برترین‌ها: سالانه نوجوانان زیادی برای این درمان به مطب دندان‌پزشکان مراجعه می‌کنند، اما بزرگسالان هم می‌توانند از این روش درمانی بهره‌مند شوند. دکتر سید مهدی هاشمی، متخصص ارتودنسی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان به این سوالات پاسخ می‌دهند.

آیا ارتودنسی فقط مخصوص کودکان و نوجوانان است؟

امروزه تجهیزات مورد استفاده در تکنیک‌های ارتودنسی، بسیار کوچک و نامحسوس شده‌اند. براکت‌های فلزی، براکت‌های سرامیکی رنگ دندان و براکت‌هایی که از سمت زبان به دندان متصل می‌شوند مشکلات متعاقب درمان ارتودنسی را برای دندان‌ها به حداقل رسانده‌اند. نامحسوس شدن ابزار و نتایج بهترو مشکلات کمتر سبب شد سن مراجعان ارتودنسی هم افزایش یابد و دیگر فقط کودکان و نوجوانان به عنوان تنها گروه درمانی به متخصصان ارتودنسی مراجعه نمی‌کنند و امروزه مراجعان بالای ۳۰ سال هم داریم.

سنین طلایی درمان ارتودنسی چیست؟

به طور کلی بهترین زمان درمان ارتودنسی ۱۲ تا ۱۴ سالگی است. این زمانی است که دندان‌های دائمی رویش پیدا کرده‌اند و دیگر دندان‌های شیری در دهان وجود ندارند. در این سنین می‌توان از رشد طبیعی بدن استفاده کرد زیرا استخوان‌ها آنقدر محکم و سخت نشده‌اند و عموما کار روی دندان‌ها در این سنین بسیار آسان‌تر است. اما محدوده‌های سنی جزئی‌تری هم برای درمان‌های ارتودنسی داریم.

کسی که به سنین میانسالی رسیده هم می‌تواند برای درمان ارتودنسی مراجعه کند؟

اگر مشکل بیمار تنها نامرتب بودن دندان‌هایش باشد و مشکلات فکی و صورتی نداشته باشد، محدودیت سنی برای درمان وجود ندارد البته به شرطی که وضعیت سلامت لثه‌ها و دندان‌هایش مناسب باشد. گاهی فرد تا سنین بالا مثلا ۵۰ سالگی حداقل ۲۰ دندان سالم دارد و لثه‌های وی نیز از سلامتی کافی برخوردار است. این فرد به راحتی می‌تواند درمان ارتودنسی را با هدف ردیف کردن دندان‌ها انجام دهد. البته باید به این نکته هم توجه داشت که هرچه سن بالاتر می‌رود استخوان‌ها هم محکم‌تر می‌شوند، ریشه‌های دندان‌ها شکل می‌گیرند و دندان‌ها در دهان سخت‌تر جابه‌جا می‌شوند و در نتیجه طول درمان بلند مدت‌تر و نتیجه درمان دیرتر حاصل می‌شود. بر عکس در سنین پایین‌تر دندان‌ها به آسانی جابه‌جا می‌شوند، طول درمان کوتاه‌تر است. به علاوه ریشه‌های دندان‌ها هم آسیب کمتری می‌بینند.

جدیدا تنوع براکت‌های ارتودنسی بالا رفته، درباره انواع براکت‌ها توضیح دهید.

با افزایش سن، بیمار نیاز به براکت‌های مخفی‌تری دارد. ابتدا براکت‌های پلاستیکی، سپس کامپوزیتی و امروزه براکت‌های سرامیکی تولید شده‌اند. براکت‌های پلاستیکی و کامپوزیتی به راحتی تغییر شکل می‌دهند و اتصال آن‌ها به دندان نیز ضعیف است. در عین حال این براکت‌ها بعد از مدتی دچار تغییررنگ می‌شوند. براکت‌های سرامیکی به راحتی خرد و شکسته می‌شوند ولی براکت‌های فلزی به دلیل خاصیت چکش‌خواری فلزات تنها تحت اثر نیرو‌های زیاد تغییر شکل می‌دهند. تکنولوژی سرامیک هنوزبه پای تکنولوژی فلزات نرسیده بنابراین ظرافت براکت‌های فلزی بیشتر از براکت‌های سرامیکی است. در نتیجه به‌رغم اینکه براکت‌های سرامیکی رنگ دندان هستند و کمتر دیده می‌شوند ولی از براکت‌های فلزی بزرگ‌ترند. می‌توان گفت امروزه بهترین نوع براکت‌های سرامیکی آن دسته‌ای هستند که در شیارشان یک لایه فلزهم باشد.

می‌گویند برای افرادی که سن بالاتری دارند از روش ارتودنسی سمت زبان استفاده می‌شود. این روش چه ویژگی‌هایی دارد؟

این روش بیش از ۲۰ سال قدمت دارد که در آن براکت‌ها پشت دندان‌ها قرار می‌گیرند و دیده نمی‌شوند، اما به دلیل مشکلات خاص خود چندان فراگیر نشده و به ندرت استفاده می‌شوند. مثلا زبان بین براکت‌ها گیر می‌کند و در نتیجه آسیب خواهد دید. به علاوه بر ساختار سیم‌ها اثر می‌گذارد وسبب تغییر شکل آن خواهد شد که بر مرتب شدن دندان‌ها اثر منفی دارد. دوم اینکه دندان‌های فک پایین درتماس با براکت‌های دندان‌های فک بالا قرار می‌گیرند یا براکت‌ها خیلی نزدیک به لثه قرار می‌گیرند که برای لثه آسیب‌زاست. در عین حال این براکت‌ها بیشتر تحت تاثیر مواد غذایی سخت قرار می‌گیرند و آسیب می‌بینند. سوم اینکه در هر نوبت ملاقات، معاینه و اعمال روش‌های درمانی به دلیل موقعیت این نوع ارتودنسی هم برای بیمار و هم برای متخصص بسیار دشوار است. مشکل چهارم این است که دندان‌ها از طرف زبان کاملا ردیف می‌شوند و از نمای جلو به دلیل تفاوت ضخامت دندان‌ها نامرتب خواهند بود که البته نمای جلویی نیز مهم است! بنابراین باید بعد از اتمام دوره درمان ارتودنسی زبانی، یک دوره ارتودنسی از سمت خارج اجرا شود تا دقت نهایی حاصل شود.