مهسا مژدهی: بعد از ترور اسماعیل هنیه، رئیس‌دفتر سیاسی حماس؛ نام یحیی سنوار از شناخته‌ترین چهره‌های این گروه در هیچ‌یک از فهرست‌های احتمالا جانشینی قرار نداشت. از دیدگاه تحلیل‌گران، یحیی سنوار، مردی سرسخت و جنگجو، مرموز و کاریزماتیک بود که در نقطه‌ای ناشناخته در غزه زندگی می‌کرد و رهبر نظامی حماس بود. اما وقتی الحیه و […]
مهسا مژدهی: بعد از ترور اسماعیل هنیه، رئیس‌دفتر سیاسی حماس؛ نام یحیی سنوار از شناخته‌ترین چهره‌های این گروه در هیچ‌یک از فهرست‌های احتمالا جانشینی قرار نداشت. از دیدگاه تحلیل‌گران، یحیی سنوار، مردی سرسخت و جنگجو، مرموز و کاریزماتیک بود که در نقطه‌ای ناشناخته در غزه زندگی می‌کرد و رهبر نظامی حماس بود. اما وقتی الحیه و مشعل دو چهره دیگری که برای جانشینی هنیه شانس بالایی داشتند، مورد پذیرش قرار نگرفتند، نام سنوار از اتاق فکر گروه بیرون آمد. اما یحیی سنوار کیست و چرا حضورش در راس گروه حماس می‌تواند سرنوشت گفتگوها را تغییر دهد؟
از یحیی سنوار چه می‌دانیم؟
یحیی سنوار، ۶۲ ساله و تقریبا همسن و سال اسماعیل هنیه است. او در اردوگاه خان‌یونس به‌دنیا آمده و خانواده او از اشکلون؛ پس از روز نکبه آواره شده‌اند. سنوار کارشناسی خود را در زبان عربی از دانشگاه اسلامی غزه گرفتن و نزدیک به ۲۵ سال از زندگی خود را در زندان به‌سر برده است. این مرد میانسال یکی از طراحان اصلی عملیات هفت اکتبر شناخته می‌شود. اسراییل بارها تلاش کرده تا او را ترور کند و نتانیاهو با نامیدن او به اسم مرده متحرک تلاش داشت تا اهمیت سنوار را در غزه ناچیز بشمارد.
یحیی سنوار از دهه ۱۹۸۰ با حماس نزدیک بوده است. او اعتماد شیخ احمد یاسین را با خود داشت و در همان سال‌های دهه ۸۰ دو بار به زندان محکوم شد. دو سال بعد از تشکیل گروه حماس او به سراغ تشکیل سازمان امنیت داخلی حماس با عنوان المجد رفت. یحیی سنوار در سال ۱۹۸۸ به اتهام تلاش برای ربودن دو سرباز اسراییل دستگیر شد و در دادگاه با اتهامات دیگری به چهار بار اعدام محکوم شد. البته او بعد از ۲۲ سال؛ در سال ۲۰۱۱ درشرایطی که زبان عبری را بلد بوده و شناخت کاملی از اسراییلی‌ها به دست آورده بود در جریان مبادله تعداد زیادی از زندانیان حماس و فتح با گیلعاد شلیط از زندان آزاد شد.
سنوار پس از آزادی خیلی زود به یک قهرمان در غزه مبدل شد. او سال‌های زیادی را در زندان گذرانده بود و زیر و بم اسراییلی‌ها را می‌شناخت و برای ضربه زدن به انها آماده بود. از سوی دیگر کاریزمای شخصی سنوار، باعث شد تا خیلی زود جای خود را دوباره در حماس باز کند و تبدیل به یکی از مهم‌ترین چهره‌های آن شود. سنوار در سال ۲۰۱۳ به عنوان عضو دفتر سیاسی حماس در نوار غزه انتخاب شد و چهار سال بعد به ریاست این دفتر رسید. برخلاف آنچه در سال های اخیر و به‌ویژه پس از هفت اکتبر از سوی نتانیاهو مورد تبلیغ قرار گفت، یحیی سنوار کماکان در غزه محبوبیت دارد. تصویری از او پس از بمباران خانه‌اش و درست در زمانی که انتظار می‌رفت سنوار کشته شده باشد، مدت‌ها مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. او در این تصویر پیروزمندانه بر روی مبل خود در خیابان تکیه زده بود و خبرهایی که نشان از آسیب‌دیدگی جدی او داشت را تکذیب کرد.
سنوار چطور می‌تواند بر مذاکرات آتش‌بس تاثیر بگذارد؟
در گزارش‌هایی که رسانه‌های رژیم صهیونیستی منتشر کرده‌اند، به طور مفصل در این باره که یحیی سنوار چطور در پناهگاه احتمالی با رهبران؛ هسته اصلی و دیگر اعضای حماس در ارتباط است پرداخته می‌شود. در واقع تقریبا کسی نمی‌داند که سنوار کجاست و چطور با وجود اینکه در غزه حضور دارد توانسته ارتباط خود را با دایره بیرونی حفظ کند. این موضوع وقتی مجهول‌تر شده که سنوار، پس از هنیه به‌عنوان رئیس دفتر سیاسی حماس هم شناخته می‌شود. این یعنی او نه تنها در جبهه جنگ علیه اسراییل نقش اصلی را دارد، بلکه تصمیمات سیاسی و نقش‌آفرینی در مذاکرات آتش‌بس هم طبق تصمیمات سنوار پیش می‌رود.
وقتی حماس اقدام به انتخاب رهبری دفتر سیاسی این گروه کرد و سراغ سنوار رفت، تحلیل‌گران و ناظران این اقدام را به سخت‌تر شدن وضعیت تعبیر کردند. پیش از این هنیه به‌عنوان فردی شناخته می‌شد که اوضاع و احوال بین‌المللی را به خوبی می‌شناخت و روابط گسترده‌ای با رهبران کشورهای اسلامی و عربی داشت. اما با ترور او اوضاع در زمینه گفتگوها دشوارتر شده است. سنوار به سرسختی مشهور است و ارزش ویژه‌ای برای ادامه مقاومت قائل است. اما اگر سری به خبرهای پس از هفت اکتبر بزنیم؛ متوجه خواهیم شد که دستکم از فروردین‌ماه، مسائل سیاسی مرتبط با حماس و غزه با نام سنوار گره خورده است. هر چند چهره عمومی و سیاسی حماس هنیه بود اما در نهایت تصمیمات اصلی به دست تیم مرکزی گرفته می‌ِشده که سنوار در راس آن قرار داشته است. به‌نظر می‌رسد گفتگوهای صلح در شرایطی که دیگر چهره سیاسی حماس زنده نیست تا چانه‌زنی‌های خارج از غزه را سروسامان دهد، دشوارتر از قبل پیش برود اما در نهایت؛ تصمیم‌نهایی برای پذیرش طرح‌های ارائه شده از سوی واسطه مانند قبل بر دوش سنوار قرار دارد. در غرب و اسراییل، اعتراف به اینکه تصمیم نهایی در مورد اسرای اسراییلی و آتش‌بس بر دوش یحیی سنوار است، دشوار به‌نظر می‌رسد. با اینهمه طرفین چاره‌ای جز پذیرش واقعیت‌های موجود در ساختار حماس ندارند.
از طرف دیگر نتانیاهو در داخل سرزمین‌های اشغالی بحران‌های تمام نشدنی دارد. وضعیت نامعلوم اسرا و ادامه جنگی که باعث بدنامی بی‌سابقه اسراییل شده و هزینه‌های هنگفتی روی دست اقتصاد این رژیم گذاشته، صدای یهودیان را در آورده است. در روزهای جمعه و شنبه این هفته، هزاران نفر در خیابان‌های تل‌آویو به خیابان آمدند و خواهان پایان جنگ در غزه شده‌اند. این در حالیست که نتانیاهو نه تنها دست از بمباران غزه نکشیده، بلکه جبهه‌های درگیری تازه‌ای را با ایران و لبنان هم گشوده است. در چنین شرایطی حضور معترضان در خیابان می‌تواند یک شوک به نتانیاهو باشد. این گروه که دل خوشی از نخست‌وزیر اسراییل ندارند، پیش از جنگ ماه‌ها تظاهرات خیابانی علیه نتانیاهو را در خیابان‌های این رژیم ادامه دادند. در شرایط کنونی اما برای نخست‌وزیر اسراییل، ماندن معترضان در خیابان به‌معنای تضعیف او در جبهه جنگ علیه حماس و فلسطینی‌ها خواهد بود. فشاری که از سوی اسراییلی‌های معترض بر دولت نتانیاهو وارد می‌شود، احتمالا یحیی سنوار را که در باریکه غزه، به نظاره نشسته خوشحال خواهد کرد.
۳۱۱۳۱۲
