روزنامه همشهری: خیلی‌ها از سال‌ها پیش اسم تله‌پاتی یا ارتباط ذهنی را شنیده‌اند. شاید زمانی این اصطلاح به‌عنوان یک موضوع تخیلی یا حتی کنایه‌ای استفاده می‌شد، اما حالا به‌تدریج در حال تبدیل شدن به واقعیت است. از مدت‌ها پیش برنامه‌هایی برای کنترل اشیاء و ابزار‌های الکترونیک با کمک ذهن در جهان مورد توجه قرار گرفته است. به گزارش همشهری، از تأثیر این ایده در بهبود عملکرد بیماران گرفته تا استفاده از این سیستم در کنترل روبات‌ها و سیستم‌های صنعتی یا حتی جنگ، برنامه‌های مختلفی در جریان است. یکی از برنامه‌هایی که اخیرا در آمریکا ارائه شده و مورد توجه قرار گرفته، ایده‌ای برای کنترل پهپاد‌های جنگی با استفاده از کلاهخود الکترونیکی است. تقریبا همزمان با آن، چین هم برنامه‌ای مشابه را ارائه کرده که می‌تواند با کمک یک تراشه الکترونیکی افکار را خوانده و آن را به ماشین منتقل کند.

پروژه‌ای برای گسترش جنگ

درباره پروژه «دسترسی مغناطیسی، نوری و آکوستیک» اطلاعات دقیق و زیادی منتشر نشده، اما به‌طور کلی، هدف این پروژه امکان ارتباط سرباز با سرباز و سرباز با روبات خواهد بود. مقر دارپا (بخش تحقیقاتی ارتش آمریکا) در تگزاس از سرمایه‌گذاری ۱۸ میلیون دلاری روی طرح یک کلاهخود الکترونیکی خبر داده که صاحبش می‌تواند با استفاده از آن روبات‌ها و وسایل الکترونیکی را کنترل کند. این کلاهک از ۲ بخش اصلی تشکیل شده است. بخش اول پیام‌ها و واکنش‌های مغز را دریافت کرده، آن را به پیام قابل درک برای ماشین تبدیل می‌کند و سیستم دوم، آن را به روبات می‌فرستد. این کلاهخود برای انجام این ۲ فرایند و خواندن امواج مغزی همزمان از ابزار‌های مغناطیسی و نوری استفاده می‌کند.

تبدیل سربازان به موش آزمایشگاهی

یکی از چالش‌های بزرگ پروژه این است که برای کارکرد صحیح کلاهخود‌ها باید ژن سربازان آمریکایی دستکاری شده و با این سیستم سازگار شود. با این حساب، عملکرد مغز با سیستم مادون قرمز روی کلاه راحت‌تر خوانده می‌شود. بنا به نوع کاربرد کلاهخود ممکن است به نوع دیگری از تغییر ژنتیک در سربازان نیاز باشد تا فرمانده‌ها بتوانند از این طریق دستورهایشان را به مغز سرباز بفرستند. گفته می‌شود فرایند ارسال و دریافت اطلاعات توسط سیستم‌های مبتنی بر نور و مغناطیس انجام خواهد شد.

چالش‌های جدی برای طرح بزرگ

یکی از جدی‌ترین چالش‌های فعلی دانشمندان برای اینکه بتوانند چنین طرحی را پیاده کنند، بالا بردن دقت اطلاعاتی است که از مغز دریافت شده و به هدف فرستاده می‌شود. پیشرفته‌ترین برنامه مغزخوانی حال حاضر می‌تواند فکر انسان را از ۱۶ کانال مختلف دریافت کرده و آن را بسنجد؛ نتیجه‌ای که خوب است، اما هنوز به اندازه کافی دقیق نیست. مشکل دوم کاهش تأخیر در ارسال و دریافت اطلاعات است. فعلا تأخیر یا Latency در ارسال و دریافت داده‌ها، ۵۰ میلی‌ثانیه است که هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله دارد. در برخی موارد، بهبود عملکرد این سیستم‌ها در گرو تغییرات ژنتیک در مصرف‌کننده است. گاهی نیز تراشه‌ها باید زیر پوسته مغز کار گذاشته شوند؛ هردوی این فعالیت‌ها، جهان پزشکان را با چالش‌های جدی در آینده روبه‌رو خواهد کرد.

کمک به بهبود زندگی انسان

پروژه‌های مشابهی برای کنترل ابزار‌ها با استفاده از ذهن بشر در جهان در حال انجام است. یکی از آخرین پروژه‌ها مربوط به پروژه ذهن‌خوان Brain Talker در چین است. در این سیستم، فعالیت‌های مغز با روشی مشابه آنچه در آزمایش‌های دریافت نوار مغزی رخ می‌دهد، توسط یک تراشه الکترونیکی خوانده و به زبان مورد نظر رایانه ترجمه می‌شود. این طرح هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد، ولی اگر به نتیجه برسد، کاربرد‌های گسترده‌ای خواهد داشت؛ از امکان ارتباط بیماران و معلولان با افراد دیگر و ایجاد بازی‌ها و سرگرمی‌های رایانه‌ای نسل جدید تا کنترل کردن وسایل الکترونیکی خانگی. یکی از مهم‌ترین کاربرد‌های کنترل مغزی یا تله‌پاتی الکترونیکی، بهبود عملکرد مغز در بیماران است. در این حالت، سیگنال‌هایی به مغز فرستاده می‌شود که می‌تواند به جوان‌تر شدن مغز یا بهبود عملکرد آن، به‌یاد آوردن خاطره‌های قدیمی و بهبود حافظه کمک کند.