پایگاه صلح خبر، گروه سیاست، هادی رضایی: دریا از دیدگاه نظامی و اقتصادی نقش بسیار مهمی در قدرت و توانایی کشورها در دستیابی به فرصت‌ها و اقدامات در همه زمینه‌ها ایفا می‌کند و دستیابی به قدرت و سیادت دریایی می‌تواند کشورها را در جهت حفظ منافع و امنیت دریاها و بالا بردن توان اقتصادی و […]
پایگاه صلح خبر، گروه سیاست، هادی رضایی: دریا از دیدگاه نظامی و اقتصادی نقش بسیار مهمی در قدرت و توانایی کشورها در دستیابی به فرصت‌ها و اقدامات در همه زمینه‌ها ایفا می‌کند و دستیابی به قدرت و سیادت دریایی می‌تواند کشورها را در جهت حفظ منافع و امنیت دریاها و بالا بردن توان اقتصادی و سیاسی یاری کند. همچنین توانمندی در عرصه دریا سال‌ها است که قدرت جهانی را برای کشورهای پیشرو در این زمینه به همراه داشته است.
ترتیبات حقوقی در دریا و اقیانوس‌ها اجازه تردد و استقرار واحدهای نظامی را در نقاط مختلف جهان می‌دهد بنابراین هنگامی که برای حضور نیروهای نظامی در خشکی و فضا محدودیت وجود دارد، دریاها و اقیانوس‌ها مهمترین جایگاهی به حساب می‌آیند که این نیروها می‌توانند بر اساس حقوق بین الملل حضور یافته و نماینده ملت خود با پرچم و نشان آن کشور باشند. بنابراین داشتن نیروی دریایی قدرتمندی که بتواند با استفاده از توان و دانش بومی خود در عرصه جهانی حضور یافته و آب‌های بین المللی و اقیانوس‌ها را زیر پا بگذارد، به خوبی نمایانگر قدرت و توان یک ملت است.
از سوی دیگر بنیان قدرت دریایی، بهره گیری از دریا برای تجارت و چیرگی بر منابع آن است، در این چارچوب دریاها سرنوشت تصمیم‌گیری در ساحل را مشخص خواهند کرد. در سال‌های اخیر تأثیر گذاری حوزه هند و اقیانوس آرام در معادلات ژئوپلیتیکی و تغییر موازنه قدرت باعث جهت گیری سیاست با تمرکز قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای بر این منطقه شده است و از این منظر شمال و غرب اقیانوس هند و به ویژه حوزه دریای سرخ خلیج عدن، خلیج فارس و دریای عمان و آبراه‌های راهبردی که در این منطقه وجود دارد، در کانون توجه جهانیان قرار گرفته است. در همین راستا کشورهای فرامنطقه ای با همکاری کشورهای منطقه، ائتلاف‌هایی را در این مناطق با هدف تضمین امنیت دریایی و تأمین منافع خود شکل داده‌اند.
در کنار این ائتلاف‌های فرامنطقه‌ای، جمهوری اسلامی ایران با وجود تحریم‌ها و فشارها توانسته است با اتکا به دانش و توان داخلی و البته درایت و هوش سرشار فرزندان خود، در عرصه دریا حضور مقتدرانه داشته باشد و در کنار حفظ منافع ملی کشورمان، تأمین امنیت خطوط تجارت دریایی را به خوبی انجام دهد که این مهم باعث تقدیر سه باره سازمان ملل از این اقدامات شده است. از سوی دیگر مقامات ایرانی بارها اعلام کرده‌اند که امنیت این منطقه باید توسط کشورهای همین منطقه تأمین شود و نیازی به حضور بیگانگان نیست. امیر دریادار شهرام ایرانی در این باره می‌گوید؛ «ائتلاف به معنای هم افزایی منطقه‌ای و به طور خاص جهان اسلام است که نقش اصلی را مردم و ملت‌ها ایفا می‌کنند و با توجه به اینکه منافع ملت‌ها منطبق بر اندیشه فرماندهی معظم کل قوا (مدظله‌العالی) متعلق به ملت‌ها است و تأمین امنیت آن در دریاها بر عهده نیروهای دریایی است، لذا ائتلاف دریایی امروز یکی از اولویت‌های منطقه است و با شکل گیری آن حتماً سطح امنیت در منطقه به میزان قابل توجهی ارتقا خواهد یافت.»
فرمانده نیروی دریایی ارتش با تاکید بر اینکه اولویت اول ما منطقه و کشورهای منطقه است، خاطرنشان می‌کند: «وقتی کشورهای منطقه در کنار هم قرار بگیرند، اتحاد بی‌نظیری شکل می‌گیرد. امروز تقریباً کشورهای منطقه و دولت‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که دلار باید از معاملات حذف شود. نتیجه رویکردی که کشورهای منطقه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران دارند و شکل گیری مذاکرات، برقراری امنیت در منطقه است.»
دریادار ایرانی در ادامه به نقش ایران در تأمین امنیت خطوط تجارت دریایی و مقابله با دزدان دریایی اشاره و اعلام می‌کند: «برای سومین بار از طریق سازمان ملل به خاطر برقراری امنیت دریانوردی و مقابله با دزدی دریایی مورد تقدیر قرار گرفتیم و قرار است خروجی آن را از طریق روابط عمومی برای رسانه‌ها ارسال شود. رسانه‌ها نیز به خوبی عملکرد ناوگروه ۸۶ را تحت پوشش قرار دادند. وقتی همه این اتفاقات کنار یکدیگر قرار می‌گیرد، در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی برای کشور سربلندی و سرافرازی به همراه دارد.»
فرمانده نیروی دریایی ارتش در بخش دیگری از این گفتگو به مأموریت تاریخی ناوگروه ۳۶۰ اشاره می‌کند و می‌گوید: «مأموریت ناوگروه ۸۶ چنان گسترده است که در همه حوزه‌ها به فرصت‌های طلایی تبدیل شده و یک سرعت جهشی را در همه حوزه‌ها برای ما ایجاد کرده است. بخش عمده و اصلی تجربه نگاری‌ها در زیر ساخت‌های آموزشی و آئین نامه‌ها ثبت می‌شود. پیش از این ما باید آئین نامه‌ها را از جای دیگر تهیه می‌کردیم، ولی امروز آنها باید به ما مراجعه کنند.»
وی می‌افزاید: «مأموریت ناوگروه ۸۶ برای سایر کشورها حتی کشورهای دوست ابهامات بسیاری به وجود آورد و آنها به شدت به دنبال جمع آوری اطلاعات و ارزیابی‌ها برای خود بودند تا بدانند با چه کسی طرف هستند.»
برای آشنایی بیشتر با مأموریت‌ها و عملکرد نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین دلایل اقتدار دفاعی کشور در عرصه دریا با امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی راهبردی ارتش جمهوری اسلامی ایران، به گفتگو نشستیم.
متن کامل این گفتگو به شرح زیر است:
در روزهای اخیر مطالبی پیرامون تشکیل یک ائتلاف مشترک دریایی میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس مطرح شده است، این خبر تا چه اندازه صحت دارد و این کشورها کدامند؟
ائتلاف به معنای هم افزایی منطقه‌ای و به طور خاص جهان اسلام است که نقش اصلی را مردم و ملت‌ها ایفا می‌کنند و با توجه به اینکه منافع ملت‌ها منطبق بر اندیشه فرماندهی معظم کل قوا (مدظله‌العالی) متعلق به ملت‌ها است و تأمین امنیت آن در دریاها بر عهده نیروهای دریایی است، لذا ائتلاف دریایی امروز یکی از اولویت‌های منطقه است و با شکل گیری آن حتماً سطح امنیت در منطقه به میزان قابل توجهی ارتقا خواهد یافت.آیا ایران آمادگی تشکیل ائتلاف در سطح بین المللی با سایر کشورها را دارد؟
بله، ما با سایر کشورها نیز همکاری می‌کنیم. در رزمایش مرکب هم اعلام کردیم که هر کسی به کشور ما احترام بگذارد، ما هم متقابلاً به او احترام می‌گذاریم و در کنارش هستیم و با او مشارکت می‌کنیم.
همکاری میان کشورهای منطقه موجب برقراری امنیت است
اولویت اول ما منطقه و کشورهای منطقه است، وقتی کشورهای منطقه در کنار هم قرار بگیرند، اتحاد بی‌نظیری شکل می‌گیرد. امروز تقریباً کشورهای منطقه و دولت‌ها هم به این نتیجه رسیده‌اند که دلار از معاملات حذف می‌شود. نتیجه رویکردی که کشورهای منطقه در رابطه با جمهوری اسلامی ایران دارند و شکل گیری مذاکرات، برقراری امنیت در منطقه است.
تجلیل سازمان ملل از ایران به خاطر برقراری امنیت دریانوردی
برای سومین بار از طریق سازمان ملل به خاطر برقراری امنیت دریانوردی و مقابله با دزدی دریایی مورد تقدیر قرار گرفتیم و قرار است خروجی آن از طریق روابط عمومی برای رسانه‌ها ارسال شود. رسانه‌ها نیز به خوبی عملکرد ناوگروه ۸۶ را تحت پوشش قرار دادند. وقتی همه این اتفاقات کنار یکدیگر قرار می‌گیرد، در سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی برای کشور سربلندی و سرافرازی به همراه دارد.
همکاری کشورهای منطقه چه مزایای در پی‌خواهد داشت؟
هزینه برقراری امنیت منطقه توسط خود منطقه از نظر اقتصادی به مراتب پایین‌تر از همکاری با کشورهای فرا منطقه‌ای است
برای اولین بار است که می‌گویم هزینه برقراری امنیت منطقه توسط خود منطقه از نظر اقتصادی به مراتب پایین‌تر از همکاری با کشورهای فرا منطقه‌ای است. نیروهای غیر موجه وقتی می‌آیند چندین برابر باج خواهی می‌کنند ولی وقتی خود منطقه امنیت را برقرار کند، دیگر این اتفاقات نمی‌افتد و پیمانکاری نیز وجود ندارد و هم برای مردم و هم برای منطقه آرامش به همراه دارد و دیگر کسی که با فرهنگ منطقه آشنایی ندارد، نمی‌تواند مزاحمت ایجاد کند. این‌ها موارد مثبتی است که اگر کشورهای منطقه با یکدیگر امنیت را برقرار کنند، ایجاد می‌شود و به مراتب آورده‌ها خیلی بیشتر است.
آیا پیشنهادی از سوی کشورهای دیگر مانند عربستان سعودی و امارات برای ایجاد ائتلاف دریایی با ایران داشته‌ایم؟
خیر، در این حوزه فعلاً مذاکرات در حال انجام است و عزیزان ما در وزارت امور خارجه، مسائل سیاسی را دنبال می‌کنند و معمولاً وقتی مسائل سیاسی نهایی و ارتباط دولت‌ها برقرار می‌شود، بعد از آن بخش‌های نظامی وارد میدان خواهند شد.
درخواست کشورهای مختلف برای استفاده از ظرفیت‌های «نداجا»
به جز عربستان و امارات، کشورهای دیگر منطقه و کشورهایی که در مسیر ناوگروه ۸۶ قرار داشتند و برخی دیگر از کشورها که متوجه این مأموریت شدند، در حوزه آموزش، فناوری، صنعت، پژوهش و… درخواست دارند که از ظرفیت‌های ما استفاده کنند. این امور در دستور کار قرار دارد و جلسات مربوطه در حال برگزاری است. همانطور که عرض کردم با کشورهایی که احترام ما را رعایت می‌کنند، مشارکت می‌کنیم و آمادگی برگزاری آموزش، کار پژوهشی و… را داریم.
در بحث ناوگروه ۸۶ خروجی خیلی خوبی داشتیم و البته هنوز به ابعاد مختلف آن نپرداخته‌ایم. در حوزه صنعتی وزارت دفاع و صنعت دریایی کشور مخصوصاً شرکت‌های دانش بنیان و در حوزه تجهیزات شناورها، عملاً ناوشکن جمهوری اسلامی ایران «دنا» به ابهامات بسیاری پاسخ داد و خودباوری ایجاد کرد.
چند وقتی است که شاهد تشکیل فرماندهی اقیانوسی در نیروی دریایی راهبری ارتش بودیم، این فرماندهی چه مسئولیتی برعهده دارد و محدوده مأموریت آن کجاست؟
بیش از نود درصد از اقتصاد ما از طریق دریا تأمین می‌شود
فرماندهی اقیانوسی برای محدوده‌های اقیانوس هند، اطلس و آرام است. اقتصاد ما در این سه اقیانوس شکل می‌گیرد، چرا که خطوط کشتیرانی ما در این سه اقیانوس قرار دارد. ما منافع و منابعی داریم که بایستی از آن حمایت کنیم. علاوه بر این، بسیاری از کشورها دوست دارند که در حوزه برگزاری تمرینات و رزمایش‌های مرکب با ما همکاری کنند. با توجه به اینکه کشور ما یک کشور اقیانوسی است و مستقیماً به اقیانوس و قطب جنوب متصل هستیم و بیش از نود درصد از اقتصاد ما عملاً از طریق دریا تأمین می‌شود، از طرفی فرامین فرمانده معظم کل قوا کاملاً شفاف است، ایشان فرمودند نیروی دریایی نیروی راهبردی است. قطعاً ما بایست عمق ژئوپلیتیک مان را مدنظر داشته باشیم و به عنوان دست بلند نظام و لبه بیرونی دفاعی، آن را تقویت کنیم، اما اصل اول بحث اقتصادی است که به شرایط اقتصادی کشور و معیشت مردم کمک کند. بنا به دلایلی که عرض کردم به این نتیجه رسیدیم که فرماندهی اقیانوسی باید ایجاد شود و به طور مستقیم این موضوع را دنبال کنیم.
قطعاً دنا و نیروی دریایی از این مأموریت سربلند بیرون آمد؛ اما لازمه حضور بیشتر و مداوم تر در اقیانوس‌ها، داشتن ناوشکن سنگین است، در این حوزه چه اقدامی صورت گرفته است؟
ساخت ناوشکن سنگین را در دستور کار داریم
ما این امور را در دستور کار قرار دادیم و به زودی خبرهای خوشی در این حوزه خواهید شنید. باید تجهیزاتمان را با شرایط اقیانوسی متناسب کنیم و ناوشکن سنگین نیز داشته باشیم. یک بحث پایداری و یک بحث ماندگاری داریم و بایست بحث ماندگاری را نیز افزایش دهیم. با وجود ناوشکن سنگین، شرایط در حوزه کشتی پشتیبانی و… متفاوت می‌شود و در بعضی بخش‌ها، هزینه‌ها به مراتب پایین‌تر می‌آید. شرایط اقیانوسی طلب می‌کند که این اتفاق بیفتد.
در حوزه اقیانوس‌ها و دریاها تسلط کافی را داریم و می‌توانیم مسیرمان را از قبل پیش بینی کنیم و این ظرفیتی است که امروز در کشور احصا شده و بسیار قابل تقدیر است.
بسیاری از کشورها به دنبال این هستند که این توانایی را به دست بیاورند. اینکه شما بدون اتکا به سامانه‌های ماهواره‌ای بتوانید پیش بینی کنید پنج ماه دیگر در دریا چه شرایطی حاکم است و در مسیر چه اتفاقاتی می‌افتد، دستاورد بزرگی است و در همه حوزه‌ها کاربردی است و ما در ناوگروه ۸۶ هم این برنامه را در دستور کار داشتیم. امروز دقت ما در حوزه پیش بینی صددرصد است.
به دنبال این هستیم که در حوزه‌های جزئی هم دقت مان را به بالاترین سطح ممکن برسانیم. این دستاوردها در حوزه دریانوردی باعث حیرت بسیاری از کشورها است.
آیا از سوی کشورهای دوست و هم پیمان، درخواستی برای انتقال تجارب مأموریت ناوگروه ۸۶ یا انجام مأموریت مشترک این چنینی داشته‌اید؟
درخواست برخی کشورها برای گذراندن دوره آموزشی در ایران
بله، بسیاری از کشورها برای انتقال تجارب درخواست داده‌اند و ما هم در حال برنامه ریزی هستیم که ان‌شاءالله این اتفاق بیفتد و انتقال تجربیات به شیوه درست در حوزه دریانوردی رخ دهد. بحث درخواست آموزش هم مطرح شده است. میانگین سنی افرادی که در ناوگروه ۸۶ حضور داشتند، زیر سی سال بوده و بیست درصد نیز بسیار جوان و دهه هشتادی بودند، برخی برای اولین بار بود که دریا را تجربه می‌کردند. برای سایر کشورها خیلی جالب و عجیب بود که ما چطور توانستیم این جوانان را به یک مأموریت این چنینی بفرستیم.
کشورها و افرادی که از ناو گروه بازدید داشتند، به همه این مؤلفه‌ها دقت می‌کردند و وقتی این جوانان با روحیه بالا را می‌دیدند، ابهاماتی که با دیدن دنا برایشان پیش آمده بود، چندین برابر می‌شد. به این دلیل بحث آموزش را درخواست می‌کردند. در حوزه‌های فنی هم همینطور بود، آنها بارها و بارها دنا را بازدید کردند و ما هم محدودیت و ممانعتی برای بازدید ایجاد نکردیم. محدودیتی که گاهاً در گذشته وجود داشت، همه را با هماهنگی سلسله مراتب به حداقل رساندیم. ما در حوزه‌های مختلف ساختارشکنی کردیم و آنها می‌خواهند از این ساختارشکنی آگاه شوند و به این دستاوردها دست پیدا کنند.
در حوزه بهداشت و درمان هم پیشرفت فوق العاده ای داشتیم، ما خیلی کم به این حوزه پرداختیم و در فرصت‌های بعد بیشتر به این مبحث می‌پردازیم. در این مأموریت یک بیمار قلبی داشتیم که با فاکتورها و پارامترهای پزشکی موجود احیا شد. این اتفاق در حوزه بهداشت و درمان سر و صدای زیادی به پا کرد. سایر کشورها به دنبال به دست آوردن این ظرفیت‌ها هستند. بیمارستان ما یک بیمارستان کوچک بود، کشورهایی که صاحب قدرت دریایی هستند، کشتی بیمارستانی دارند و این اتفاق برایشان جذاب و جالب بود که چطور سه عمل جراحی با موفقیت انجام شده است. ما از نظر فرآورده‌های خونی نیز محدودیتی نداشتیم. همه این نکات برای سایرین شگفت آفرین بود، به همین دلیل ما در حوزه‌های مختلف و به طور خاص در حوزه آموزش از سوی سایر کشورها درخواست همکاری داریم.
بحث تجربه نگاری و ثبت و ضبط تجربه‌ها برای استفاده نسل‌های آینده در ارتش قطعاً صورت می‌گیرد. آیا در حوزه مأموریت ناو شکن ۸۶ هم به طور ویژه مد نظرتان بوده است؟ در این حوزه چه اقداماتی صورت گرفته است؟
این اتفاق که برای اولین بار در تاریخ رقم خورد، برای ما یک نقطه عطف محسوب می‌شود. امروز نیروی دریایی ما به دو قسمت قبل و بعد از ناوگروه ۸۶ تقسیم می‌شود و این فقط یک شعار نیست. مفهوم این امر این است که آئین نامه‌ها باید به روز شود. در کتب درسی، آموزش‌ها، بحث‌های مهارتی، حتی روش‌های ستادی و همه حوزه‌ها به ابعاد مختلف این مأموریت پرداخته شود.
موفقیت ناوگروه ۸۶ یک سرعت جهشی را در همه حوزه‌ها برای ما ایجاد کرده است
مأموریت ناوگروه ۸۶ چنان گسترده است که در همه حوزه‌ها به فرصت‌های طلایی تبدیل شده و یک سرعت جهشی را در همه حوزه‌ها برای ما ایجاد کرده است. بخش عمده و اصلی تجربه نگاری‌ها در زیر ساخت‌های آموزشی و آئین نامه‌ها ثبت می‌شود. پیش از این ما باید آئین نامه‌ها را از جای دیگر تهیه می‌کردیم، ولی امروز آنها باید به ما مراجعه کنند.
مأموریت ناوگروه ۸۶ برای سایر کشورها حتی کشورهای دوست ابهامات بسیاری به وجود آورد و آنها به شدت به دنبال جمع آوری اطلاعات و ارزیابی‌ها برای خود بودند تا بدانند با چه کسی طرف هستند.
