به گزارش صلح خبر، از آنجا که اقلیم ایران عمدتاً گرم و خشک بوده، در حال حاضر دچار کمبود آب است و در صورت ادامه وضعیت و روند فعلی در کشور، میزان تقاضای آب به دلیل افزایش جمعیت و توسعه کشاورزی و صنعتی و اجتماعی، افزایش یافته و میزان منابع آب به دلیل تغییرات اقلیمی و بروز خشکسالی‌ها و کاهش کیفیت منابع آب، کاهش می‌یابد و در نهایت منجر به کاهش سرانه آبی می‌شود.
کاهش سرانه آبی تبعات مختلفی از جمله بروز و تشدید اختلافات اجتماعی، مهاجرت، محدودیت‌های کم‌آبی، تنش‌های آبی و… را در پی دارد. بر این اساس و در راستای مدیریت بهینه منابع آب و دستیابی به وضع مطلوب و تأمین نیازهای آبی در آینده، اقداماتی همچون مدیریت تقاضا و افزایش آگاهی‌های اجتماعی، مدیریت عرضه، اولویت بندی مصارف، استفاده از آب‌های برگشتی، افزایش بهره‌وری آب و…، ضروری است.
کارشناسان بر این باورند که یکی از راهکارهای مهم در این زمینه، بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری است که منجر به کاهش مصرف آب‌های سطحی و زیرزمینی می‌شود.
به طور کلی سیستم‌های بازچرخانی و استفاده مجدد از آب خاکستری شامل چند بخش و واحد اصلی شامل سیستم جمع آوری متشکل از شیرها و لوله‌ها به منظور انتقال آب خاکستری به بیرون از خانه، مخزن جمع‌آوری برای نگهداری موقت مقدار زیادی از آب خاکستری، سیستم‌ها و واحدهای مربوط به فرآیندهای مختلف تصفیه همچون آشغالگیر، انوع فیلترها، گندزدایی و …، پمپ برای انتقال آب خاکستری تصفیه شده از مخزن جمع‌آوری به مقاصد مورد استفاده می‌شود. با توجه اینکه عمده کاربرد و استفاده مجدد از آب خاکستری تصفیه شده برای مقاصد آبیاری است، اغلب یک سیستم آبیاری نیز با سیستم آب خاکستری همراه است.
کدام کشورها از آب خاکستری استفاده می‌کنند؟
در ژاپن، تعداد موارد استفاده از سیستم‌های بازچرخانی آب خاکستری در ساختمان‌ها رو به افزایش است؛ به طوری‌که این تعداد از ۱۸ مورد در سال ۱۹۶۹ به ۱۰۴ مورد در سال ۲۰۱۰ رسیده است و تعداد کل پروژه‌های استفاده مجدد از آب خاکستری در ساختمان‌ها از سال ۱۹۶۹ تا ۲۰۱۰ برابر ۳۶۵۴ مورد بوده است.
در یکی از پروژه‌های موفق توکیو که به منظور استفاده مجدد از آب خاکستری در یک مجتمع شامل ساختمان اداری، هتل، مراکز فرهنگی و تجاری انجام شده است، سالیانه ۳۴۵ هزار متر مکعب پساب تصفیه شده حاصل می‌شود که از این مقدار، ۲۳۰ هزار متر مکعب برای مصارف آبیاری فضای سبز و سرویس‌های بهداشتی مورد استفاده قرار گرفته و مابقی سرریز می‌شود.
در یک پروژه موفق دیگر که در یک هتل توکیو انجام شده است، سالیانه ۲۱۹ هزار متر مکعب آب خاکستری تصفیه شده بدست می‌آید که ۳۶ هزار متر مکعب آب آشامیدنی به آن اضافه شده و در مجموع سالیانه ۲۵۵ هزار مترمکعب برای مصارف سرویس‌های بهداشتی، آبیاری فضای سبز و کارواش مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در کشورهای عربی، افزایش تنش و بحران آبی و تغییرات آب و هوایی، منجر به جست‌وجوی روش‌های کارآمد مصرف منابع آبی و تأمین آب از طریق فاضلاب تصفیه شده (به خصوص برای بخش کشاورزی)، شده است. مقدار کل آبی که از آب خاکستری تصفیه شده بدست می‌آید و مورد استفاده مجدد قرار می‌گیرد، در حدود ۲.۱۷ کیلومترمکعب در سال برآورد شده است. در این مقوله، مصر، سوریه، امارات متحده و عربستان جزو بزرگترین مصرف کنندگان در منطقه محسوب شده و حدود ۷۵ درصد از حجم آب مورد استفاده مجدد را به خود اختصاص می‌دهند.
آب خاکستری چیست؟
در این باره، علی سیدزاده – مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و کاهش هدررفت شرکت آب و فاضلاب – در گفت‌وگو با صلح خبر، درمورد مفهوم آب خاکستری توضیح داد: همه فاضلاب تولید شده در خانه شامل فاضلاب تولیدی آشپزخانه، حمام و ماشین لباسشویی (به جز فاضلاب توالت) را آب خاکستری گویند که تقریباً ۵۰ تا ۸۰ درصد فاضلاب شهری را تشکیل می‌دهد. آب خاکستری پس از تصفیه، می‌تواند بسته به نوع و میزان تصفیه اعمال شده، برای مصارف غیر شرب، آبیاری سطحی و زیرزمینی، لباسشویی و سرویس بهداشتی، مورد استفاده مجدد قرار گیرد. درواقع می‌توان مسیر لوله کشی آب خاکستری را در خانه یا ساختمانی تغییر داد و پس از تصفیه برای مواردی که ذکر شد مورد استفاده قرار بگیرد.
وی با تاکید بر اینکه نمی‌توان از راهکار استفاده از آب خاکستری برای مقابله با بحران آب، به راحتی بهره گرفت، اظهار کرد: تصفیه و استفاده از آب خاکستری الزامات فنی و بهداشتی زیادی دارد اما اگر بتوان از آن بهره گرفت، باعث می‌شود بخش اعظمی از آبی که استفاده شده مجدداً بازچرخانی شود و از آب شرب استفاده نشود.
مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و کاهش هدررفت شرکت آب و فاضلاب با بیان اینکه در ایران بازچرخانی آب خاکستری صورت نمی‌گیرد، افزود: در ایران چند مورد پایلوت برای این منظور وجود دارد. برای مثال در تهران ساختمانی در یوسف آباد وجود دارد که مالک آن پکیج بازچرخانی آب را هزینه کرده و استفاده می‌کند.
استفاده از آب خاکستری نیازمند تسهیلات
سیدزاده ادامه داد: در ایران استفاده از این پکیج‌ها الزام و اجبار نیست. اما برخی کشورها از این پکیج‌ها استفاده می‌کنند و تسهیلاتی برای آن در نظر گرفته‌اند ولی در ایران یک بحث جدید و نو در محسوب می‌شود. دولت هم بودجه‌ای برای آن در نظر نگرفته است و خود مالک باید هزینه آن را بپردازد.
وی توصیه کرد: می‌توان از آب خاکستری در شهرهایی که از نظر منابع آبی با محدودیت مواجهند، استفاده کرد.
مذاکره وزارت نیرو با نظام مهندسی
مدیرکل دفتر مدیریت مصرف و کاهش هدررفت شرکت آب و فاضلاب در ادامه با بیان اینکه موضوع بازچرخانی آب خاکستری در وزارت نیرو پیگیری می‌شود، گفت: درمورد این موضوع با نظام مهندسی مذاکراتی شده است که مهندسان ناظر در ساخت و سازها، استفاده از پکیج‌ها را به سازندگان ساختمان توصیه کنند اما این موضوع به تسهیلات خاص خود نیاز دارد.
سیدزاده با تاکید بر اینکه ایجاد تاسیسات برای بازچرخانی آب خاکستری هزینه‌بر است، اظهار کرد: هیچ مالکی زمانی که قیمت آب مجانی است، اگر تسهیلاتی نباشد، ترغیب نخواهد شد که بدون تسهیلات این تاسیسات را نصب کند.
وی درباره مزایای مهم و اصلی استفاده مجدد از آب خاکستری، توضیح داد: حفاظت از آب شیرین، حفاظت از منابع آب سطحی و زیرزمینی و تأمین آب از مزایای استفاده مجدد از آب خاکستری است.
انتهای پیام
