دکتر جهانگیر پرهمت، دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با صلح خبر با بیان اینکه در حوزه آب کشور ۳ محور اصلی مطرح است، یکی از این محورها را “حفاظت از منابع آب موجود”، دانست و افزود: کشور منابع آب محدودی دارد و لازم است هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی حفاظت شود. از نظر کمی ما یکسری مخازن آب داریم که میلیاردها سال طول کشیده است تا آبخوانی در دل زمین ایجاد شود و میلیون‌ها سال نیز طول کشیده تا بر اثر بارندگی، آبخوان‌ها پر شوند و حفاظت از این منابع یکی از وظایف ما است.
وی با بیان اینکه کشور در زمینه حفاظت از آب با کمبودهایی مواجه است، یکی از وظایف ستاد توسعه فناوری آب و خشکسالی معاونت را توسعه فناوری‌ها در این زمینه دانست و اظهار کرد: محور دوم “تامین آب” است؛ چراکه زنده ماندن و امنیت غذایی هر جمعیتی به آب وابسته است.
پرهمت ادامه داد: بخشی از آب مورد نیاز کشور از بارندگی تامین می‌شود و کمبودهای آن نیز باید برطرف شود؛ از این رو با استفاده از روش‌های مختلف باید استحصال آب صورت گیرد و استحصال آب می‌تواند از طریق منابع مختلف مانند “آب‌های غیر متعارف“ باشد؛ یعنی آب‌هایی که آلوده شدند و با استفاده از روش‌هایی آن‌ها را تصفیه و قابل شرب کنیم.
وی آب دریا و آب‌های شور را از دیگر منابع آب غیر متعارف نام برد و یادآور شد: استحصال آب از این منابع بازار کسب و کار وسیعی در دنیا دارد و در همه کشورهای دنیا (به غیر از کشورهایی با بارندگی زیاد) برای تامین آب مورد نیاز خود به این روش‌ها روی آورده‌اند.
دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی اضافه کرد: در میان کشورهای خاورمیانه، ایران تقریبا کمتر از ۵ تا ۱۰ درصد از آب‌های شور برای تصفیه استفاده می‌کند، دلیل آن وجود دو رشته کوه عظیم “البرز” و “زاگرس” است که موجب شده ایران نسبت به سایر کشورهای اطراف از بارندگی نسبتا خوبی برخوردار باشد و اگر این دو رشته کوه نبودند، ایران هم مانند کشور عربستان، منطقه‌ای خشک و کویری بود.
توسعه صنعت بدون تامین آب مورد نیاز
وی با تاکید براینکه وجود این دو رشته کوه موجب شده است که مقداری از آب مورد نیاز از طریق بارندگی مرتفع شود، گفت: مابقی نیازهای آبی کشور می‌تواند از تصفیه آب دریا تامین شود، ضمن آنکه قرار است از این به بعد صنعت کشور متناسب با منابع آب در کشور توزیع شود و این همان کاری است که باید در گذشته انجام می‌شد، ولی اقدامی در جهت آن صورت نگرفت.
پرهمت، استقرار صنعت در مناطق بدون آب را یکی از معضلات کشور نام برد و ادامه داد: این امر موجب شده که از خلیج فارس و یا دریای خزر آب را به ایران مرکزی منتقل کنیم تا آب را به صنعتی که قبلا بدون توجه به “آمایش بدون آب” ایجاد شده بود، برسانیم. الان نمی‌توانیم این صنعت را به جای دیگری منتقل کنیم.
به گفته وی، زمانی که ما سرمایه‌گذاری و جمعیت را از آب دور کردیم، باید آب را به سمت سرمایه‌گذاری و جمعیت سوق دهیم که این تصور در دنیا مردود است.
وی محور سوم حوزه آب را “نحوه مصرف آب” ذکر کرد و ادامه داد: آب محدود است و باید در نحوه مصرف آن صرفه‌جویی شود؛ ضمن آنکه باید توجه کنیم که آب آلوده نشود. این در حالی است که بر اساس آمارهای وزارت نیرو سالانه حدود ۹۰ میلیارد متر مکعب آب تجدیدپذیر در کشور مصرف می‌شود که بخشی از آن به مصارف شرب می‌رسد و بخش دیگر آن در حوزه‌های کشاورزی، صنعت و بخش دیگر به صورت پنهان برای محیط زیست در رودها رهاسازی می‌شود که به نظر می‌رسد این میزان جزو ۹۰ میلیارد متر مکعب مصرف آب در کشور است.
این محقق حوزه آب با اشاره به سدسازی و اختصاص هزینه‌های بالا جهت تصفیه آب برای شرب، اظهار کرد: آبی که با بالاترین استانداردها تصفیه می‌شود و قابل شرب است، در خانه‌ها یا به مصارف آبیاری باغچه‌ها می‌رسد و یا در فلاش تانک‌ها به هدر می‌رود! به عبارت دیگر بهترین آب‌های کشور صرف پایین‌ترین کارکردها می‌شود.
پرهمت با تاکید بر اینکه ستاد توسعه فناوری‌های آب و خشکسالی معاونت علمی ریاست‌جمهوری در زمینه توسعه فناوری‌های مرتبط با این سه محور برنامه‌هایی را در دستور کار دارد، خاطر نشان کرد: در تلاش هستیم تا فناوری‌هایی را که به صورت هوشمند مصرف آب را کنترل می‌کنند، توسعه دهیم.
وی در عین حال با تاکید بر اینکه ما قطعا نیازمند شناسایی و استفاده از منابع جدید آب هستیم، گفت: ما قطعا منابع دیگری به غیر از منابع آبی موجود نیاز داریم که یکی از منابعی که می‌تواند در اختیار ما قرار گیرد، چشمه‌های آب شیرین کف دریاها است.
راهکارهایی برای تامین آب
دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری‌های توسعه آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی ریاست‌جمهوری با بیان اینکه برای تامین کمبودهای آبی کشور چندین منبع را در اختیار داریم، خاطر نشان کرد: هر کدام از این منابع فناوری‌های خاصی را می‌طلبد که از آن جمله می‌توان به روش‌های تصفیه آب‌های لب‌شور اشاره کرد. عمده فناوری‌هایی که برای این منظور در کشور وجود داشته، وارداتی است. به گونه‌ای که بیش از ۷۰ درصد فناوری‌هایی که برای تبدیل آب دریا به آب شرب مورد استفاده قرار می‌گیرد، وارداتی است؛ از این رو ستاد برنامه مفصل و جامعی را در این زمینه تهیه کرده است و با اجرایی کردن این برنامه‌ها امیدواریم بیش از ۷۰ درصد از این فناوری‌ها در داخل تولید شود و کمتر از ۳۰ درصد آن وارداتی باشد. به‌زودی خبرهای خوشی از سوی معاونت علمی در زمینه بومی‌سازی بخشی از این فناوری‌ها توسط محققان و صنعتگران کشور اعلام خواهد شد.
پرهمت، استحصال آب از رطوبت هوا در مناطق ساحلی و مناطقی که رطوبت هوا بالا است را از دیگر منابع تامین آب در کشور دانست و با بیان اینکه برای این امر نیازمند فناوری‌های پیشرفته هستیم، گفت: برنامه‌هایی از سوی ستاد در زمینه مردمی کردن کسب و کارهای این فناوری‌ها در حال اجرا است. در حال حاضر فناوری‌هایی برای استحصال آب از رطوبت در کشور وجود دارد، ولی اقتصادی بودن آن بسیار مهم است.
دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری‌های آب و خشکسالی با تاکید بر ضرورت اجرای روش‌های مدیریت مصرف آب، گفت: مسائلی چون میزان مصرف آب در بخش کشاورزی، انتقال آب، کاهش تبخیر و کاهش هدر رفت آب از جمله مسایلی است که در مدیریت آب مطرح است، ولی از سوی دیگر سالانه حدود سه میلیارد متر مکعب آب پشت سدها تبخیر مستقیم می‌شود که این میزان معادل ظرفیت ۱۵ سد “امیرکبیر” است.
تهران؛ غول عظیم تخریب آب و خاک
پرهمت، شهر بزرگ تهران را یکی از منابع آلوده‌کننده و تخریب‌کننده خاک در پایین‌دست توصیف کرد و در این باره توضیح داد: با هر بار بارندگی، آلودگی‌های نفتی، آسفالت و سایر آلاینده‌ها از سطح شهر شسته شده و با جریان آب برده می‌شوند و این آلاینده‌ها موجب می‌شوند لایه‌های خاک پایین‌دست تخریب شده و از بین بروند. تخریب لایه‌های خاک تنها چالش در این زمینه نیست، بلکه کیفیت خاک نیز از بین خواهد رفت؛ از این رو شهر بزرگ تهران به عنوان غول عظیم تخریب آب و خاک در پایین‌دست به شمار می‌رود.
وی با بیان اینکه همه آلاینده‌های کره زمین، به دلیل سیال بودن آب در حرکت است، گفت: متاسفانه شهرهای کشور در بالادست آبخوان‌ها و سفره‌های آب‌های زیر زمینی ایجاد شده، ضمن آنکه زباله‌ها نیز در بالادست آبخوان‌هایی است که آب آن‌ها را مستقیما مصرف می‌کنیم و این در حالی است که حفاظت از منابع آبی بسیار مهم است و لازم است روش‌هایی را به کار گیریم که قابلیت کنترل آلاینده‌ها را داشته باشد.
دبیر کارگروه آب ستاد توسعه فناوری‌های آب و خشکسالی، میزان فاضلاب شهر تهران را سالانه حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب دانست که این میزان معادل مخازن سد امیرکبیر می‌شود و افزود: این فاضلاب از بالادست شهر تهران به پایین‌دست می‌رود و لازم است این آب‌ها تصفیه شوند تا آلاینده‌های آن در آبخوان‌ها و سفره‌های آب‌های زیر زمینی پایین‌دست وارد نشوند. بر این اساس در این زمینه مطالعاتی را در دست اجرا داریم. در این طرح در صدد هستیم که یا منابع آلوده‌کننده آب را در بالادست کنترل کنیم و به پایین‌دست نرود و یا این منابع تصفیه شود. تصفیه این منابع یکی از ماموریت‌های اصلی ستاد به شمار می‌رود.
انتهای پیام
