به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(صلح خبر)، ۱۷ شوال «روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای» نامگذاری شده است. در این روز بود که حضرت علی علیه‌السلام با عمروبن عبدود، پهلوان معروف عرب مبارزه کرد و او را شکست داد و پرچم اسلام را سربلند کرد و پرچم کفر را واژگون ساخت؛ به همین دلیل این روز را به عنوان روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای نامیده‌اند.
ورزش زورخانه‌ای قدیمی‌ترین ورزش بدن‌سازی جهان
فدراسیون ورزش پهلوانی و زورخانه‌ای ایران با همکاری سازمان میراث فرهنگی در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۹ (ورزش باستانی و زورخانه‌ای و آئین‌های پهلوانی) را در فهرست میراث معنوی یونسکو به نام ایران به ثبت جهانی رساند.
ورزش زورخانه‌ای در دانشنامه «بروک‌هاوس» آلمانی، با استناد به تحقیقات دانشگاه ورزش آلمان، به عنوان قدیمی‌ترین ورزش بدن‌سازی جهان معرفی شده و نوشته شده است، همچنین در این دانشنامه آمده است که، بیش‌از ۱۲۰۰ سال پیش که صلح و آرامش نسبی بر ایران حکم‌فرما بود، جنگجویان ایرانی افزار نبرد همچون گرز، کمان و سپر را برای آماده‌سازی بدن برای آینده، تبدیل به افزار ورزشی نموده و با این‌ها به ورزیدن تن و روان پرداختند.
برای آشنایی با فرهنگ پهلوانی و ورزش اصیل زورخانه‌ای باید به چهره‌های خاص این رشته ورزشی و اخلاق و رفتار آن‌ها بپردازیم، زیرا که ورزش و انجام حرکات پهلوانی جزو فعالیت‌های اصلی روزمره ایرانیان در دوران باستان بوده است. مردمان آن‌زمان برای ورزشکاران با توان بدنی و منش و نگرش والای‌شان، ارزش بسیاری قائل بودند و همواره سپاسگزار ایشان بوده‌اند.
پوریای ولی موسس ورزش زورخانه‌ای
زورخانه در حدود هفتصد سال پیش (سده هفتم خورشیدی) به وسیلهٔ «پوریای ولی» با این سازوکار امروزی بازسازمان‌دهی شده است. پهلوان «محمود خوارزمی» متخلص به «قتّالی» و مشهور به «پوریای ولی» در ورزش‌های زورخانه‌ای و پهلوانی مهارت زیادی داشته‌است، وی اوایل زندگی خود را به کشتی‌گیری و تعلیم کشتی به جوانان و نوجوانان گذرانده و از نامدارترین کشتی‌گیران آن دوران محسوب می‌شود.
وی در اواخر عمر خود، به عرفان و فلسفه متمایل شد و در زمرهٔ عارفان، اقطاب و درویشان قرار گرفت و احتمالاً از همین رو لقب “ولی” را هم به دست می‌آورد. او در سال ۷۰۳ اثر بزرگ خود، “کنز الحقایق”، را تألیف کرد و پس از آن در سال ۷۲۲ درگذشت و در شهرستان خوی در شمال استان آذربایجان‌غربی دفن شد.
احمد وفادار پهلوان ابدی ایران
«احمد وفادار» کشتی‌گیری از خطه خراسان بود که در سال‌های ۱۳۲۹، ۱۳۳۰ و ۱۳۳۱ با شکست رقبای سرسخت خود مانند غلامرضا تختی، عباس زندی و غیره توانست عنوان پهلوانی کشور را سه‌بار پیاپی کسب کند و صاحب بازوبند پهلوانی ایران‌زمین شود و لقب پهلوان ابدی ایران را گرفت. در مسابقات جهانی توکیو ۱۹۵۴، ملکه ژاپن به وی لقب قوی‌ترین مرد دنیا را داد.
بعد از مسابقات جهانی توکیو ژاپن ۱۹۵۴ تیم ملی کشتی ایران را نزد محمدرضا شاه بردند تا هر درخواستی از وی داشتند برای آن‌ها انجام دهد، اما وقتی شاه از احمد وفادار پرسید چه می‌خواهی؟ وی در جواب گفت: سلامتی؛ و هیچ‌چیز از شاه درخواست نکرد، همچنین بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به وی زمینی چندهزار متری به عنوان هدیه داده شد که همه آن را به کشتی‌گیران تیم خراسان که وضعیت خوبی نداشتند، بخشید و برای خود هیچ چیزی باقی نگذاشت.
طیب اولین شهید ورزش زورخانه‌ای
«طیب حاجی‌رضایی» از جوانی به ورزش‌های باستانی و زورخانه‌ای علاقه زیادی داشت. به همین دلیل بدنی ورزیده داشت، به‌نحوی که حضور مستمر او در زورخانه‌های جنوب شهر تهران از جمله زورخانه اصغر شاطر در خیابان انبار گندم نزدیکی میدان شوش تهران، زورخانه رضا کاشفی در بازارچه سعادت حوالی باغ فردوس محله مولوی، زورخانه‌هایی در محله‌های پاچنار بازار بزرگ و محله نظام‌آباد تهران و زورخانه شعبان جعفری معروف به شعبان بی‌مخ در محله سنگلج تهران، کم‌کم آوازه‌اش را بر سر زبان‌ها انداخت.
شهید طیب حاجی‌رضایی را «حُرّ انقلاب» لقب دادند. او که سابقه دعوا و قمه‌کشی داشت، به زیر بیرق امام حسین(ع) پناه برد و در اواخر سال ۱۳۴۱ و اوایل ۱۳۴۲ دچار تحول درونی شد و بارها دوستان و آشنایان از دهانش شنیده بودند که گفته بود: «خدایا پاکم کن، خاکم کن» و سرانجام در ۱۱ آبان ۱۳۴۲ در زندان رژیم پهلوی به شهادت رسید.
جهان پهلوان تختی الگوی ورزشکاران زورخانه‌ای
«غلامرضا تختی» کوچک‌ترین فرزند یک خانواده فقیر بود که در جنوب تهران محله خانی‌آباد به دنیا آمد. تختی نزد استاد ابراهیم نجّار به آموختن نجاری پرداخت و ظاهراً به راهنمایی او، که ورزشکاری باستانی‌کار بود، به ورزش‌های باستانی روی آورد و در این ورزش چنان مهارت یافت که سال‌ها بعد زنگ زورخانه‌ها به نشانه احترام، برای او به صدا درآمد و در سال‌های ۱۳۳۵، ۱۳۳۶ و ۱۳۳۷ بازوبند پهلوانی ایران به او تعلق گرفت.
پس از زلزله ۷ ریشتری بوئین‌زهرا که حدود ۱۲ هزار نفر کشته شدند، فعالیت‌های مرحوم تختی و تنی چند از پهلوانان برای امدادرسانی و کمک به زلزله‌زدگان، موجی از شور و وحدت ملی را در ایران برانگیخت و کمک‌های فراوانی برای آسیب‌دیدگان ارسال شد، به‌گونه‌ای که تختی صندوق به گردن از پارک ساعی در خیابان پهلوی(خیابان ولیعصر «عج» فعلی) تا تالار کیهان در خیابان فردوسی را پیاده می‌رفت و با بلندگو از مردم می‌خواست تا به هموطنان زلزله‌زده‌شان هرچه در توان دارند، کمک کنند، به‌گونه‌ای که زنان گوشواره، گردنبند و انگشتر و مردان پول اهدایی خود را به صندوق آویزان از گردن تختی می‌انداختند.
تختی اولین کشتی‌گیر ایرانی است که موفق شد در سه وزن مختلف صاحب مدال‌های جهانی و المپیک شود، با این‌حال از جوانی به مبارزه سیاسی با حکومت پهلوی و احقاق حقوق ملی و مردمی متمایل بود، به‌طوری که در ۲۶ و ۲۷ مرداد ۱۳۳۲ پس از فرار محمدرضا پهلوی از کشور، وی در رأس گروهی از ملی‌گرایان بود که مجسمه رضاشاه را در میدان توپخانه پایین کشیدند، سابقه شکنجه تختی در ساواک نیز از جمله سوابق ضدطاغوتی وی بود.
با توجه به سابقه درخشان چهره‌های ورزش زورخانه‌ای، انتظار می‌رود تا ارزش‌های مادی و معنوی این فرهنگ پهلوانی در کشورمان و حتی خارج از مرزها تبیین شود، البته در همین راستا بنیاد فردوسی در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۴ تشکیل شد تا طی تفاهم‌نامه‌ای، همکاری‌های فرهنگی و اجرایی با فدراسیون پهلوانی و زورخانه‌ای ایران، فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای را در ایران و جهان در قالب‌های فرهنگی و هنری معرفی کند.
با این‌حال هر ساله شاهد برگزاری مسابقات کشتی باستانی و اهدای بازوبند پهلوانی هستیم، که ترویج بیشتر این ورزش بدون حاشیه می‌تواند از لحاظ اخلاقی و میزان سلامت عمومی جامعه، برای ملت شریف ایران اثربخش و سودمند باشد.
انتهای پیام
