند داشت تا در عصر جمعه جمع‌بندی نهایی انجام شده و راهکار ارائه شود.

ستاد احیای دریاجه ارومیه 300 هزار میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه درخواست کرد اما در جلسه ای که با سازمان برنامه بودجه برگزار شد میزان بودجه 1700 میلیارد تومان در نظر گرفته شد. اما میزان بودجه تصویبی هیئت وزیران در حال حاضر 300 میلیارد تومان است.

۴۷۴۷