رضا نصری درگفت‌وگو با صلح خبر در پاسخ به این سوال که آیا فکر می کنید که با توجه به اظهارات امانوئل مکرون، رییس جمهور فرانسه در حاشیه نشست مطبوعاتی با ترامپ، دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا برگزار شود؟ این دیدار احتمالی چه تاثیراتی می‌تواند داشته باشد؟ گفت: ایران تا به حال چند دلیل برای عدم مذاکره مطرح کرده است. برخی از این دلایل کماکان پابرجاست، برخی دیگر قابل تغییر است و برخی هم کم‌رنگ‌تر شده است. دلیل اول این بود که آمریکا بدون دلیل موجه از یک توافق چندجانبه مورد تایید شورای امنیت – و بسیاری از معاهدات دیگر – خارج شده و تضمینی وجود ندارد توافق بعدی را هم زیر پا نگذارد. دلیل دیگر این است که افرادی ترامپ را احاطه می‌کنند که به احتمال زیاد قصد دارند در روند مذاکره کارشکنی کنند و آن را به شکست بکشانند تا راه را برای برخوردهای تندتر هموار سازند از دیگر سو انتظار دولت ترامپ این است که ایران بر سر موضوعاتی خارج از موضوع هسته‌ای – به ویژه در حوزه نظامی و بر سر نقاط قوت خود – نیز مذاکره کند و این برای ایران قابل قبول نیست.
برداشت ایران این است که ترامپ می‌خواهد از مذاکره با تهران صرفاً یک استفاده انتخاباتی کند
این کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: برداشت ایران این است که ترامپ می‌خواهد از این مذاکرات صرفاً یک استفاده انتخاباتی کند تا شانس پیروزی خود را افزایش دهد و برآورد غالب این است که هرگونه «کمک» به پیروزی مجدد او به زیان کشور تمام خواهد شد. شرطی هم که عمدتاً ایران برای گفت‌وگو با دولت ترامپ مطرح کرده برداشتن تحریم‌هایی است که آمریکا – در نقض برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ – از ماه می ۲۰۱۸ مجدداً علیه ایران اعمال کرده است. دولت ایران این تحریم‌ها را تروریسم اقتصادی می‌داند و اعلام کرده مادام که دولت ترامپ پیگیر این سیاست است مذاکره دوجانبه‌ای با این دولت نخواهد داشت.
نصری با تاکید بر این که این موضع یک موضع اصولی است. دلایل هم دلایل منطقی است، افزود :اما معتقدم لازم است، در کنار این ملاحظات، برای طرف مقابل دست‌کم یک راه فرار و یک فرصت خروج آبرومندانه از این بحران خودساخته را نیز فراهم آورد. بازگشت به موضع پیش از خروج از برجام برای شخص ترامپ و حزب جمهوریخواه یک هزینه سنگین سیاسی، حیثیتی و انتخاباتی دارد و بعید است به راحتی، بدون هیچ‌گونه صحنه‌آرایی، تسلیم خواسته و شرایط ایران شوند. در نتیجه لازم است فرمولی پیدا شود که طرف مقابل هم بتواند بدون اینکه جایگاه ریاست‌جمهوری‌اش را به خطر بیندازد، سیاست دیگری را پیگیری کند.
ایران باید نگاهی جامع‌تر و عملگرایانه‌تر به محاسن و معایب مذاکره با آمریکا داشته باشد
وی با بیان این که در واقع دیدار روسای جمهور دو کشور و گفت‌وگوی مستقیم با ترامپ برای ایران محاسنی هم دارد که لازم است در برابر معایب آن قرار داده شود تا بشود به یک نتیجه متعادل رسید، خاطرنشان کرد : این تصور که اگر ترامپ با آقای روحانی یک عکس بیندازد دیگر به مقاصد خود رسیده و ما شکست خورده‌ایم، تصور دقیق و کاملی نیست. لازم است ایران نگاهی جامع‌تر و عملگرایانه‌تر به محاسن و معایب گفت‌وگو داشته باشد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل در همین چارچوب خاطرنشان کرد : حُسن اول این است که اگر ایران بتواند با یک دولت جمهوریخواه متشکل از تندترین عناصر ممکن به یک توافق پایدار برسد، دیگر عملاً در صحنه سیاسی آمریکا هیچ جریانی باقی نمی‌ماند که برای ایران به صورت جدی و سیستماتیک ایجاد مزاحمت کند. یعنی این پتانسیل وجود دارد که ایران دست‌کم تا دهه‌ها از مزاحمت‌های دولت‌های جمهوریخواه و دموکرات و همچنین اقدامات خصومت‌آمیز کنگره مصون بماند و این شکست بزرگی برای لابی‌های متخاصم منطقه‌ای (از جمله لابی اسرائیل در واشنگتن) خواهد بود. علاوه بر این، یک توافق منطقی با دولت ترامپ این پتانسیل را هم دارد که قوانین تحریمی اولیه و ثانویه آمریکا بدست کنگره برچیده شود و از این پس خیال سرمایه‌گذاران و فعالین اقتصادی از کار با ایران و کار در ایران یک بار برای همیشه راحت شود. مضاف بر اینکه به احتمال زیاد شخص آقای ترامپ بدنبال یک توافق صوری و نمایشی است که صرفاً از آن برای نشان دادن یک نقطه مثبت در کارنامه سیاست خارجه‌اش استفاده کند و با این شعار وارد انتخابات شود که «من توانستم اختلاف چهل ساله با ایران را ظرف یک مدت کوتاه حل کنم!». به بیان دیگر، مادام که مقاصد تبلیغاتی او برآورده شود، ترامپ احتمالاً به چند تعهد جزئی – اما قابل بهره‌برداری تبلیغاتی – از جانب ایران قانع خواهد شد.
کم‌تر کسی در دنیا پذیرش مذاکره از جانب ایران را به «تسلیم ایران» تعبیر خواهد کرد
نصری ادامه داد: در کنار این‌ها، از آنجا که تمام زمینه‌سازی‌ها، درخواست‌های علنی و غیر علنی و تلاش‌ها برای ایجاد زمینه مذاکره – از ارسال میانجی و پیام گرفته تا فرستادن سناتور” رند پال” نزد دکتر ظریف – همگی به صورت یک‌طرفه از جانب آمریکا بوده، دیگر کم‌تر کسی در دنیا پذیرش مذاکره از جانب ایران را به «تسلیم ایران» تعبیر خواهد کرد. یعنی پذیرش دیدار روسای جمهور و آغاز گفت‌وگو دیگر آنطور که برخی در داخل کشور نگران هستند برای ایران هزینه حیثیتی نخواهد داشت؛ حال اینکه رد کردن مستمر پیشنهاد گفت‌وگو در بلندمدت موضع افکار عمومی و سایر دولت‌ها را علیه ایران برخواهد انگیخت. ضمن اینکه اگر ایران بپذیرید دیداری صورت بگیرد، این دیدار می‌تواند در چارچوب یک دیدار سه‌جانبه – با حضور مکرون و احیانا نخست‌وزیر ژاپن و دیگران – انجام بگیرد تا قبح «دیدار دوجانبه» شکسته شود و امکان سوءاستفاده تبلیغاتی علیه ایران به حداقل برسد. در دیدار روسا می‌شود نسبت به رفع موانع پیش روی توافق – مثلاً برکناری یا خنثی‌سازی افرادی که در دولت ترامپ سابقه دیرینه جنگ‌طلبی با ایران را دارند – نیز صحبت کرد.
وی با اعتقاد بر این که از لحاظ راهبردی نیز دیدار و گفت‌وگوی روسای جمهور دو کشور امتیازات غیرقابل انکاری دارد، اظهار کرد : کافی است از همین الان به تلاطم، تحرکات و تنش‌آفرینی‌های اسرائیل نگاه کنیم تا ببینیم تا چه میزان حتی احتمال کاهش تنش میان تهران و واشنگتن آن‌ها را نگران کرده است.
اغلب کشورهای جهان منتظر انجام مذاکرات بین ایران و آمریکا هستند
وی با بیان این که در هر حال، لازم است تمام ابعاد مثبت و منفی این دیدار و گفت‌وگوی احتمالی بررسی شود تا تصمیمی اتخاذ شود که منافع کشور را تامین کند در پاسخ به این پرسش که آیا ایران و آمریکا برای انجام این مذاکرات و حصول توافق آمادگی دارند؟ گفت : ایران مشروط به رفع تحریم‌ها و بازگشت به شرایط پیش از ماه می ۲۰۱۸ (و نه الزاما عضویت مجدد آمریکا در برجام) مذاکره می‌کند و این موضوع را هم رئیس‌جمهور و هم وزیر امور خارجه اعلام کرده‌اند. اما حقیقت این است که اغلب کشورهای جهان منتظر گفت‌وگوی ایران و آمریکا هستند! ایرانِ امروز – مانند چین یا روسیه – به عنوان یک ستاره و قدرت مهم در صحنه بین‌المللی شناخته شده است و اغلب کشورها می‌دانند تشدید تنش و برخورد میان ایران و آمریکا برای کل جهان تبعات سنگین غیرقابل تصوری در پی خواهد داشت. از این رو انتظار می‌رود ایران و آمریکا هم اراده کنند، با این توقع جامعه بین‌المللی همگام شوند و برای کاهش تنش و بازگرداندن ثبات به صحنه بین‌المللی خود را «آماده» سازند. چنانچه محاسبات امنیتی و مصلح خبرت ملی ایجاب کند، لازم است ایران در این باره با انعطاف برخورد نماید.
هدف فرانسه و ژاپن ، ایجاد نوعی تعلیق تنش بین تهران و واشنگتن است
وی در پایان این مصاحبه در پاسخ به این سوال که اهداف اصلی کشورهایی همچون فرانسه و ژاپن از تلاش جهت کاهش تنش بین ایران و آمریکا چیست؟ تصریح کرد : ژاپن و فرانسه مانند بسیاری از کشورها نگران تشدید تنش میان ایران و آمریکا و تاثیر آن بر صلح خبر و ثبات بین‌المللی هستند. منافع آن‌ها در پیشگیری از برخورد است.در واقع حداقل انتظار این است که نوعی تعلیق تنش (Détente) – مانند آنچه در مقاطعی از جنگ سرد بین دو قطب قدرت برقرار شد – بین ایران و آمریکا نیز برقرار شود.
انتهای پیام
