برنامه «کارگاه تئاتر» که فرم‌های مختلف نمایش ایرانی را معرفی می‌کند، اکنون به مناسبت ماه محرم به تاریخچه تعزیه و شبیه‌خوانی در ایران پرداخته است.
انسیه شمس‌اللهی – نویسنده و تهیه‌کننده برنامه «کارگاه تئاتر» – درباره این برنامه رادیویی به صلح خبر گفت: ساختار این برنامه مستند نمایشی است که از آبان شروع شده است. فرم نمایشی این برنامه در قالب یک کارگاه تمرین تئاتر است و یک کارگردان به عنوان مربی به هنرجویان آموزش می‌دهد. ما اطلاعات را در قالب این کارگاه و آموزش‌های مربی به مخاطبان ارائه می‌دهیم.
او افزود: فصل اول این برنامه درباره تاریخ نمایش ایران بود، فصل دوم درباره نمایش روحوضی و سیاه‌بازی بود و فصل سوم هم که از اول محرم آغاز شده موضوعش شبیه‌خوانی و تعزیه است. این فصل تا اربعین ادامه دارد و هفته‌ای یک قسمت پخش می‌شود. در این فصل درباره تعزیه و تاریخچه این فرم نمایشی، جزئیاتش و نسخه‌های موجود در تاریخ نمایش ایران و شخصیت‌های مهمی که در این فرم کار کرده‌اند صحبت می‌شود.
شمس‌اللهی در پاسخ به این سوال که آیا در این برنامه نمایش هم اجرا می‌شود؟ پاسخ داد: در این برنامه بچه‌ها از روی متن‌ها و نسخه‌های قدیمی می‌خوانند. نمی‌شود گفت اجرا می‌کنند فقط از رویش می‌خوانند. قالب برنامه هم به این صورت است که هنرپیشه ها هنرجویان، نیمه‌حرفه‌ای هستند و نمی‌توانند اجرا کنند اما نسخه‌های موجود را بازخوانی می‌کنند.
این نویسنده رادیویی درباره منابع مورد استفاده‌اش برای نوشتن این برنامه توضیح داد: منابع موجود خیلی کم است. من در فصل اول که تاریخ نمایش ایران بود از کتابخانه‌ها، فضای مجازی و یا کسانی که در این حوزه تحصیل کرده بودند و منابع را می‌شناختند و اطلاعات داشتند استفاده کردم. یکی از منابع مهم مورد استفاده من کتاب «ادبیات نمایشی در ایران» است که یک کتاب سه جلدی است و کتاب «سیری در تاریخ تئاتر ایران» و نیز کتاب «نمایش در ایران» آقای بیضایی که درباره تاریخ نمایش ایران مطالب مهمی دارد. با این حال منابع کم است اما من سعی‌ام را کردم که منابع خوبی پیدا کنم و جزئیات را از این منابع استخراج کنم. برخی اتفاقات هم ممکن است معاصر باشد و صوت و ویدیو دربارهشان موجود باشد. برای نمایش سیاه‌بازی بیشتر منابع من صوت و تصویر بود چون این فرم نمایشی بداهه بوده است چیز مکتوبی درباره‌اش نبود. ممکن است اخیرا نوشته شده باشد اما قبلا نبوده است. خاطرات کسانی که در این حوزه کار می‌کردند و فیلم و صوت ها، منابع من برای این بخش بوده که در خود برنامه هم از این‌ها استفاده شده است. برای تعزیه هم منبع تصویر و صوت خیلی کمک کننده بود. در کل فرم‌های نمایش‌های ایرانی زیاد بر اساس متن نبوده و بیشتر بداهه و بازی نامه بوده است.
شمس‌اللهی در پایان از کم بودن منابع درباره فرم‌های مختلف نمایشی در ایران ابراز تاسف و عنوان کرد: تا جایی که من می‌دانم درباره تاریخ و فرم‌های نمایش ایرانی خیلی کم کار شده است. من در حد توانم سعی کردم که چیزی را از قلم نیدازم. این کمبود برایم انگیزه شد و بعد از شروع کار فهمیدم واقعا کم کار شده است. نمایش های ایرانی خیلی پتانسیل دارد و حیف است که دارد رو به زوال میرود و ما از دستش می‌دهیم. خیلی ارزشمند است. امیدوارم کسانی که شایسته ترند و فرصت بیشتری دارند در آینده منابع بیشتری پدید بیاورند. آقای بیضایی برای تالیف کتاب «نمایش در ایران» تحقیقات میدانی کرده است. الان همه از روی هم کپی می‌کنند. حتی درباره تعزیه هم ما خیلی کم می‌دانیم و خیلی بیشتر از این‌ها بوده است. امیدوارم بتوانیم برای آیندگانمان از این فرم‌های نمایشی چیزی باقی بگذاریم و لااقل در تاریخ بماند و آیندگان بدانند که در تاریخ این کشور این ها وجود داشته است.
برنامه «کارگاه تئاتر» هر پنج‌شنبه ساعت ۲۱ از رادیو نمایش پخش می‌شود اما این هفته استثنائا جمعه پخش خواهد شد.
انتهای پیام
