فرهنگ > دین و اندیشه – همایش نکوداشت مرحوم آخوند خراسانی روز پنج شنبه با حضور علما، استادان حوزه و دانشگاه و رییس مجلس شورای اسلامی در دانشگاه مفید قم برگزار شد.

به گزارش خبرآنلاین، در همایش نکوداشت مرحوم آخوند خراسانی، حجت الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی، آیت الله رضا استادی و حجت الاسلام والمسلمین معادیخواه سخنرانی کردند.

همچنین حجج اسلام شهرستانی، جوادی آملی، سیدجواد گلپایگانی، محمدباقر گلپایگانی، علوی بروجردی، رسول جعفریان و آقایان احمد مسجدجامعی و دکتر علی لاریجانی از حاضران در این همایش بودند که مجموعه کتاب و مقالات این همایش با حضور آنها رونمایی شد. گزارش این همایش و خلاصه سخنرانی ها را به نقل از شفقنا در ادامه می خوانید.

در ابتدای این همایش، حجت الاسلام والمسلمین مرتضی جوادی آملی، پیام آیت الله جوادی آملی را قرائت کرد. در بخشی از این پیام آمده است: «حمد سرمدی خدای صمدی را سزاست که تعلیم کتاب و حکمت را برنامه رسولان خود قرار داد؛ تحیت ابدی پیامبران الهی به ویژه حضرت ختمی نبوت را رواست که مجریان راستین دستورهای آسمانی اند.درود بیکران، درَه طه و اسوه یاسین خصوصا حضرت ختمی امامت حضرت مهدی موجود موعود را بجاست که وارثان رهاورد انبیای علیهم السلام و رهبران معصوم این جامعه انسانی هستند. به این ذوات قدسی تولی داریم و از مخالفان آنها تبرَی می نمائیم. تذکره معاصر استوانه های علمی و دینی که زمینه نشر آثار حیات بخش آنها خواهد بود.

احیای سیره و سنت رجالی که نه به سراغ لهو و لغو رفته و نه لغو و یاوه سراغ آنها می رفت هم مصداق «عن اللغو المعرضون» بودند و هم مشمول «لا تلهیهم تجاره ولا بیع عن ذکر الله» عمری ولایتمدارانه در جوار امیر موحدان قادر و قادم و امام مومنان سالف و حانف حضرت علی بن ابیطالب(ع) ترسیم کننده دایره یدور مع الحق با آموختن ره توشه قران و عترت و آمیختن علم صائب و عمل صالح و اندوختن ذخیره معاد به سر بردند، سهم تعیین کننده ای در تقویت نهاد حوزه و تربیت نهان عالمان متعهد و ترغیب رهپویان علوم وحیانی خواهد داشت. نمونه ای از این اساتید که واسطه العقد سلسله نوابغ بوده و انبوهی از ابتکارات علمی خویش را بر میراث به جای مانده از سلف صالح افزوده اند و مجموع سابق و لاحق و طریق و طریف را معجونی اعجاب انگیز ساخته و مورَث افتخارآفرین عصر و مثل و نسل آینده شده اند حضرت شیخ محمدکاظم فرزند مولاحسین هروی خراسانی معروف به آخوند خراسانی می باشد.»

سیدحسن خمینی: استقامت بر رای ویژگی ممتاز آیت الله آخوند خراسانی است

حجت الاسلام والمسلمین سید حسن خمینی نیز در این همایش، طی سخنانی اظهار داشت: در مورد شخصیت مرحوم آخوند خراسانی از جهات مختلفی می توان صحبت کرد؛ شاید اولین بعد که به ذهن خطور می کند بحث تحقیقات ایشان در حوزه علم اصول است که سالهاست محور همه مباحثی است که در اصول مطرح شده است.

او افزود: حاشیه ایشان بر مکاسب که بسیاری از معاصرین آن را بر سایر موارد ترجیح داده اند بعد دیگری است که گرچه در حوزه ها مغفول نمانده اما به اندازه مبانی اصولی آخوند خراسانی مطرح نیست.

یادگار امام خمینی(ره) ابراز داشت: مهمترین بعد شخصیت مرحوم آخوند که ایشان را به شخصیت فراتر از مباحث علمی ارتقا داده حضور ایشان در بحث مشروطه است که پیرامون آن سخن ها گفته و کتاب ها نوشته شده است.

او عنوان کرد: بسیاری سلطنت رضاشاه را از آثار حرکت مشروطه دانسته و بسیاری از متدینین به آن در همان زمان به دیده تردید نگاه کردند اما یادمان باشد از مشروطه تا کشف حجاب کمتر از ۳۰ سال فاصله است و بسیاری در همان دوران نسبت به این قضیه، معترضانه نگاه کردند.

سیدحسن خمینی ادامه داد: بحث مشروطه و نقش مرحوم آخوند و مازندرانی و مخالفت های موجود و قصه های طولانی پیرامون مشروطه حوزه بحث من نیست اما اینکه از آن درس بگیریم یک واجب است.

او تصریح کرد: در میان مراجع شیعه و متدینین، برخی استقامت بر رای در مقابل موج های مخالف درونی را در بالاترین سطوح و برخی کمتر از آن برخوردار بودند و این در وجود آخوند جزو شاخص هاست.

یادگار امام خمینی افزود: مرحوم آخوند در دوره خود با دشنام کمی مواجه نشده است، به او نسبت بهایی و بابی دادند و بدترین تهمت ها را به ایشان زدند؛ این استقامت ایشان روی رای در برابر دشنام به ظاهر متدینین او را از اقرانش متمایز می کند.

او با بیان اینکه در آن روزگار، بهائیت و بابیت حادثه کمی نبود بلکه جزو تهمت های رایج آن زمان بود و در داستان بابیه و بهائیه ایران به مرز فروپاشی درونی رفت؛ نصف زنجان از بین رفت و لذا فجایع سنگینی در آن زمان اتفاق افتاده است.

سیدحسن خمینی با بیان اینکه این مساله که چگونه بابیه از دل شیخیه بیرون آمد، داستان ها دارد، افزود: وجه امتیاز آخوند این است که مقابل این موج ها ایستاده است. فکر نکنید سخن گفتن پیرامون این مسائل راحت بوده است؛ ما این مسائل را درک می کنیم. درسی که از مرحوم آخوند می توان گرفت این است که اینگونه نیست که سخن درست گفتن و راه درست رفتن بی هزینه باشد. مگر امام خمینی در اغاز نهضت کم از این مشکل، مبرا بوده است؟ تا آخر این مانند تیغ در گلوی امام مانده است که خون دلی که خوردم از هیچ کسی نخوردم و در ساعات آخر عمر وقتی می خواهند شکوه کنند، آب کشیدن ظرف حاج آقا مصطفی را می گوید و می فرماید وقتی مبارزه را آغاز کردیم خونها در حوزه ریخت.

تولیت حرم مطهر امام خمینی(ره) با بیان اینکه نزاع درونی حوزه نجف کم نزاعی نبوده که از دل آن فهمی مانند مرحوم آخوند بیرون آید، به نقل داستانی از شاگردان مرحوم آخوند پرداخت و افزود: شاگرد آخوند خاطره بزرگی از کرامتهای ایشان تعریف می کند که گفت در حضور آخوند نشسته بودیم، شاگرد فاضل آخوند که ۱۵ سال پای درس ایشان بود، آخوند را ترک و از صبح تا شب لعن می کرد و دشنام می داد. وضع او بد بود. از شهر وی پولی را خدمت آخوند آوردند و در حضور شاگردان گفتند اینها مبلغی آوردند. مرحوم آخوند گفت تا ایشان هست که نیازی به آوردن آن نزد ما نیست. فردا آن شاگرد فاضل نزد آخوند آمد که معذرت خواهی کند، مرحوم آخوند به او فرمود اگر برای خدا دشنام می دادی برو به کار خود ادامه بده، چرا جا می زنی.

او ابراز داشت: مرحوم آخوند این درس را می دهد که اگر می خواهید مردانه زندگی کنید باید هزینه دهید؛ روزی پلو دارد و روزی هم فحش دارد، همه اش این شش متر عمامه نیست.

یادگار امام خمینی به خاطراتی از امام خمینی(ره) منقول از شیخ حسن صانعی پرداخت و گفت: شیخ حسن صانعی نقل می کند: اوایل نهضت، روزی خواستم نزد امام بروم اطلاعیه ای پشت درب منزل امام زده بودند که یک صفحه دشنام غیرتکراری به سند متصل به امضای جمعی از طلاب و روحانیون حوزه علمیه به امام دادند. من داخل خانه رفتم دیدم امام لب حوض نشسته و وضو می گیرند؛ نگاه کردند و آن اطلاعیه را دست من دیدند نگذاشتند صحبت کنم، گفتند صبح که من برای قدم زدن رفتم، این اطلاعیه را دیدم اما برنداشتم؛ آدم زنده فحش می خواهد و تا فحش نخوریم این نهضت پیش نمی رود.

او ادامه داد: مرحوم آخوند در نجف کاری بزرگ کرد نه از این جهت که ایران را از استبداد نجات داد و مقابل همه مشکلات ایستاد بلکه از این جهت که مقابل منیت درونی خود ایستاد و این شخصیت آن بزرگوار را متمایز می کند و لفظ آخوند که به معنای آقا خداوند است شایسته این شخصیت است. انسان نباید به غیرخدا توجه کند بلکه خدا محبت می دهد و دلهای مردم را به سمت آنها می کشد.

آیت الله استادی: حوزه ها برای تاثیرگذاربودن در جامعه باید به تهذیب و اخلاق اهمیت دهند

در ادامه، آیت الله رضا استادی هم طی سخنانی با بیان اینکه تاکنون ۲۰۰ شرح در مورد کفایه نوشته شده است؛ اظهار داشت: تفاوت آراء ایشان با گذشتگان و نیز اخلاف ایشان بیان شده است اما اخلاق بعد اصلی شخصیت ایشان است که امروز همه به این بعد نیاز داریم.

او جامعه امروز و روحانیت را نیازمند شناخت بعد اخلاقی مرحوم آخوند خراسانی دانست و گفت: مرحوم آخوند تا پایان عمر مرحوم سیدعلی شوشتری از تربیت معنوی او بهره می گرفت و در مجلس درس اخلاق او شرکت می کرد و به شوشتری سخت ارادت می ورزید.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه سیداحمد کربلایی مرحوم آخوند را توحید خالص نامیده بود؛ ابراز داشت: بستگان ایشان نیز نقل کرده اند:« مرحوم آخوند برای مصارف شخصی خوداز وجوهات استفاده نمی کرد، نسبت به دیگران بسیار کریم بود ولیکن نسبت به خود و فرزندان سخت گیر بود و گرچه برای فرزندان خود خانه نمی خرید اما برای طلاب خانه می خرید؛ بارها می فرمود اختلاف رای من و علمایی که با مشروطیت مخالفت می کنند اختلاف دو فقیه در حکم شرعی است و نمی توان آن را مجوز تعارض و خصومت کرد».

او تواضع را دیگر ویژگی مرحوم آخوند برشمرد و ادامه داد: در طول تاریخ حوزه های علمیه درسی به عظمت درس مرحوم آخوند چه از حیث جمعیت و چه از حیث کیفیت نبوده است.

استادی به نقل یکی از شاگردان مرحوم آخوند اشاره کرد و گفت: مرحوم آخوند می فرمود:« وقتی استادم را در خیابان می دیدم کنار کوچه می ایستادم و نسبت به ایشان خضوع می کردم تا ایشان عبور کنند».

او احترام به استاد را الگوی اخلاقی از آخوند خراسانی دانست و ادامه داد: مرحوم آخوند تا زمانیکه مرحوم میرزا زنده بود بر منبر نرفت و پس از مرگ ایشان، ساعت ها بر مزار ایشان می نشست.

این استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: امروز اگر به آخوند مساله ای نسبت داده می شود باید مستند باشد الآن استناد فتوا به ایشان باید ثابت باشد.

او به سخنانی از مرحوم آخوند اشاره و ابراز کرد: مرحوم آخوند می فرمود:«چه بسا می شود که شخصی اعتقاد می کند در عمل مخلص است ولی درواقع چنین نیست بلکه از روی شرک خفی یا توجیه نفس و ریاست و شاید از این جهت است که جمعی از اجله صلح خبرا والسابقین ما عبادات تمام عمر را چندبار تکرار می کردند تا شاید مرتبه ای از اخلاص محقق شود که قبلا محقق نشده است؛ این چه غفلتی است که ما را گرفته و در فکر تدبیر امور و تملق از غیر و به ویژه در تحصیل رزق و عزت هستیم حال آنکه رزاق و عزت دهنده، حق است. گاهی خیال توبه می نمائیم اما به تسویف و امروز و فردا کردن، زندگی را می گذرانیم.»

استادی تاکید کرد: مرحوم آخوند خیلی عظیم بوده است یعنی از سال ۴۰ تا ۸۰ تمام مراجع تقلید از شاگردان ایشان بودند اما عظمت این سیره و اخلاق از آن مهمتر است یعنی این مسائل است که به مردم دین می دهد و حوزه ها با این مسائل پابرجا هستند.

او افزود: اگر می خواهیم حوزه ها در جامعه امروز موثر باشند باید به تهذیب و اخلاق اهمیت دهند. ما وقتی در جامعه ای قرار می گیریم مردم با ما حشر و نشر دارند. اینکه صرفا به معمم بودن دلخوش باشم فایده ندارد بلکه باید خودمان اصلاح شویم.

این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به مهاجرت آخوند خراسانی به ایران گفت: امروز همه ما درگیر این مساله هستیم که اگر به ما بگویند فلان جا به شما نیاز است، می گوئیم پس درس را چه کنیم؟ اما مرحوم آخوند خراسانی از نجف به ایران مهاجرت کرد.

معادیخواه: آغاز نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی ریشه در فاطمیه دارد

حجت الاسلام والمسلمین معادیخواه هم در همایش نکوداشت مرحوم آخوند ملامحمدکاظم خراسانی در دانشگاه مفید اظهار داشت: در روزنامه تایمز لندن مطلبی از مرحوم آخوند منتشر شده است که این مساله سبب شد تا دقت بیشتری کنیم.

او افزود: در این سه سالی که امیرکبیر درگیر با دستگاه سلطنت و در تقابل با سیاست انگلستان بود نه تنها از امیرکبیر بلکه از ایران در این روزنامه یاد نشده است اما بعد از مدتی بحث دارالفنون را مطرح می کنند ولی باز سخنی از امیرکبیر به میان نمی آورند.

این استاد حوزه عنوان کرد: ۱۶ روز بعداز افتتاح دارالفنون، امیرکبیر را به قتل می رسانند و این بابی را باز می کند که زبان سکوت روزنامه تایمز بشکند.

او با اشاره به تجلیل این روزنامه لندنی از میرزاصالح مازندرانی گفت: تجلیلی که از میرزاصالح می شود اصلا قابل مقایسه با امیرکبیر نیست. غلط مشهور در تاریخ ما این است که میرزاصالح را پایه گذار روزنامه در ایران معرفی کردند در حالیکه پایه گذار روزنامه در ایران، امیرکبیر است. اگر کسی وقایع اتفاقیه را دقیق نگاه کند، مشاهده خواهد کرد که این اولین روزنامه است به ویژه ۴۵ شماره ای که در روزگار امیرکبیر منتشر شده است.

معادیخواه اظهار داشت: امیرکبیر برخی مقامات را ملزم به خرید روزنامه کرده و با این سیاست توانسته است انتشار آن را تداوم ببخشد و حتی بعد از مرگ امیرکبیر هم تداوم یافته است.

او بیان کرد: روزنامه تایمز لندن اتهامات فراوانی به آخوند خراسانی زده است که بسیار ناجوانمردانه است. این روزنامه اگر می توانستند آخوند را حذف کنند، این کار را می کردند.

این استاد حوزه به مجموعه های رونمایی شده در این همایش اشاره کرد و گفت: این مجموعه خدمتی به تاریخ ایران و درواقع روایت دیگری از تاریخ ایران است.

او ادامه داد: شناخت آخوند از نظر سیاسی در گرو شناخت مشروطه است؛ ما به لحاظ تاریخ چه در حوزه و چه دانشگاه مطلوب نیست و این نیازمند نگاه جامع به این مساله است.

معادیخواه عنوان داشت: مشکل نهضت مشروطه این است که در تاریخ نگاری، قلم دست سینه چاک های مشروطه است یعنی نویسندگان طرفداران دوآتیشه مشروطه بودند و آنچه انجام شده، مشروطه سرایی است.

او تصریح کرد: تاریخ انقلاب با زبان ها و نگاه های مختلف نگاشته شده و حتی صدای مخالفین گاهی بلندتر بوده است اما تاریخ مشروطه با یک قلم نوشته شده است و لذا بخش هایی در این مجموعه است که کاملا با آنچه گفته شده است، متفاوت است و روایت دیگری از نهضت مشروطه است.

استاد حوزه علمیه قم ادامه داد: آغاز نهضت مشروطه و انقلاب اسلامی ریشه در فاطمیه دارد. امیدوارم این مجموعه به نگاه دیگری به تاریخ و بازخوانی دیگر نهضت مشروطه کمک کند.

صادق کاملان: چهره اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آخوند خراسانی مغفول مانده است

حجت الاسلام والمسلمین محمدصادق کاملان، دبیر علمی این همایش نیز ضمن تبریک میلاد پیامبر اکرم(ص) اظهار داشت: امروز مظلومانه به نام پیامبر رحمت(ص) کودک و بزرگ و پیر و جوان کشته شده و با تیغ کینه سربریده می شوند درحالیکه در پرچم های خود نام او را حک می کنند به همین جهت، پیامبر اسلام در زمان ما مظلومیت مضاعفی پیدا کرده است.

او با بیان اینکه چهره اجتماعی، سیاسی و فرهنگی آخوند خراسانی مغفول مانده است؛ گفت: زمانی که دارالفنون تاسیس شده و بسیاری علما آن را تحریم می کنند اما مرحوم آخوند آموزش توام با پرورش را می پذیرد یعنی عبور از مکتبخانه ها به سیستم کلاسیک آموزشی را می پذیرد و حتی قوه قضائیه را قبول می کند و معتقد به نظام قضایی متحدالشکل بود.

دبیر علمی این همایش با اشاره به اینکه علوم انسانی در ایران همچنان مورد حرف است؛ افزود: آن زمان مرحوم آخوند این اصول را پذیرفته و در برابر موج حمله به خود پشتیبانی می کند.

او بر ضرورت تبیین و گزارش نقش روحانیت در مشروطه برای فهم نقش مرحوم آخوند خراسانی در مشروطه تاکید کرد و گفت: ۵۴ تن از روحانیت در جریان مشروطه به شهادت می رسند.

کاملان با بیان اینکه این همایش سه سال پیش باید برگزار می شد؛ افزود: امروز به همت دفتر فرهنگی مفاخرخراسان، هفت جلد کتاب رونمایی می شود که سعی شده به یک سلسله شبهات در مورد نقش مرحوم آخوند در مشروطیت پاسخ داده شود و این نکته را ثابت می کند که ایشان در فقه و اصول مبدع نیست بلکه در عالم سیاست و فرهنگ و کشورداری هم ابداعاتی دارد.

او بیان داشت: در این مجموعه، دو جلد مقالات مستند است که به مسائل سیاسی فرهنگی و اجتماعی آن زمان پرداخته و یک جلد هم حیات الاسلام اثر آیت الله نجفی قوچانی شاگرد ایشان منتشر شده است که گزارش عالمانه از جریان مشروطه و نقش مرحوم آخوند خراسانی است.

/6262

This entry passed through the Full-Text RSS service – if this is your content and you’re reading it on someone else’s site, please read the FAQ at fivefilters.org/content-only/faq.php#publishers.

RSS