انتشار مطلبی مبنی بر تخلف موسسه‌ای با داشتن ۳۹ مجله در دریافت یارانه نشر، همچنین کاغذ یارانه‌ای، سید عباس صالحی ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ را بر آن داشت تا در نامه‌ای از حسن صفرخانی، مدیرکل دفتر مدیریت عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بخواهد در زمینه پرداخت یارانه به پاره‌ای از نشریات، به بررسی دقیق این موضوع بپردازد.
در ادامه محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز دستور رسیدگی دقیق و اعلام نتیجه آن را به وزیر داد. اگرچه دفتر مدیریت عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد به سوالات وزیر ارشاد در نامه‌ای درباره یارانه‌های برخی از نشریات پاسخ داد، اما این بررسی در نهایت به تصمیم جدیدی از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر ضرورت حذف نشریات فاقد کیفیت از حمایت‌ها و پرداخت یارانه دولتی ختم شد.
به گزارش صلح خبر، گفت‌وگوی محمد خدادی، معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی را درباره چرایی این تصمیم، در ادامه می‌خوانید:
چه شد که یک‌باره وزیر فرهنگ وارشاد اسلامی تصمیم گرفت تا یارانه نشریات بی کیفیت حذف شود؟
خدادی: ببینید اولا ما یک قوانین و مقرراتی داریم که مصوب شده و آن قوانین برای دادن مجوز به رسانه است، از طرفی یک قاعده دیگری در دستورالعمل ها وجود دارد و آن اینکه ما یک بنگاه رسانه‌ای داشته باشیم تا رسانه ها با همدیگر در یک بنگاه رسانه ای فعالیت کنند تا صرفه و صلاح اقتصادی در نشر و هزینه ها داشته باشند. در دنیا هم به طور طبیعی کار کردن در بنگاه رسانه ای بهتر از کار کردن به تنهایی است، به هر حال اگر چند رسانه در یک بنگاه رسانه‌ای کار کنند از نظر هزینه و منابع اقتصادی توجیه اقتصادی دارد. این در همه دنیا هم مرسوم هست چرا که عمدتا رسانه‌های قدرتمند دنیا یک کمپانی رسانه‌ای، حرفه ای و مطرحی هستند. از طرفی ما در کشور رسانه ها را تکثیر کردیم و نتیجه این شد که علاقمندان به رسانه بی حد و حصر تولید رسانه کردند به گونه ای که ما تاکنون۱۱ هزار و ۲۲۰مجوز رسانه دادیم. خب به طور قطع سیاست دولت آقای روحانی از ابتدا چه بوده؟ بر این بوده که هرکس تربیونی می‌خواهد از این فرصت استفاده کند تا تریبونی در اختیار داشت باشد. از طرفی افراد علاقمند برای ایجاد بنگاه رسانه ای هم ترغیب شوند، منتهی در این باره سقفی تعریف نشد؛ البته شاید آن زمان پیش‌بینی اینکه یک بنگاه ۳۹ مجله در اختیار داشته باشد نشده بود موضوع بعدی که با آن مواجه شدیم پرداخت یارانه‌ها بود. خب یارانه دو لایه دارد یکی برمی‌گردد به سیاستهای حمایتی از رسانه‌ها که خوب است اما اینکه هدفمند باشد خب هدف هم داشته مثل توسعه و تقویت و … ولی اینکه اساسا این حمایت به اثر برسد باید گفت که به آن هدف نرسیدیم و در جاهایی تنها شاهد حمایت از وجود آن رسانه بودیم نه اثر رسانه.
یعنی معتقدید به آن هدف مورد نظر از محل پرداخت یارانه نرسیدید؟
خدادی: به بخشی از آن نرسیدیم؛ مثلا در مدل تکثیر رسانه به هدفمان رسیدیم ولی اینکه کارکرد رسانه ها پاسخگو بوده و متناسب با نیاز جامعه باشد هنوز فاصله داریم. برای همین است که در فضای رسانه ای ما رسانه تخصصی خیلی کم داریم و در واقع رسانه متناسب با مخاطب کم وجود دارد؛ در حالی که جامعه رسانه ای جامعه ای نیست که اقتصاد خود را بر مبنای عرضه و تقاضا ترسیم کند؛ البته باید گفت برخی به ویژه آنهایی که بنگاه رسانه‌ای بودند از حمایت یارانه ای کمتری برخوردار بودند ولی خب این سوال هم هست که مدیریت تعداد بی شمار نشریه در یک بنگاه هم اصولا دشواری های خودش را دارد. به همین خاطر کاری که الان می‌خواهیم انجام دهیم هدفمند کردن حمایت و به اثرگذاری رساندن حمایت است یعنی حمایت به بخش اثر برسد.
یعنی می‌خواهید توزیع یارانه را جهت‌دار کنید؟
خدادی: در واقع می‌خواهیم هدفمند کنیم.
با این توضیحات قرار است چه اتفاقی در بحث پرداخت یارانه ها رخ دهد؟
خدادی: خب از این به بعد حمایت از رسانه ها به صورت حمایت کیفی خواهد بود؛ یعنی دنبال این هستیم که حمایت کمی به حمایت کیفی تبدیل شودو در واقع صرف اسم و یا چاپ رسانه ملاک دریافت حمایت نخواهد بود بلکه محتوا و اثر یک رسانه شاخص ما خواهد بود.
شاخص‌ها تعریف شده ؟
خدادی: نه شاخص ها از قبل بوده ولی قرار است تکمیل شود.
این اتفاق جدید قرار است از کی عملیاتی و اجرایی شود؟
خدادی: کارها در حال انجام است و در اولین فرصت اجرایی می شود. فکر می‌کنم ظرف یکی دو هفته آینده به نتیجه برسیم. فعلا پرداخت یارانه ها منوط به شاخص‌های کیفی شده است این دستور صریح وزیر ارشاد است.
با توجه به شناختی که از فضای مطبوعات دارید اگر این اتفاق عملیاتی شود فکر می‌کنید چند درصد از نشریات به دلیل حمایت نشدن از چرخه حمایتی خارج خواهند شد؟
خدادی: نمی توان درصدی اعلام کرد چون نیاز به بررسی دارد ، در دوره‌های قبلی، ضریب کیفی و رتبه بندی نشریات، در محاسبه یارانه تاثیرگذار بود اما یکسال گذشته این شاخص از محاسبات حذف شده بود و شاخص حمایت ما چاپ واعلام وصول نشریات بوده. حالا باید هم شاخص های کیفی به روز شود و هم مبنای اصلی محاسبات قرار گیرد. طبیعی است انهایی که می توانند در این شاخص قرار بگیرند حمایت می شوند و بقیه هم سعی می کنند خود را در چارچوب این شاخص ها قرار دهند مهم این است.
در گذشته شاخص هایی برای مدیرمسوولان تعریف شده بود آیا شاخص‌های جدید با شاخص‌های گذشته متفاوت خواهد بود؟
خدادی: نه؛ ولی کیفیت تولید و محتوا یکی از شاخص های اصلی ما خواهد بود .الان نگاهی که به رسانه می شود یک نگاه محتوایی است و تاثیر گذار بودن و تولید موضوعاتی که نیاز جامعه است .مثلا یک سری از نشریات تنها با موضوع سرگرمی منتشر می شوند و یک سری به موضوعاتی مثل محیط زیست و غیره می پردازند در واقع تخصصی تر هستند خب بین این ها اولویت کدام است؟ آیا لازم است از نشریاتی که در زمینه موضوعات سرگرمی فعالیت می کنند حمایت شود؟
خب ما یک سری نشریات هم لازم داریم؟
خدادی: بله اصلا همه لازمند و نشریه غیر لازم نداریم ولی سوال مهم این است که ما منابع نامحدود که نداریم و منابع ما محدود است، خب با توجه به منابع محدود اولویت‌های ما چیست؟ بله اگر بودجه نامحدود بود داستان فرق می‌کرد؛ البته باز هم باید اولویت‌ها را در نظر گرفت. همه اینها برمی‌گردد به اینکه ببینید امروز اولویت جامعه چیست و رسانه‌هایی که در این اولویت قرار می‌گیرند چه رسانه‌هایی هستند؟
الان متاسفانه برخی از نشریات در تولید محتوا ضعیف هستند و به سمت کپی کاری گرایش پیدا کردند.
خدادی: خب منظور ما نشریه مولد هست نه نشریه‌ای که محل نشر اطلاعات فرد دیگری باشد.
حالا با این شاخص ها و محدودیت هایی که قرار است ایجاد شود به نظر شما تغییرات اساسی در تولید محتوای نشریات را شاهد خواهیم بود؟
خدادی: اولا کیفی‌تر شدن فقط یک انتخاب نیست بلکه شرط بقای رسانه به کیفیت آن بستگی دارد. مگر می‌شود رسانه‌ای شاخص‌ها را نداشته باشد و به حیات خود ادامه دهد؟
شاید تصور شود با این اتفاق به نوعی معاونت مطبوعاتی دنبال صرفه‌جویی در بودجه هست و به این طریق با حذف برخی از نشریات قدرت حمایت از نشریات دیگر بالا خواهد رفت؛ نظر شما چیست؟
خدادی: نه؛ اینطور نیست. سیاست جدی دولت در کیفی‌سازی آن هم در همه شاخص‌هاست. دولت به دنبال اولویت‌گذاری در استفاده از منابع متناسب با نیاز مردم است این سیاست کلان دولت در همه سرفصل‌هاست، دولت به شدت از شعارزدگی پرهیز می‌کند و قاعدتا در رسانه هم همین سیاست را دنبال می‌کند اولا کاری که ما انجام می‌دهیم واقعیت جریان رسانه‌ای کشور است ما نمی‌خواهیم کاری خلاف نیاز مردم انجام دهیم چون معتقدیم رسانه باید جای خود را در سبد زندگی مردم پیدا کند. اگر رسانه ما مسیر خود را پیدا نکند قطعا جایگزین برای آن پیدا خواهد شد. اگر جریانات سنتی و موجود بتوانند نیاز موجود مردم را برطرف کنند خب در سبد زندگی مردم خواهند ماند، در غیر این صورت جریانات جدید دیگری خواهند آمد و خلاء آنها را پر خواهند کرد.
یکسری از نشریات نیاز به حمایت یارانه‌ای ندارند، این تعداد چطور می‌توانند در کیفی‌سازی قدم بردارند؟
خدادی: ما بر اساس قوانین حمایت می کنیم؛ اصولا رسانه باید در چرخه عرضه و تقاضا قرارگیرد
با این وجود نشریاتی که از نظر کیفی ضعیف هستند به طور کلی از حمایت محروم خواهند شد یا نه حمایت کمتری می‌شوند؟
خدادی: ببینید باز تاکید می‌کنم ما با توجه به شاخص‌هایی که تعریف کردیم و با توجه به منابع از نشریات حمایت خواهیم کرد.
یعنی بعد از تعیین شاخص‌ها بلافاصله اجرایی خواهد شد؟
خدادی: بعد از نهایی شدن از اصحاب رسانه و کارشناسان این حوزه نظرخواهی خواهد شد. چون بنا داریم از دیدگاه‌های مختلف استفاده کنیم؛ هدف ما اجماع‌سازی است ما دنبال اجماع حرفه‌ای هستیم. سیاست یک‌سویه دیکته‌ای و دستوری نداریم. دنیای امروز دنیای دستور نیست دنیای اقناع است ما هم به این سمت می‌رویم که با هم‌فکری اجماع حداکثری داشته باشیم.
در گذشته وزارت ارشاد به دنبال همین کیفی‌سازی بود ولی به دلیل پراکندگی نشریات نتوانسته تاکنون رصد کامل از محتوای نشریات داشته باشد با این وجود به نظر شما موفق خواهد بود؟
خدادی: ما سعی می‌کنیم از تجربیات گذشته استفاده کنیم و خلاءهای گذشته را شناسایی کنیم و راه‌های رفته را نخواهیم رفت، بلکه قرار است راه‌های جدید را تجربه کنیم؛ البته باید گفت کار سختی است ما به اهمیت و سختی کار واقف هستیم و با علم بر این آسیب شناسی گذشته صورت گرفته است ما راه رفته را دوباره نخواهیم رفت .از طرفی ما امروز به یک بلوغ رسانه ای هم می رسیم و همگرایی رسانه ای وجود دارد ، باید گفت که ما توانستیم از بحران کاغذ به میزان ممکن عبور کنیم می‌بینید که شرایط ما در وضعیت کاغذ بدتر که نشد بلکه بهتر هم شد. در مورد کیفی‌سازی هم دنبال این هستیم که راهی را شروع کنیم و دائما آن را تکمیل کنیم. حضور ما در معاونت مطبوعاتی برای کار رسانه‌هاست. ما نباید کار رسانه را کند و یا مانع تراشی کنیم بلکه برعکس می‌خواهیم آنها را تقویت کنیم؛ منتهی حمایت از همه رسانه‌ها به ویژه رسانه‌هایی که اولویت و نیاز مردم و جامعه هستند.
حمایت‌های دیگر چه؟
خدادی: اساسا منظور ما همه حمایت هاست.
فکر نمی‌کنید جامعه از تعدد رسانه‌ها اشباع شده است؟
خدادی: شاید از نظر اسمی اشباع شده باشد ولی از نظر محتوا نه و هنوز جامعه تشنه است.
در اخذ مجوز چه؟
خدادی: معتقدم که نباید در اخذ مجوز سخت‌گیری کرد باید همه رسانه‌ها در میدان وارد شوند ولی مهم این است که در محتوا رقابت کنند متاسفانه امروز رسانه‌های ما در اسم رقابت می کنند ولی باید در محتوا رقابت کرد.
انتهای پیام
