اولین نخست‌وزیر زن منتخب دموکراتیک سیریماو بندرانایکه از سریلانکا بود که در سال ۱۹۵۹به دلیل ترور شوهرش رهبری حزب آزادی سریلانکا را بر عهده گرفت. بندرانایکه با موفقیت حزب خود را در سه انتخابات یعنی ۱۹۶۰، ۱۹۷۰ و ۱۹۹۴ به پیروزی رساند اما تغییرات قانون اساسی در دهه ۱۹۸۰ به این معنی بود که دوره نهایی نخست‌وزیری وی تنها یک نقش تشریفاتی است. سریلانکا یکی از ۱۳ کشوری است که بیش از یک زن در بالاترین مقام اجرایی داشته است و کشورهای مشابه آن را می‌توان در قاره هند یا شمال‌غربی اروپا یافت. از این ۱۳ کشور، نیوزیلند و فنلاند تنها کشورهای دارای رهبر زن ازجمله نخست‌وزیران فعلی جاسیندا آردرن و سانا مارین هستند.
رهبران زن با بیشترین خدمت
زنانی که طولانی‌ترین دوره‌های متوالی در سمت خود باقی ماندند، آنگلا مرکل از آلمان (در حال حاضر در ۱۵ سالگی است و احتمالا پایان دوره وی حدود ۱۵ سال و ۱۰ ماه خواهد بود)، اوژنیا چارلز از دومنیکا (۱۴ سال، ۳۲۸ روز) و الن جانسون سیرلیف از لیبریا (۱۲ سال و ۶ روز) هستند. ایندیرا گاندی از هند (۱۶ سال و ۱۵ روز) و نخست‌وزیر فعلی بنگلادش، شیخ حسینه (در مجموع بیش از ۱۷ سال)، طولانی‌ترین دوره‌های غیر متوالی را بر عهده داشتند.
پیشرفت آهسته زنان در قدرت
از سال ۱۹۶۰ فقط ۷۴ زن، قدرتمندترین مناصب اجرایی را در کشورهای خود داشته‌اند، بیش از یک سوم این زنان به‌طور موقت عمل می‌کردند یا جایگزین رهبران منتخب قبلی بودند و هرگز در جای خود دوباره انتخاب نمی‌شدند (کوتاهترین دوره مربوط به ایوی ماتسپه- کازابوری در سال ۲۰۰۸ فقط ۱۴ ساعت ریاست‌جمهوری آفریقای جنوبی بود). از زمان انتخاب بندرانایکه در سال ۱۹۶۰، تعداد زنان در قدرت به‌آرامی رشد کرده است و سریع‌ترین رشد در ۱۲ سال گذشته بوده است. آخرین مورد اضافه شده به فهرست رهبران زن در ۱۹ مارس ۲۰۲۱ بود، زمانی که سامیا سولهو حسن پس از مرگ جان مگوفولی به ریاست تانزانیا رسید. با وجود این رشد در سال‌های اخیر، هرگز بیش از ۱۹ زن در این مناصب قدرت در یک سال وجود نداشته‌اند و این میزان کمتر از ۱۰درصد تعداد مردانی است که این مناصب را داشته‌اند (مانند امروز ۱۹۳ عضو سازمان ملل متحد وجود دارد). از آوریل ۲۰۲۱ تنها در ۱۳ کشور عضو سازمان ملل متحد زنان در بالاترین مقام اجرایی بودند.
مشارکت و رهبری برابر زنان در زندگی سیاسی و عمومی برای دستیابی به اهداف توسعه پایدار تا سال ۲۰۳۰ ضروری است. با این وجود، داده‌ها نشان می‌دهد که زنان در تمام سطوح تصمیم‌گیری در سراسر جهان کم نماینده هستند و دستیابی به برابری جنسیتی در زندگی سیاسی بسیار دور است.
زنان در مناصب اجرایی
زنان فقط در ۲۲ کشور به‌عنوان رئیس ایالت یا دولت فعالیت می‌کنند و ۱۱۹ کشور هرگز رهبر زن نداشته‌اند. با نرخ فعلی، برابری جنسیتی در بالاترین مناصب قدرت ۱۳۰ سال دیگر هم حاصل نخواهد شد.
فقط در ۱۰ کشور یک زن به‌عنوان رئیس ایالت و ۱۳ کشور یک زن به‌عنوان رئیس دولت است.
فقط ۲۱ درصد وزرای دولت در کشورها زن بوده‌اند و زنان ۱۴ کشور موفق شده‌اند ۵۰ درصد یا بیشتر در کابینه حضور یابند. با افزایش سالانه فقط ۰.۵۲ واحد درصد، برابری جنسیتی در سمت‌های وزیری قبل از سال ۲۰۷۷ حاصل نخواهد شد.
پنج نمونه کارهایی که معمولا توسط وزیران زن انجام می‌شود در حوزه خانواده، کودکان، جوانان، سالمندان و معلولان است. به دنبال آن امور اجتماعی، محیط‌زیست، منابع طبیعی، انرژی و اشتغال، کار، آموزش حرفه‌ای و امور زنان و برابری جنسیتی قرار گرفته است.
زنان در پارلمان‌های ملی
فقط ۲۵ درصد از کل نمایندگان پارلمان ملی زن هستند، در حالی که این رقم در سال ۱۹۹۵ به میزان ۱۱ درصد بود.
زنان فقط در چهار کشور ۵۰ درصد یا بیشتر اعضاء مجلس را تشکیل می‌دهند؛ رواندا با ۶۱ درصد، کوبا با ۵۳ درصد، بولیوی با ۵۳ درصد و امارات‌متحده‌عربی با ۵۰ درصد. بیش از ۱۹کشور دیگر ۴۰ درصد را پشت سر گذاشته‌اند، ازجمله ۹ کشور در اروپا، پنج کشور در آمریکای لاتین و کارائیب، چهار کشور در آفریقا و یک کشور در اقیانوس آرام.
بیش از دو سوم این کشورها سهمیه‌های جنسیتی را اعمال کرده‌اند – یا سهمیه کاندیداهای قانونی یا کرسی‌های اختصاصی- و فضا برای مشارکت سیاسی زنان در پارلمان‌های ملی ایجاد شده است.
در سطح جهان، ۲۷ ایالت وجود دارد که زنان در آنها کمتر از ۱۰ درصد نمایندگان مجلس در مجالس منفرد یا پایین‌تر را شامل می‌شوند. با نرخ فعلی پیشرفت، برابری جنسیتی در نهادهای قانون‌گذاری ملی قبل از سال ۲۰۶۳ حاصل نخواهد شد.
در آمریکای لاتین، کارائیب، اروپا و آمریکای شمالی، زنان بیش از ۳۰ درصد کرسی‌های پارلمان را در اختیار دارند. در شمال آفریقا، آسیای غربی و اقیانوسیه کمتر از ۱۷ درصد زنان در پارلمان‌های ملی مشغول هستند. نمایندگی زنان در ایالات جزیره اقیانوس آرام کمترین میزان نمایندگی است زیرا زنان ۶ درصد کرسی‌ها را در اختیار دارند.
زنان در دولت محلی
داده‌های ۱۳۳ کشور نشان می‌دهد که زنان ۲.۱۸ میلیون (۳۶ درصد) اعضاء منتخب در ارگان‌های محلی مشورتی را تشکیل می‌دهند در این میان فقط دو کشور به ۵۰ درصد رسیده‌اند و در ۱۸ کشور دیگر بیش از ۴۰ درصد زن در دولت محلی حضور دارند.
تغییرات منطقه‌ای برای نمایندگی زنان در نهادهای مشورتی محلی از ژانویه ۲۰۲۰ مشخص شده است، آسیای مرکزی و جنوبی ۴۱ درصد، اروپا و آمریکای شمالی ۳۵ درصد، اقیانوسیه ۳۲ درصد جنوب صحرای آفریقا ۲۹ درصد، آسیای شرقی و جنوب شرقی ۲۵ درصد، آمریکای لاتین و کارائیب ۲۵ درصد و آسیای غربی و آفریقای شمالی ۱۸ درصد است.
گسترش مشارکت
مشارکت سیاسی و تقسیم قدرت متعادل بین زنان و مردان در تصمیم‌گیری، هدف توافق‌شده بین‌المللی است که در بیانیه و سکوی اقدام پکن تعیین شده است. اکثر کشورهای جهان توازن جنسیتی را کسب نکردند و تعداد کمی از آنها اهداف بلندپروازانه‌ای برای برابری جنسیتی تعیین کرده‌اند.
شواهد ثابت‌شده و رو به افزایشی وجود دارد که نشان می‌دهد، رهبری زنان در فرایندهای تصمیم‌گیری، موجب پیشرفت کشورها شده است. به‌عنوان‌مثال، تحقیق در مورد پنچایات‌ها (شوراهای محلی) در هند نشان داد که تعداد پروژه‌های آب آشامیدنی در مناطقی که دارای مجامع تحت هدایت زنان هستند ۶۲ درصد بیشتر از آنهایی است که دارای مجالس مردانه هستند. در نروژ، رابطه علّی و معلولی مستقیم بین حضور زنان در شوراهای شهرداری و مراقبت از کودکان ارائه شده است.
زنان رهبری سیاسی را با فعالیت در خطوط حزبی از طریق مجامع زنان پارلمانی – حتی در سیاسی‌ترین محیط‌ها – و با حمایت از موضوعات برابری جنسیتی مانند از بین بردن خشونت مبتنی بر جنسیت، مرخصی والدین و مراقبت از کودکان، حقوق بازنشستگی، جنسیت قوانین برابری و اصلاحات انتخاباتی برعهده دارند.
زنان تاریخ‌ساز جهان
بیش از ۷۰ کشور در سراسر جهان شاهد رهبری یک زن در دوران مدرن بودند، برخی انتخاب شده‌اند، برخی منصوب شدند و برخی از آنان نسبتا کوتاه‌مدت خدمت کردند، در حالی که دیگران میراث ماندگاری از خود باقی گذاشته‌اند. این زنان هم از نظر مدت حضور در سمت خود و هم از نظر تاثیری که بر ملت‌های خود و همچنین کل جهان داشتند، از مهمترین رهبران منتخب زن تاریخ شدند.
سیریماو بندرانایکه (سریلانکا)
بندرانایکه در سال ۱۹۶۰ به‌عنوان نخست‌وزیر سریلانکا که در آن زمان سیلان شناخته می‌شد، انتخاب و اولین زنی بود که به‌عنوان رئیس دولت در جهان مدرن منصوب شد. وی پس از آنکه شوهرش هنگام خدمت به عنوان نخست وزیر توسط یک راهب بودایی ترور شد وارد عرصه سیاست شد. در پی مرگ وی، بندرانایکه رهبری حزب آزادی سریلانکا را بر عهده گرفت. وی از ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۵ و بعد از آن از ۱۹۷۰ تا ۱۹۷۷ به‌عنوان رئیس دولت خدمت کرد. وی که به ملی کردن بسیاری از مشاغل و ایجاد یک سیستم اقتصادی دولتی مشهور است یک سلسله سیاسی را راه اندازی کرد. دخترش، چاندریکا کوماراتونگا، به‌عنوان نخست‌وزیر سریلانکا از ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۵، به‌عنوان اولین زن رئیس‌جمهور این کشور خدمت کرد.
ایندیرا گاندی (هند)
ایندیرا گاندی، دختر جواهر لعل نهرو (که اولین نخست‌وزیر هند شد) از همان اوایل جوانی به جنبش استقلال انگلیس پیوست و تبدیل به یک شخصیت اصلی در حزب کنگره غالب شد. در سال ۱۹۶۶ به‌عنوان رهبر حزب و در نتیجه نخست‌وزیر منصوب شد. وی در سال ۱۹۶۷ به این سمت انتخاب شد، سپس دو بار دیگر نیز در سمت خود منتخب شد. گاندی با قدرت از پاکستان شرقی (بنگلادش کنونی) در جنگ موفقیت‌آمیز استقلال هند به‌عنوان قدرت مسلط در جنوب آسیا حمایت کرد. در سال ۱۹۷۷ در میان مخالفت‌های مردمی شکست خورد، وی در سال ۱۹۸۰ قدرت را به دست گرفت اما در سال ۱۹۸۴ توسط محافظان شخصی خود ترور شد.
مارگارت تاچر (انگلیس)
مارگارت تاچر قبل از شروع کار در سیاست به‌عنوان یک شیمی‌دان صنعتی کار می‌کرد. وی در صفوف حزب محافظه‌کار قرار گرفت، در سال ۱۹۷۵ رهبر آن شد و چهار سال بعد، اولین نخست‌وزیر زنی شد که رهبری یک کشور بزرگ غربی را بر عهده داشت. او موضع تندی علیه کمونیسم گرفت (مطبوعات شوروی پس از یک سخنرانی وی را «بانوی آهنین» نامیدند) و انگلیس را از نظر اقتصادی در مسیر درست قرار داد، سیاست‌های بازار آزاد را ترویج و اتحادیه‌های کارگری را تضعیف کرد. ۱۱ سال تصدی تاچر وی را به نخست‌وزیر انگلیس با طولانی‌ترین دوران خدمت در قرن بیستم و یکی از تاثیرگذارترین افراد تبدیل کرد.
ویگدیس فینبوگادوتیر (ایسلند)
در سال ۱۹۸۰، فینبوگادوتیر به‌عنوان اولین رهبر زن در ایسلند و اروپا شد و اولین زن در جهان است که به‌طور دموکراتیک به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد. فینبوگادوتیر به دلیل حفاظت و دفاع از میراث فرهنگی ایسلند در داخل و خارج از کشور معروف شد. وی سه بار انتخاب شد و در دو انتخابات بدون رقیب شرکت کرد و در دیگر انتخابات بیش از ۹۶ درصد آراء را کسب کرد. طی ۱۶ سال، مسئولیت فینبوگادوتیر از طولانی‌ترین دوران رئیس‌جمهوری زن منتخب در طول تاریخ بود و موفقیت او سابقه چشمگیر برابری جنسیتی کشورش را آغاز کرد.
آنگلا مرکل (آلمان)
آنگلا مرکل در آلمان شرقی سابق بزرگ شد، دکترای شیمی گرفت و پس از سقوط دیوار برلین قبل از ورود به سیاست به‌عنوان یک دانشمند تحقیقاتی کار کرد. هنگامی که وی در کابینه صدراعظم هلموت کوهل خدمت می‌کرد، وی گاهی او را با کمال میل به‌عنوان «ماین مودچن» (دخترم) معرفی می‌کرد. در سال ۲۰۰۰، مرکل به رهبری حزب اتحادیه دموکراتیک مسیحی رسید، پنج سال بعد وی به‌عنوان نخست‌وزیر زن در این کشور، اولین صدراعظم آلمان شرقی و (در ۵۱ سالگی) جوان‌ترین زن در این مقام شد. دوره ریاست وی شامل (وی در سال ۲۰۱۷ برای چهارمین بار پیروز شد و اعلام کرد که آخرین بار خواهد بود) بحران بدهی منطقه یورو، بحران پناهندگان و در نتیجه افزایش حمایت از جنبش راست افراطی و خروج برنامه‌ریزی شده انگلیس از اتحادیه اروپا بود. مرکل عنوان رهبر پرجمعیت‌ترین و قدرتمندترین کشور اروپا و چهارمین اقتصاد بزرگ جهان را از آن خود کرده است.
الن جانسون سیرلیف (لیبریا)
الن جانسون سیرلیف پس از کسب مدرک از دانشگاه‌های ایالات متحده – ازجمله کارشناسی ارشد مدیریت دولتی از هاروارد – کار خود را در بخش خدمات عمومی در زادگاه خود لیبریا، کشور آفریقایی که توسط برده‌های آزاد شده ایالات‌متحده در قرن ۱۹ تاسیس شد، آغاز کرد. او در جنگ داخلی طولانی لیبریا، در کنیا و ایالات‌متحده در تبعید زندگی می‌کرد. وی در صنعت بانکداری و در سازمان ملل فعالیت کرد. در سال ۲۰۰۵، سیرلیف در اولین انتخابات ریاست‌جمهوری لیبریا پس از پایان جنگ، نامزدهای مرد را شکست داد و از حمایت تقریبا ۸۰ درصدی زنان رأی‌دهنده برای تبدیل شدن به اولین رئیس‌جمهور زن در آفریقا با انتخاب دمکراتیک پیروز شد. بیش از ۱۲ سال در قدرت به حفظ صلح خبر، پاک کردن بدهی ملی و ایجاد اقتصاد لیبریا کمک کرد. وی در سال ۲۰۱۱ برای فعالیت در حقوق زنان جایزه نوبل را به دست آورد، اگرچه به دلیل طرفداری از نژادپرستی (سه پسر خود را به سمت‌های بالای دولتی منصوب کرد) و فساد اداری دولت مورد انتقاد قرار گرفت.
رهبران زن و همه‌گیری کرونا
از آلمان گرفته تا نیوزیلند و دانمارک، تایوان، زنان بحران ویروس کرونا را با سرعت زیاد مدیریت کرده‌اند. آردرن، ۳۹ ساله، نخست‌وزیر نیوزیلند از طریق قرنطینه و ارسال پیام‌های ویدیویی دلسوزانه «در خانه بمان، زندگی را نجات بده» و کنفرانس‌های مطبوعاتی روزانه، فیلم‌های زنده صمیمی در فیس‌بوک با مردم ارتباط برقرار کرد و کشورش را از همه‌گیری نجات داد. اصرار او برای نجات جان و رویکرد مهربان وی و ترغیب مردم نیوزیلند به مراقبت از همسایگان خود، مراقبت از افراد آسیب‌پذیر و فداکاری برای منافع بیشتر طرفداران بسیاری را برای او به ارمغان آورده است. وی همواره بر اتحاد کشورش تاکید کرده است. اعتماد عمومی به دولت آردن بیش از ۸۰ درصد است.
در آلمان، آنگلا مرکل به دلیل مداخلات عمومی مستقیم مورد تحسین قرار گرفت و هشدار داد که تا ۷۰ درصد مردم به ویروس مبتلا می‌شوند. با کمک آزمایش‌های گسترده از همان ابتدا، تعداد زیادی تخت مراقبت‌های ویژه و تذکرات دوره‌ای صریح وزیر بهداشت مبنی بر این‌که «کووید-۱۹ جدی است، بنابراین آن را جدی بگیرید» تاکنون مرگ‌ومیر کمتری از بیشتر کشورهای اتحادیه اروپا ثبت کرده است. اعتماد عمومی به وی برای مدیریت این بحران بالای ۷۰ درصد است.
نخست وزیر، مته فردریکسن به همان اندازه قدرتمند عمل کرد، مرزهای کشور دانمارک را از اوایل مارس بست و چند روز بعد با تعطیلی همه مهدکودک‌ها، مدارس و دانشگاه‌ها و ممنوعیت اجتماعات بیش از ۱۰ نفر کشور را در همه‌گیری کرونا مدیریت کرد. وی جوان‌ترین نخست‌وزیر کشور دانمارک است که رتبه‌های تاییدش دو برابر شده و به بیش از ۸۰ درصد رسیده است.
نخست‌وزیر تایوان، تسای اینگ ون، به همان سرعت واکنش نشان داد و مرکز فرماندهی اپیدمی مرکزی کشور را در اوایل ژانویه فعال و محدودیت‌های سفر و اقدامات قرنطینه ایجاد کرد. اقدامات بهداشت عمومی گسترده شامل ضدعفونی کردن اماکن عمومی و ساختمان‌ها انجام شد. این کشور حتی میلیون‌ها ماسک صورت را به مناطق آسیب دیده ایالات‌متحده و اروپا منتقل می‌کند. سبک گرم و مقتدرانه تسای باعث تحسین وی حتی از طرف مخالفان سیاسی شده است.
نخست وزیر نروژ، ارنا سولبرگ موفقیت کشورش در این مورد را به دلیل اجازه دادن به دانشمندان برای تصمیم‌گیری‌های بزرگ پزشکی، برنامه اولیه قرنطینه و آزمایش کامل کشورش اعلام کرده است.
ایسلند، زیر نظر نخست‌وزیر، کاترین یاکوبسدوتیر آزمایش رایگان را برای همه شهروندان، نه تنها کسانی که علائم دارند، ارائه کرد. ۱۲ درصد از مردم این مورد را پذیرفته‌اند و یک سیستم ردیابی جامع باعث شده است که کشور مجبور به تعطیلی مدارس نباشد.
نخست وزیر فنلاند، سانا مارین که سال گذشته جوان‌ترین رئیس دولت جهان شد نیز قاطعانه به اعمال قرنطینه سختگیرانه ازجمله ممنوعیت سفرهای غیر ضروری به داخل و خارج از منطقه هلسینکی اقدام کرد.
سیاستمداران برجسته زن با کار خود نشان داده‌اند که می‌توان حصار شیشه‌ای را شکست و اطمینان حاصل کرد که زنان جایگاه شایسته در سیاست دارند.
منابع
www.theguardian.com
www.history.com
www.unwomen.org
www.forbes.com
www.businessinsider.com
www.statista.com
انتهای پیام
